Kerkblad SAMEN

Mei  2020 met thema:"Corona" Lees meer...

Intro mei nummer SAMEN : Corona

Het was te verwachten : ook SAMEN wijdt een nummer aan de crisis rond corona.  Het begint met een mooi artikel van Ellen Enderlée die als geestelijk verzorger vertelt over wat er zich in het ziekenhuis in deze crisistijd afspeelt. Een tweede artikel geeft een bemoedigend beeld van wat er zich achter de voordeur in crisistijd afspeelt. Het derde artikel is een opsomming van alles wat er in wijkgemeenten als antwoord op de crisis gebeurt. Heel boeiend en ook bemoedigend om dat allemaal te lezen. Verder zijn er weer de bekende rubrieken en de wijkberichten ,die alleszins de moeite van het lezen waard zijn.

-------------------------------Namens de redactie Jan Scheurer--------------------

Het Licht van Corona

In het Máxima Medisch Centrum is niets meer hetzelfde. Iedereen en alles is op drift.  De routine van de dagdagelijkse gang van zaken is volledig verstoord. En iedereen is op zoek naar houvast om toch zo goed mogelijk zorg te kunnen bieden aan de grote instroom van Corona patiënten. Ik ben als geestelijk verzorger, onder andere, onderdeel van een supportteam. Dit team ondersteunt medewerkers in deze onzekere tijd. In hun verhalen hoor ik veel onmacht, angst, een groot verantwoordelijkheidsgevoel en schuld als het niet lukt om een leven te sparen. Iedereen is op drift en probeert zo goed mogelijk het hoofd boven water te houden.

En dan ook is er veel angst en verwarring bij patiënten en hun familie. Ik sprak vorige week met een patiënt die op de triage afdeling lag te wachten op de uitslag van zijn test. Hij vertelde dat hij het zo graag wilde weten, ‘liever te weten dat ik het heb, dan nog langer in deze onzekerheid te leven’, zei hij. Heel het leven van deze man was op drift geraakt, nu hij zonder naasten alleen in een grote kamer lag te wachten.

We zijn als geestelijk verzorgers ook betrokken bij het vorm geven van het afscheid. Dat is een gebruikelijk onderdeel van ons werk in het ziekenhuis, maar ook hier is de routine weg en moeten we zoeken naar passende vormen. Zo ziet een ziekenzegen er opeens heel anders uit. Het ritueel is teruggebracht tot de kern. Een paar woorden, een gebed, een Bijbeltekst en wat symbolen. We beseffen dat we dit doen in het aangezicht van God, ook al staan wij óok met masker, bril en in pak, en is een warme aanraking niet mogelijk. Ook de voorbereiding brengt heel andere thema’s met zich mee. Bijvoorbeeld het moeten maken van een keuze wie bij de ziekenzegen aanwezig mag zijn vanwege de beperking van het bezoek. Gelukkig is er in ons ziekenhuis voor gekozen om een speciale afdeling te openen waar mensen toch in meer rust kunnen sterven. Wij als geestelijk verzorgers helpen verpleegkundigen en artsen om aandacht te hebben voor de rust en waardigheid die nodig is om humaan te kunnen sterven.

En dan die patiënten die naar andere ziekenhuizen moeten, ergens ver weg uit hun vertrouwde omgeving.  Een intensivist kwam zijn verhaal doen in het supportpunt. Hij vertelde dat een patiënt die klaar gemaakt werd voor transport nog had gevraagd of hij wel weer terug zou keren naar zijn geliefde Brabant. Het hart brak van deze dokter, want hij vreesde dat deze man zijn dorp nooit meer zou zien.  Wat een hartverscheurende situatie voor patiënt, familie en ook dokters en verpleegkundigen. En wat te denken van al die patiënten die hun normale behandeling niet kunnen krijgen, terwijl dat van levensbelang is.

Deze coronacrisis is een collectieve breukervaring, alles is op drift, vanzelfsprekendheden zijn weg en dat roept veel emoties op.

Maar het is ook wáar dat in deze breukervaring licht naar binnen komt. Zoals Leonard Cohen het zo mooi verwoord in zijn Anthem; “There is a crack in everything, That's how the light gets in “.

Ik noem dat ‘het Licht van Corona’. En dat licht schijnt óok dagelijks in het ziekenhuis. Er is een enorm saamhorigheidsgevoel onder medewerkers. Normale scheidslijnen zijn weggevallen, iedereen heeft hetzelfde doel voor ogen en dat is zo goed mogelijk zorg leveren voor patiënten en naasten. De dokter is gelijk aan de medewerkers die elke dag komt schoonmaken. Het besef elkaar nodig te hebben werkt enorm verbindend. Niet de vraag wat ons scheidt, maar wat ons bindt is nu de normale vraag geworden en dat leidt tot prachtige en creatieve samenwerkingsverbanden. Zo is er ook heel veel oog voor elkaars welzijn. Teams die nu samengesteld zijn en elkaar eigenlijk niet kennen raken binnen de kortste keren op elkaar ingespeeld.  Er zijn elke dag evaluatiemomenten waarin niet alleen gekeken wordt naar de inhoud van de dag maar ook naar de verhouding in het team en het individuele welzijn van teamleden. Er is heel snel een nieuwe samenhang ontstaan. Een nieuwe orde. Heel anders dan voor de Corona, maar misschien wel dieper en warmer dan daarvoor.

Dat is het Licht van Corona.

Dit jaar is de 40-dagen tijd in alle dimensies daadwerkelijk een tocht door de woestijn. Verlatenheid en richtingloosheid, angst en lijden zijn dagelijkse gasten in het ziekenhuis. Het is goed om dat onder ogen te zien. Zo is het, dit is wat het is. Het is passend niet te snel voorbij te leven aan de realiteit van deze ‘Goede Vrijdag’. Te snel deze crisis spiritueel duiden zou kunnen leiden tot goedkope troost.  We hebben het uit te houden, dat is de realiteit. En (dus niet maar) EN tegelijkertijd mogen we ook oog hebben voor het Paaslicht. Het licht dat schijnt door de donkerte heen en een nieuw perspectief opent. 

Dat Licht van Pasen schijnt in de goede dingen die er nu ook gebeuren. De verbinding die er ontstaat, de saamhorigheid, de creativiteit om toch iets voor elkaar te krijgen en de zorg voor elkaar. Het Paaslicht dat schijnt in het besef dat we onderdeel zijn van een groter geheel en in verbinding staan met alles om ons heen. Het besef dat ons leven geen individueel project is  maar een gegeven leven waarin we antwoord moeten geven op dat leven zelf. Het Paaslicht dat onze ogen opent voor de kwetsbaarheid van de samenhang waarin we leven en dat we onze verantwoordelijkheid daarin hebben te nemen. Maar bovenal het Paaslicht dat ons zicht geeft op de diepe… diepe waarheid dat de Liefde sterker is dan de dood.  Dat, hoe je leven ook gaat, dat altijd gebeurt in het schijnsel van Gods liefde. Door die Liefde wordt ons leven en ons sterven in het Licht gezet. En mogen we ervaren dat niets, maar dan ook niets, ons kan scheiden van die Liefde van God. Dat is de grondtoon van ons leven. De stilte die ons aanspreekt. De onderstroom van ons weten.

Dat is het Licht van Corona en daarmee mogen we dwars door Goede Vrijdag heen Pasen vieren.

              Ellen Enderlé, Geestelijk verzorger Máxima Medisch Centrum, ------------------------------------Veldhoven/Eindhoven-----------------------------------

Geloven achter de voordeur!

‘Geloven doe je maar achter de voordeur’ is een veel gehoorde kreet in sommige kringen. Ook Mark Rutte, onze premier,  heeft zich vroeger wel eens in die zin uitgelaten. Nou, hij wordt op z’n wenken bediend, zou je zo denken. Om het coronavirus in te dammen zijn we immers ‘opgehokt’ achter onze eigen voordeur. Geen fysieke kerkdiensten, maar online diensten en online vespers, die je thuis kunt meevieren. Achter de voordeur! Geen beleving van de Matteus Passion in een intiem kerkgebouw, maar op de bank voor je eigen TV, achter de voordeur. TOUR houdt haar bijeenkomsten middels beeldbellen met de computer op je eigen honk, achter de voordeur! Met Palmpasen maken de kinderen van de kindernevendienst virtueel paasstokken, achter de voordeur. Drie opvangtehuizen voor daklozen in Eindhoven (incl. ’t Hemeltje) hebben nu  zgn. 24-uursopvang plekken waar men de hele dag kan verblijven, jawel achter de voordeur. En zelfs de redactie van SAMEN vergadert met Skype, een ieder achter zijn of haar eigen bureau, ook achter de voordeur.

Maar laat dat geloof zich wel opsluiten? Zit die kerk wel achter de voordeur? De ambtsdragers en andere professionals, die de online diensten verzorgen, gaan toch maar mooi naar de kerk! En de vrijwilligers van ’t Hemeltje doen hun heilzame arbeid toch ook niet thuis. En zelfs Mark Rutte brandt een kaarsje in de St.Jacobskerk in Den Haag, las ik onlangs in de krant. Hoezo, achter de voordeur? En dan heb ik het nog niet gehad over sommige leden van z’n kabinet. Bijvoorbeeld Sigrid Kaag, onze minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, die in haar lekenpreek voor de Remonstrantse Kerk in Bussum op 9 februari sprak over haar drijfveren: recht doen, trouw betrachten en nederig te wandelen met haar God (Micha 6:8). Hoezo, achter de voordeur?

En wat dacht u van Gor Khatchikyan, een Armeense vluchteling, nu SEH-arts in het Antoinius ziekenhuis in Nieuwegein, die ‘slechtnieuws-gesprekken’ moet  voeren met corona patiënten die het waarschijnlijk niet zullen redden en dat doet, gesteund door z’n geloof. Z’n bijbeltje heeft ie altijd bij zich, zei hij laatst in een TV praatprogramma. Hoezo, achter de voordeur? En bisschop Gerard de Korte, die in datzelfde praatprogramma zei, dat christenen gelukkig niet opgesloten zitten tussen geboorte en dood! Ook niet bepaald achter de voordeur!

En dat zijn zomaar een paar voorbeelden. Ik zou haast zeggen, de kerk was nog nooit zo zichtbaar als juist in deze tijd!

We hebben net Pasen gevierd, het feest van de opstanding van Jezus, de Heer van onze kerk. Die Jezus, die de tempelelite wilde wegstoppen in een graf, achter een dikke steen, een soort voordeur. Maar het is niet gelukt! Ons voorbeeld en onze inspiratie. ‘Geloven achter de voordeur?’; vergeet het maar!

------------------------------------------Bernard van Weeghel---------------------------------------

Gemeente in Corona

Nu het niet mogelijk is om als gemeente, kring of kerkenraad bij elkaar te komen, is binnen de PGE geestdriftig gezocht naar andere mogelijkheden om elkaar te ontmoeten en in het oog te houden. In dit overzicht vindt u een aantal initiatieven van de verschillende wijkgemeenten om toch met elkaar verbonden te kunnen zijn.

Johannesgemeente
Palmpasenstokken:
De kinderen van de kindernevendienst hebben via Skype met elkaar palmpaasstokken gemaakt tijdens de dienst op zondag Palmpasen.

Paasgroeten:
Gemeenteleden hebben paasgroeten gestuurd naar circa 300 adressen die normaal worden uitgenodigd voor de ouderen paasdienstmiddag. (Kirsten Wuijster)

Kerkdiensten:
De kerkdiensten en vespers worden via kerkdienstgemist.nl uitgezonden. Ook de Protestantse Gemeente Son en Breugel Sint-Oedenrode is hierbij betrokken. In de diensten wordt nadrukkelijk aandacht besteed aan de gevolgen van het coronavirus. (Petra Zweers, Kirsten Wuijster en Bert Jan van Haarlem)

Manna-radio:
Op woensdag tussen 12.00 – 13.00 uur kun je luisteren én kijken naar ‘Manna-radio’ via kerkdienstgemist.nl. Petra Zweers en Kirsten Wuijster gaan tijdens dit programma in gesprek over wat hen en de mensen om hen heen bezighoudt in deze coronatijd. Er wordt ook gezongen en muziek gemaakt!

Tour:
De groep Tour heeft al twee meetings virtueel gedaan om elkaar te ontmoeten in deze tijd. De eerste keer om elkaar weer te spreken. De tweede keer is er een spel gespeeld. Dat was erg leuk met elkaar. Sommigen zijn later nog online gebleven om met elkaar te spreken en bij te praten. (meer informatie via Marleen Kooijman)

Omzien naar elkaar:
In de wijkbrief en op de website vragen we om extra goed rond te kijken naar mensen met hulpvragen door het coronavirus. Indien niet oplosbaar door het gemeentelid verwijzen we naar de betreffende wijkdiaconieën voor verdere ondersteuning.
Veel gemeenteleden bellen regelmatig andere gemeenteleden om contact te houden en te horen hoe het ermee gaat.

Financieel:
In de wijkbrief en website worden wekelijks oproepen gedaan om te doneren via NL47 RABO 0373 7186 75 ten name van PGE-collecten voor de collectedoelen en Voedselbank zolang er geen fysieke collectes en voedsel inzameling mogelijk is.(Wim van Dijk)

Omdat het kerkgebouw gesloten is heeft dit gevolgen voor de huurders. Een voorstel voor huuraanpassing is naar de huurders gestuurd. (Henk Broekhuizen)

Toekomst:
Het nadenken over het weer gefaseerd opstarten van activiteiten en kerkdiensten is pas mogelijk zodra meer bekend is welke voorwaarden de overheid hieraan stelt.
Toch lijkt het verstandig om hierover al vast na te denken.

Wijkgemeente-Zuid
De namen achter de verschillende items zijn de personen bij wie u informatie kunt verkrijgen.

Paaskaarsen:
Net als vorig jaar hebben de kinderen paaskaarsen versierd, maar nu thuis met materiaal dat daarvoor aan huis is bezorgd. Er is een prachtige foto van gemaakt (zie het wijkbericht), die meegestuurd is met het bulletin en die getoond zal worden tijdens de wekelijkse video-opname. (Floor de Nooij)

Goede Vrijdag en Pasen:
Op Goede Vrijdag en Pasen was er een viering te beluisteren vanuit een lege kerk via de website. De belangstelling was zo groot, dat een tijdlang niet iedereen daar toegang toe had. Fijn dat er zoveel geluisterd is. (liturgiecommissie Wil Kielen)

Kaartenactie:
Een geweldige actie is ondernomen om aan zeer vele gemeenteleden een kaart te sturen met een bemoedigende tekst. Met Pasen is ook een Paasgroet rondgebracht, met een mooie tekst van Ferdinand Borger, naar aanleiding van het themanummer van de ‘Open Deur’.

Meditatie met videobeeld:
Ieder weekend is er een meditatie te beluisteren met videobeeld over de zondagse tekst van het gemeenschappelijke leesrooster. Zie de website: www.pkn-eindhoven.nl/eindhoven-zuid-vieringen (Elbert)

Camerabeelden vanuit de kerk:
Momenteel wordt bekeken of vanuit de kerk  naast geluid ook camerabeelden beschikbaar gemaakt kunnen worden. U hoort daar meer over. (Erik Boers)

Video-gesprekken met kinderen en jongeren:
Op zondagen zijn de kinderen en jongeren ook met elkaar in contact geweest via video-gesprekken. (Floor)

Dagelijkse bezinning:
Elke dag van de week wordt een tekst, bede, vraag of stelling via mail rondgestuurd. Voor wie dat wil is er dus naar aanleiding van deze mail een dagelijkse bezinning mogelijk. (Elbert)

Omzien naar elkaar door telefonisch contact:
Velen ook onderhouden contact via telefoon. Er wordt veel naar elkaar omgezien.(Margreet Damsma, Corry Velema, Miep ’t Hart, Kea van Zweeden en vele anderen)

Kerkenraadsvergadering:
De kerkenraad vergadert met een videoverbinding en tracht zo de lopende zaken goed te kunnen bespreken, evenals het maken van plannen, bijvoorbeeld met betrekking tot camera-gebruik in de kerkzaal. (Christof Francke)

Collectes:
Er is extra aandacht in het wijkbulletin voor collectes, zoals voor Kerk in Actie en de voedselbank. Ook Amnesty International wordt in deze tijd niet vergeten.
(Antje Dekker - KiA, Henk Damsma - AI)

Kruispuntgemeente
Livestreamdiensten met interactief moment en digitaal inbellen kinderen: 

Op 17 en 31 mei hopen we weer een dienst uit te zenden via de website www.xpunt.info.

Omdat we nog geen eigen predikant hebben vraagt het wat meer organisatie waardoor een wekelijkse livestream nog niet mogelijk is. Gelukkig zijn er andere gemeentes die wel diensten uitzenden, dus kunt u daar gebruik van maken!

Kruispunthap 2.0:
Een initiatief waarbij mensen af en toe een pannetje soep of een maaltijd wordt gebracht, of geholpen worden met praktische zaken zoals het doen van boodschappen, vervoer of andere hulpvragen.

Uitgebreide weekmail:
Hierin staan gebedspunten, oproepjes, nieuws, mededelingen, ingezonden artikelen. Deze vervangt nu ook het Cont@ctpunt, het maandelijkse wijkblad.

Gebedspunten:
Deze worden ingediend via e-mail zodat deze in de weekmail kunnen worden meegenomen.

Telefooncirkels:
Een telefooncirkel is een manier om in een kring van gemeenteleden dagelijks contact te houden om te horen  dat men nog gezond is en of alles goed gaat. Er zijn al een aantal telefooncirkels gestart!

Digitale Bijbelkringen:
Een aantal kringen zijn overgegaan op digitaal samenkomen, bidden en een gedeelte uit de Bijbel of een boek bespreken

Kindernevendienst via de mail:
In de weekmail is iedere week aandacht voor de kinderen. Op deze manier krijgen de kinderen toch de verhalen en werkjes toegestuurd, zodat ze zelf of samen met de ouders aan de slag kunnen. Tijdens de Livestreamdienst werd er bijvoorbeeld ook ingebeld door de kinderen zodat ze vanuit thuis mee konden doen met de afsluiting van het Paasproject.

YouTube Playlist:
Wekelijks kunnen gemeenteleden liederen insturen die hen bemoedigen, kracht geven en die ze willen delen. In de weekmail wordt de link van deze lijst iedere week aangegeven. Er zijn al een heel aantal liederen gedeeld.

Lutherse gemeente
Extra uitgave Lutherroos met Pasen:
Eind maart werd duidelijk dat er geen diensten in de Stille Week en met Pasen gevierd konden worden. In korte tijd werd er een extra uitgave van ons kerkblad De Lutherroos voor de Pasen samengesteld. Deze uitgave is te vinden op de website www.lutherszuidnederland.nl.

Overdenkingen op video:
Zoals in de weken voor Pasen verzorgen de lutherse predikanten ook in de komende tijd elke zondag een korte overdenking met gebed. Deze wordt dan in tekst en beeld gepubliceerd op de website en is te zien op ons YouTube-kanaal.

Communicatie:
Naast de bekende middelen zoals de post en de telefoon leren we steeds meer de digitale mogelijkheden te benutten. Zo gaan we voor het eerst of steeds vaker video-bellen en video-vergaderen. We zetten video’s op internet. Elke vorm heeft zijn eigen mogelijkheden en beperkingen.  

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Als Pasen en Pinksteren op één dag vallen

Misschien kent u de uitdrukking (nog) wel. Als je iets heel graag wilt, wat eigenlijk niet kan, wanneer gebeurt het dan? Als Pasen en Pinksteren op één dag vallen… Tja, we zitten nu in die vijftigdagentijd tussen deze hoogtijdagen in het kerkelijk jaar. In mijn vorig voorzitterlijk stukje, dat ik ruim een maand geleden schreef, hoopte ik nog op een ouderwetse kerkdienst met Pasen. Helaas, dat mocht niet zo zijn. En nu ik dit schrijf, medio april, weten we ook nog niet wanneer de kerkelijke activiteiten wel opgestart kunnen worden.

Zo stond ik op eerste paasdag in een bijna lege kerk voor de camera een moment voor de kinderen te doen, maar zonder kinderen. Gelukkig zijn kinderen helemaal  gewend digitaal te communiceren en kon ik er een paar videobellen. In veel gemeenten wordt op deze manier toch een dienst georganiseerd en gedeeld met elkaar. En ook op andere manieren is de kerk zichtbaar, wordt voor elkaar gezorgd, wordt aandacht gegeven aan de ander. De tijd van corona is ook een tijd van diaconia.

Helaas maakt de verraderlijke ziekte corona veel slachtoffers. Ook in onze gemeente en in onze nabijheid. Eén van hen is Theo Sijbrandij. Onverwachts kwam eind maart het bericht dat deze boom van een kerel, deze markante persoonlijkheid, oud-voorzitter van de algemene kerkenraad, was geveld. Met droefheid maar ook met eerbied denken we terug aan zijn leven, zijn bijdrage aan de kerk en de samenleving in Eindhoven. Coby en de familie wensen we sterkte toe.

Voor Pasen kregen we een opbouwend bericht van hoop van de burgemeester van Eindhoven. Ik geef graag een citaat uit zijn brief door: “Maar uit de aard van uw gemeenschap, is het contact met elkaar hebben, elkaar lijfelijk kunnen zien, kunnen aanraken, om samen naast en met elkaar gevoelens en ideeën te wisselen, de kern van uw bestaan. En juist dat kan nu niet. Daarom wens ik u en uw gemeenschap toe, dat u onder de huidige omstandigheden toch goed vorm kunt geven aan uw geloof. Dat u uit  uw geloof en uit het menszijn kracht put. Om onder deze zo gewijzigde omstandigheden, het beste van u en de leden van uw gemeenschap naar boven te halen. En te geloven in deze periode van hoop.”

Ik wens u allen heel veel sterkte, gezondheid en vrede toe. En nu het met Pasen niet gelukt is, hoop ik toch echt dat we elkaar met Pinksteren weer in de kerk kunnen ontmoeten.

--------------------------------Benjamin Jansen, Voorzitter AK----------------------------------

De indringer die verbindt

Alles stil.

Stilte op straat, in scholen, winkels en kantoren. Quarantaine. Tot voor kort wisten we niet dat het woord bestond. En nu bestaat ons dagelijkse leven eruit. Hashtags als #workfromhome, #houdafstand en #stayhome zijn trending op social media.  Wie had er ooit kunnen denken dat landen in deze tijd waarin alles steeds beter en sneller moet gaan ‘op slot’ kunnen? Toch is het realiteit geworden.

Geen spontane reisjes meer over de grens, niet lekker terrassen met vrienden en ook niet meer op familiebezoek.
We namen het aan als vanzelfsprekend. Tot nu.
Samenlevingen worden nu tot in de kern geraakt. Allemaal veroorzaakt door een onzichtbaar virus met de naam COVID-19.
Oftewel: Corona. 

Van het ene op het andere moment zitten we thuis en is er niets meer buitenshuis te doen. Het onzichtbare virus heeft voor pijn en verdriet gezorgd. Pijn bij mensen die te maken hebben gekregen met de heftige vorm van de ziekte. En verdriet bij mensen die er een geliefde door moeten missen. Vreselijk.
We lijken onszelf steeds verder van elkaar af te verwijderen. Anderhalve meter afstand, WC-rollen, eten en zelfs paracetamol hamsteren, geen sociale evenementen en geen handen meer schudden. Zelfs maskers en mondkapjes die worden gedragen om zo min mogelijk in contact met anderen te komen.

En toch kunnen we COVID ook bedanken. Bedanken?! Ja, bedanken. 
Ondanks de fysieke afstand, kunnen we mensen bedanken die met initiatieven zoals nietalleen.nl samen de handen ineenslaan om anderen te helpen. Kaartjes die worden geschreven voor mensen die alleen thuis zitten, vrijwilligers die zich aanbieden om boodschappen voor hulpbehoevenden te halen, bloemen die aan hardwerkende mensen worden gegeven en zelfs een landelijk applaus voor alle hulpverleners. 

Tot voor kort leefden we ons eigen leven en streefden we onze eigen doelen achterna.
Juist nu komen we tot elkaar, zijn we er voor elkaar en spreken we onze waardering meer naar elkaar uit. Iets wat ongewoon is voor onze individualistische samenleving. 

Ondanks deze crisis brengt het onzichtbare virus ons toch ook zichtbaar dichter bij elkaar.

---------------------------------------Elsemarie de Boer----------------------------------------

Brabant voor Moldavië.

Brabant voor Moldavië is een samenwerkingsverband van een aantal Brabantse PKN gemeenten, welke 4 projecten van Kerk in Actie in het armste land van Europa ondersteunen.
Moldavië ( zo groot als België ) is in Europa niet zo bekend. Veel mensen weten wel dat het land bekend staat als het armste land van Europa. Tot 1991 behoorde het tot de Sovjet-Unie. Het land heeft een politiek systeem dat ernstig rammelt en bol staat van corruptie. Zonder geld of zonder de juiste vrienden zijn zelfs onderwijs en gezondheidszorg moeilijk toegankelijk.
Doordat men er niet genoeg verdient om een gezin van te onderhouden, werkt de helft van de beroepsbevolking in het buitenland. Met als gevolg dat kinderen en ouderen niet de zorg krijgen die ze nodig hebben.
Kerk in Actie ondersteunt 4 projecten in Moldavië : ‘Moldavian Christian Aid’ om jongeren en ouderen met elkaar in contact te brengen en voor wederzijdse hulp / levenslessen, ‘Bethania’ met opvangcentra voor kinderen met naschoolse opvang, huiswerkbegeleiding, een maaltijd en zo nodig psychosociale hulp en ook voor eenzame ouderen, ‘Home Care’ voor hulp aan zieke, eenzame ouderen om hen in hun laatste levensfase thuiszorg te geven en mantelzorgers te begeleiden, ‘Youth for Christ’ voor naschoolse kinderopvang, huiswerkbegeleiding en een gezonde maaltijd.
Allemaal zaken welke wij hier vanzelfsprekend vinden, maar die in Moldavië juist het verschil uit maken.

 ---------------------------------------College van Diakenen----------------------------------------

Corona en het Hemeltje

Sinds eind februari worden we in Nederland direct geconfronteerd met het coronavirus.

Dat heeft een behoorlijke weerslag op onze samenleving. Ook als inloophuis ontkomen we niet aan het nemen van vergaande maatregelen.

Eind februari nemen we contact op met de GGD om te vragen welke maatregelen we moeten nemen. Dat zijn de bekende maatregelen. Ook aan het schoonmaken van ons huis worden strengere eisen gesteld. We kunnen op deze manier even vooruit.

De eisen worden medio maart strenger met name voor Brabant. Vanaf 11 maart mogen alleen de echte daklozen nog in huis komen. De thuisloze mensen (mensen (vaak oud-daklozen) met een huis of kamer maar met een klein sociaal netwerk (’t Hemeltje is deel van hun netwerk)) worden gevraagd thuis te blijven. Deze maatregelen zouden blijven staan tot 31 maart. Alle mensen die binnen komen worden eerst getemperatuurd. Als ze geen koorts hebben, mogen ze naar binnen. Maar de tijd haalt ons in. Vanaf 14 maart besluiten we om met name onze oudere vrijwilligers niet meer in te roosteren voor huiskamerdiensten.

Vanaf maandag 16 maart gaat het snel met alle maatregelen. We besluiten dat er nog maximaal 25 personen in huis mogen komen. Gelukkig is het mooi weer en kunnen mensen in huis en in de tuin zitten. Zo spreiden we de groep. ’t Hemeltje is nu tegelijk open met de inloop van het Leger des Heils (Visserstraat) en met de extra inloop bij Ervaring die staat (Kanaaldijk). We zijn alle 3 tegelijk open van 11 tot 14 uur. Zo kunnen we de groep daklozen spreiden. Het team dat werkt op deze dagen bestaat uit een werker, een maatje en een paar (jonge) vrijwilligers. Ze werken met handschoenen aan en houden afstand. We blijven mensen temperaturen voor ze binnen mogen; het blijft verplicht dit te doen.

Na een week scherpen we de eisen verder aan. Alleen de buitenslapers laten we nog binnen. (er zijn 24 uursplekken gemaakt waar mensen ook kunnen verblijven, zie hieronder).

We laten maximaal 10 personen binnen. Komen er meer mensen dan moeten ze wachten tot er iemand weg gaat. Het is niet anders. De tafels staan op zo opgesteld dat er 1,5 meter tussenruimte is. Mensen moeten blijven zitten en niet gaan lopen. Iedereen moet zich houden aan deze 1,5 meter, gasten en werkenden. Dat is moeilijk. Dat betekent koffie op de rand van de tafel, weg lopen en dan mag iemand het kopje pakken. Het team wordt kleiner, ze werken nog met 4 personen. Op deze manier is het nog even vol te houden, tot………??

Dat gebeurt in huis, maar ook in Eindhoven zit men niet stil. Vanaf 16 maart is er een crisisteam ingesteld door de gemeente dat dagelijks overleg voert. Er is een draaiboek om te kunnen optreden. We worden per mail op de hoogte gehouden van alle ontwikkelingen.

Er zijn nu 3 plekken met 24-uursopvang gemaakt waar daklozen kunnen slapen en verblijven. Deze mensen hebben dus een plekje. Maar ook daar geldt met gepaste afstand. De mensen die hier verblijven komen nu niet meer in de inlopen. Deze plekken worden door NEOS, Leger des Heils en Springplank 040 gefaciliteerd. Het crisisteam heeft veelvuldig overleg met de straatarts dr. Meulensteen, wat te doen en hoe te handelen bij verdachte gevallen. Dat geldt als mensen koorts hebben, veel niezen; de bekende verschijnselen hebben. Er zijn plekken gemaakt waar mensen in afzondering en eventueel in quarantaine kunnen gaan als ze besmet zijn.  Er is ook overleg met het crisisteam over hoe het gaat in de inlopen. We blijven elkaar informeren om tot een werkbare situatie te komen en te blijven.

Maar wat doet dit nu met ons, met de werkers, met de vrijwilligers, het bestuur?
Het is een spannende periode. We houden als bestuur de vrijwilligers per mail op de hoogte van de gang van zaken. Daarnaast is er ook veelvuldig telefonisch overleg, om de dag is er overleg tussen het dagelijks bestuur en Margareth: werkt het zoals we afgesproken hebben.

Het huis kan dankzij de inzet van onze werkers en een aantal vrijwilligers open blijven. Dat vergt wel wat van de mensen. Dan is het goed dat er bedankjes komen voor de mails, dat onze mensen een hart onder de riem wordt gestoken door een klein berichtje.  

Het zijn onze kanjers.

---------------------------Namens het bestuur, Jeannet Venekamp--------------------------

Nieuws uit het Open Huis Sint Cathrien

Na ruim 33 jaar, 4 dagen per week klaar te staan voor onze gasten, hebben we besloten om gedurende de crisis , tijdelijk onze ontmoetingsruimte te sluiten, zowel in de Cathrien, als onze opvang op zaterdag in de Petrus. Dat was voor het bestuur voorwaar geen eenvoudig beslissing.

Onze vrijwilligers zetten zich met hart en ziel in voor onze gasten, en willen er graag voor hen zijn, zeker in deze moeilijke tijd. Een aanzienlijk deel van onze vrijwilligers behoort tot de kwetsbare groep, het risico voor hun gezondheid heeft een belangrijke rol gespeeld in het nemen van dit besluit.

Onze gedachten waren niet alleen bij de vrijwilligers, maar zeker ook bij onze gasten; daklozen, thuislozen en eenzame mensen. Zij hebben het zwaar te verduren, want wat betekent het advies om thuis te blijven voor hen? Onze ontmoetingsruimte huren wij van de RK parochie Zuid, en daarmee zijn wij ook afhankelijk van de mogelijkheden die zij bieden. Zowel de pastoor als de beheerder hebben er bij ons zeer sterk op aangedrongen om het Open Huis tijdelijk te sluiten.

Na intensief overleg met de andere opvanghuizen is er voor gekozen om uitsluitend opvang te bieden voor de daklozen. In overleg met de Gemeente Eindhoven zijn een aantal plekken daarvoor geschikt gemaakt, voor daklozen is er nu 24/7 opvang. Op het moment dat dit duidelijk was, hebben wij ons besluit genomen. Voor zowel het bestuur, als voor al onze vrijwilligers voelt dat vreemd, het doet ons met name verdriet dat er voor onze thuisloze en eenzame gasten, nu geen enkele opvang is.

Wij hebben aangeboden om waar nodig en mogelijk de andere opvanghuizen te ondersteunen, door inzet van vrijwilligers, of met hand en span diensten. Zo kunnen we toch een bijdrage leveren in deze moeilijke tijd.

We hopen dat we onze gasten spoedig weer welkom kunnen heten in het Open Huis.

-------------------------------Anneke Nieuwenhuizen, voorzitter---------------------

‘De Gave Gods’

Het begon in China. Via de zijderoute en andere handelswegen kwam de pest in 1346 naar Europa. In de daaropvolgende jaren werden miljoenen ziek en kwamen om. Angst en ontreddering maakten zich meester van de mensen.

Door het Midden Oosten, rond de Middellandse Zee vond de ziekte haar weg naar West-Europa. De eerste uitbarsting duurde zes jaar, maar daarna waren er vele perioden waarin de ziekte optrad. Zo bleef de pest jaren rondwaren tot in de achttiende eeuw. De oorzaak was een raadsel. Mensen schreven het toe aan smetstof, bedorven lucht, vuil water, munten, afval, insecten, een komeet. In sommige gebieden zei men dat joden voedsel en bronnen vergiftigd hadden en werden er pogroms gehouden. Misschien kwam dat ook doordat de pest bij joden, naar men zei, minder voorkwam. Misschien door reiniging van het huis voor Pesach?

Het werd duidelijk dat de ziekte zeer besmettelijk was. Daarom moest de bevolking zich beschermen tegen vreemdelingen, die mogelijk die ziekte onder de leden hadden. Men bedacht de quarantaine. Stadspoorten werden gesloten, zoals in Venetië. Niemand kwam binnen. Maar dat had een averechts gevolg. De inwoners besmetten elkaar en tallozen stierven. Later begreep men dat het anders moest. Mensen die van elders kwamen, soms van plaatsen waar de pest was uitgebroken, dat waren degenen die  in quarantaine moesten. Zieken moesten uit de samenleving verwijderd worden. Armen werden verpleegd in pesthuisjes en als ze nog op de been waren of genezen, moesten ze een witte stok dragen.

Dokters, ziekenverzorgers, geestelijken die zieken bezochten, waren vaak mede slachtoffers van de aandoening. De dokter had wel speciale kleding aan, maar er werd niet veel afstand gehouden. Geneesmiddelen werden geprobeerd, uit het volksgeloof kwam, wat we nu kwakzalverij noemen, zoals schraapsel van kerkpilaren, kruiden. De ziekte kwam vooral voor in steden. Daar was vaak overbevolking, mensen woonden op elkaar gepakt. Er was veel vuil op straat. Het werd duidelijk dat hygiëne belangrijk was. Als de bewoners van een huis overleden waren, werd het huis schoon gemaakt en berookt met wierook en kruiden.

Het aantal slachtoffers kon heel groot zijn. In Amsterdam met een bevolking van 100.000 stierven in 1602 ongeveer 20.000 mensen. In Leiden met 56.000 inwoners werden 15.000 tot 20.000 slachtoffers geteld. In 1636 had Helmond 420 doden te betreuren op een bevolking van 2.100. Ook in Eindhoven zijn in de archieven stukken te vinden over de pest. Bij de opgraving van de oude Catharinakerk en het kerkhof zijn graven gevonden met kalk. Vermoedelijk zijn lijken overdekt met ongebluste kalk om het ontbindingsproces te versnellen. Dat werd ook gedaan bij andere besmettelijke ziekten, zoals dysenterie, die ook vaak voorkwam.

Het is pas later duidelijk geworden dat de pest werd veroorzaakt door vlooienbeten. De vlooien huisden aanvankelijk bij marmotten, later bij ratten. Die bezweken aan de pestziekte, waarna de vlooien naar mensen oversprongen, met als gevolg etterende zweren. De besmetting ging ook van mens op mens. De meest voorkomende soort was builenpest. Er kwam ook longpest voor, waarbij de besmetting kwam door hoesten. Van de zieken overleed 80% binnen enkele dagen. Pas in 1894 werd gevonden dat de pest werd veroorzaakt door de pestbacil.

Hoe ging de bevolking om met deze rampzalige ziekte? Men sprak van de ‘Gave Gods’, de straf die God aan de mensen stuurde. Dat was om de onmatigheid, het dobbelen, zuipen, pronken. Er staan veel teksten in de Bijbel, waarin God dreigt het volk de pest te zenden om zijn zonden. Maar, zo werd geredeneerd, als het een straf van God was, was er dan wel iets aan te doen? Men hield bededagen, gaf aalmoezen, giften voor het pesthuis. Als het een straf van God was, kon je dan vluchten uit een stad met de pest? Dat had toch geen zin? Als God bepaalde wanneer Hij een mens tot zich nam, dan gaf je je toch over aan Hem? Er verschenen ook boekjes, waarin men hierover sprak. Tegen de pest was het zaak vol berouw tot God te bidden en te smeken om vergeving. Hij kon je beschermen tegen de pest, zoals Psalm 91 zegt. Toen Israel getuchtigd werd richtte Mozes toch ook een koperen slang op? Daarnaast kon je vragen om een zegen over de behandeling. Er waren waarschijnlijk ook natuurlijke oorzaken voor de ziekte. Die vroegen om een verstandige reactie, mensen waren toch ook verantwoordelijk?

Na omstreeks 1669 bleek in Nederland de pest uitgewoed te zijn. De oorzaak hiervan is niet echt begrepen. Was er een verandering opgetreden in de pestbacil? Was er een klimaatverandering, waardoor het kouder werd? Was de samenleving hygiënischer, schoner geworden? Incidenteel is er daarna in andere landen nog wel pest opgetreden, maar er zijn nu geen pandemieën meer.

Is er enige overeenkomst met het coronavirus? Veel moderne ziekten, zoals vogelgriep, Q-koorts, salmonella, gekkekoeienziekte, Spaanse griep, coronavirus, enzovoort, hebben één ding gemeen:. Het zijn ziekten die van een dier afkomstig zijn. Door de manier waarop we met dieren omgaan, is de ziekte overgestapt naar de mens. De overeenkomst van de coronagriep met de pest is dat deze ziekte vermoedelijk ook haar oorsprong vond in een knaagdier, de vleermuis. De Spaanse griep, die vele miljoenen doden telde, heeft van 1918 tot 1920 geheerst en eindigde abrupt. Zal het nu ook zo gaan? Veel zal afhangen van de manier waarop wij onze verantwoordelijkheid nemen, ook ten opzichte van anderen. Laten we hopen dat deze ziekte niet ook vele jaren onder ons zal wonen, zodat we na enige tijd weer de gemeenschap met elkaar kunnen beleven.

---------------------------------------Gerard van Gurp-------------------------------------------------  

Vliegveld en Corona

Het vliegveld is doorgaans een plek waar heel veel mensen bij elkaar zijn, en waar het levendig en druk is. Het is vreemd om te zien dat zo’n plek, leeg en verlaten is. Alle Horeca is dicht, het terras is dicht. Toch is het vliegveld operationeel. Ook voor twee inkomende en twee uitgaande vluchten per dag. De verkeerstoren is bemand, de beveiliging aanwezig, en ook achter de informatiebalie zit iemand. Albert Heijn is open en de boekwinkel. Bij de Albert Heijn komen werkmannen een broodje kopen. Bij de boekwinkel zijn ze vooral bezig met opruimen en schoonmaken.

Ook de gebedsruimte is open. Het is duidelijk te zien, dat er gebruik van gemaakt wordt. De kalender ligt op de datum van vandaag. De gebedsmatjes liggen anders, dan de vorige keer. De box met bijbeltjes is bijna leeg en moet aangevuld worden. Ik maak een praatje met een beveiliger, een schoonmaker, mensen die ik anders nooit spreek. Bij de boekwinkel ontmoet ik een medewerkster, die vertelt over hoe leuk ze het vindt om te werken op het vliegveld. En vooral ook om de verhalen van mensen te horen. Dat is precies waarom ik ook op het vliegveld ben, zeg ik. Ieder mens heeft een verhaal, die verhalen aanhoren, is zinvol en belangrijk. Ook in tijden van corona zijn die verhalen nog te vinden.

-----------------------------------------Mirjam van Nie------------------------------------------------

 

Maart 2020 met thema:"betekenis lied Stabat Mater Dolorosa " Lees meer...

Intro Maartnummer SAMEN

Het maartnummer van SAMEN gaat over de betekenis van het beroemde lied Stabat Mater Dolorosa : het verdriet van moeder Maria staande bij het kruis waarop haar zoon werd gehangen. Dit lied staat in onze liedbundel als lied nr 573. De Eindhovense Oratoriumvereniging voert dit lied uit op 30 maart in de versie van Dvořák. In het hoofdartikel vertelt BertJan van Haarlem over de betekenis van dit lied en de vele versies waarin dit wordt uitgevoerd. In de column legt Bernadette van Litsenburg uit dat het verdriet van Maria als het ware herbeleefd wordt in het leed dat Joden en christenen in hun leefwereld is ten deel gevallen. Een thema dat de lijdenstijd inleidt.

Heel prozaïsch misschien maar wel belangrijk worden in de rubriek ‘bestuurlijk nieuws’ de eerste resultaten van de actie kerkbalans getoond met dank aan de vele lopers die dat alles bij elkaar hebben ‘gecollecteerd’.

--------------------------Namens de redactie, Jan Scheurer---------------------

Een kruisweg

enkele gedachten bij lijdenstijd en Stabat Mater

In protestantse, met name calvinistische kring is het lang gebruikelijk geweest om de weken voor Pasen te zien – en ook te benoemen – als lijdenstijd. Het was een periode die, een beetje afhankelijk van ‘kleur’ en ‘ligging’ van de gemeente, zeven of negen weken lang duurde en waarin alle aandacht was gericht op het lijden en sterven van Jezus Christus.

Tegenwoordig wordt ook in protestantse gemeenten de traditie van de oude vastentijd gevolgd: een periode van ruim zes weken, ongeveer veertig dagen, van aswoensdag tot Pasen. Het zijn weken waarin gezocht wordt naar eenvoud en stilte en gevraagd wordt naar ruimte voor bezinning en concentratie. De aandacht is niet alleen gericht op de lijdensweg, maar ook op de levensweg van Christus. Vanouds is het de periode waarin geloofsleerlingen (catechisanten) werden voorbereid op hun doop in de Paasnacht. Er viel niet alleen accent op de weg van Jezus, maar ook op de weg van de gelovige. Het ging ook om de vraag hoe je als gedoopte – en dus als gelovige – Christus kon navolgen in je leven.

In de vroege Kerk werd het kruis in de eerste plaats gezien als een teken van overwinning. Met het lijden en sterven van Jezus was immers de macht van kwaad en de dood verslagen. Het kruis was voor de eerste christenen vooral het teken van hun redding. Afbeeldingen uit die eerste eeuwen laten een leeg kruis zien. Soms ontspringen er takken (van de levensboom!) aan het kruis of slingeren zich er bloemen om heen. Het lege kruis wordt vaak afgebeeld met in de kruising een cirkel als teken van leven en verwijzing naar de zon, het licht.

In de middeleeuwen ontstaat een andere vroomheid, waarbij het kruis een teken van lijden wordt. Afbeeldingen laten dan niet alleen het kruis, maar ook de gekruisigde zien. Jezus wordt afgebeeld in zijn lijden aan het kruis (crucifix). Met een groter wordende aandacht voor het mens-zijn van Jezus, krijgt niet alleen het lijden van Christus een accent, maar ook het lijden van alle mensen. Er ontstaat een lijdensmystiek, die gevoed wordt door de beweging van mensen die ontstaat rondom Bernard van Clairvaux en – vooral – Franciscus van Assisi. De bedoeling van deze vroomheid is niet om het lijden te verheerlijken (als is dat soms wel een van de gevolgen geweest), maar de verbondenheid met Christus te zoeken. Het gaat om de navolging van de Heer. In het leven van Franciscus van Assisi zien we hoe dit zoeken naar eenheid met Christus zich uit in het omzien naar zwakken: armen en zieken, zoals dat ook door Jezus werd gedaan en die daarvoor- toen het moest- wilde lijden.

Het is ook in deze tijd dat de kruisweg zich begint te ontwikkelen tot een vorm van mee-lijden met Christus en met mensen. Als voorbeeld voor allen die meelijden met Christus wordt Maria, de moeder van Jezus gezien. In het lied ‘Stabat mater dolorosa’ wordt dat uitgewerkt tot een voorbeeld voor alle gelovigen.

Het lied is bekend geworden door vele componisten die het op muziek hebben gezet. De tekst, die waarschijnlijk uit de twaalfde eeuw stamt, is van een onbekende dichter, die vrijwel zeker gezocht moet worden in de kringen van franciscanen.

Het uitgangspunt van het lied is een moment uit het lijdensevangelie, waar vertelt wordt dat de moeder van Jezus bij het kruis staat als haar zoon gekruisigd wordt en moet toezien bij wat gedaan wordt. Het lied grijpt ook terug op de woorden van Simeon waarmee hij Maria zegent (!) wanneer zij met haar pasgeboren zoon in de tempel is: ‘…u zult als door een zwaard doorstoken worden’. Immers, zo zegt Simeon: ‘Weet wel dat velen in Israël door hem ten val zullen komen of juist zullen opstaan. Hij zal een teken zijn dat betwist wordt’.

De gezindheid van velen zal aan het licht komen. De kracht van het lied is dat het kan bijdragen om oog te krijgen voor het lijden van de Heer en van mensen. Het meevoelen van Maria’s verdriet om de pijn van haar zoon, opent oor, oog en hart voor het lijden van mensen, ook in onze tijd.

Met alle nadruk en pijn op het lijden is het niet de bedoeling van dit lied om daarin in te blijven hangen of er aan ten onder te gaan. Het lied wil ons dicht bij de Heer brengen en raakt met het verdriet van Maria ook aan onze pijn om wie lijden en sterven. Het lied verbindt ons evenzeer met de opgestane, levende Heer. Het einde van het lied is een gebed, een verlangen:

‘…fac ut anima donetur paradisi gloria’. In de laatste woorden hoor ik het woord van Jezus doorklinken, die tegen een met Hem gekruisigde zegt: ‘…vandaag zul je met Mij in het paradijs zijn’. Het kruis blijft het teken van redding voor mensen.

Het ‘Stabat mater dolorosa’ is een even gewaardeerd als beroemd lied. In veel Gezang- en Liedboeken is het lied te vinden. Opvallend genoeg niet in het rooms-katholieke ‘Gezangen voor Liturgie’, maar wel in het protestantse ‘Liedboek. Zingen en bidden in huis en kerk’, en eerder al in de hervormde bundel ‘Psalmen en Gezangen’ (1938). Het lied behoort tot de schat van de ongedeelde westerse Kerk en is het waard om gebeden en gezongen te worden.

Vaak is het ‘Stabat mater’ door componisten op muziek gezet. Het is vermaard geworden door de compositie van Pergolesi, maar hij is slechts één van de velen die zich aan een toonzetting gewaagd hebben.

Op maandag 30 maart wordt door de Eindhovense Oratorium Vereniging het ‘Stabat Mater’ van de Tsjechische componist Antonín Dvořák uitgevoerd. Een goede gelegenheid om dit indrukwekkende gedicht (opnieuw) te leren kennen en het te horen met de aangrijpende muziek van deze componist.

--------------------------------------Bert Jan van Haarlem---------------------------

Stabat Mater

Het ‘Stabat mater dolorosa’ is een van de beroemdste Latijnse gedichten uit de Middeleeuwen. Het gedicht bezingt het hartverscheurende lijden van Maria, de moeder van Jezus, terwijl hij aan het kruis hangt. Waarschijnlijk is het door een franciscaan geschreven. Dat kan ik me ook wel voorstellen, want in de middeleeuwse franciscaanse traditie wordt heel wat leed beschreven, bijna verheerlijkt. Maar goed: het is natuurlijk ook verschrikkelijk als je je zoon ziet sterven. Als we bijvoorbeeld luisteren naar de manier, waarop Pergolesi dit gedicht op muziek heeft gezet, dan hoor je in de zangstemmen steeds die schrijnende secundes ( hele of halve toonsafstand) tegen elkaar aanliggen. Zo wil hij het grote moederverdriet vorm geven. Prachtig gedaan! Toch zijn mijn eerste herinneringen aan dit ‘Stabat Mater’ heel anders. Mijn katholieke basisschool ging ieder jaar op Goede Vrijdag naar de kerk, waar om 15.00 uur    (het tijdstip waarop Jezus gestorven zou zijn) de kruisweg werd gebeden. Tussendoor werden er liederen gezongen. Bij een van de laatste staties werd het ‘Stabat Mater’ gezongen:
                                               Onder ’t kruis met schreiend d’ogen
                                               stond de moeder diep bewogen
                                               daar haar Zoon te sterven hing

Niet echt een tekst die binnenkwam bij een meisje van een jaar of 10. De melodie vond ik erg mooi en dus zong ik het graag. Maar het belangrijkste was, dat we ons paasrapport in de tas hadden en na de kruisweg begon de paasvakantie. Alle pijn en verdriet waren aan mij voorbij gegaan.

Toen ik ouder werd en de vele muzikale versies van dit gedicht hoorde, ben ik me gaan realiseren, wat hier bezongen werd. Zeker toen ik zelf moeder was geworden, realiseerde ik me het verdriet en de pijn van deze moeder, deze mens.

In dit jaar 2020 is het 75 jaar geleden dat het vernietigingskamp Auschwitz is bevrijd. Daar wordt op verschillende manieren aandacht aan besteed en steeds weer valt het enorme verdriet, de enorme machteloosheid op van zoveel wreedheid. In Eindhoven is van 21 januari tot 2 februari een tijdelijk Holocaustmonument opgericht in het Karel Vermeerplantsoen. Het is onderdeel van het landelijke, tijdelijke monument ‘Levenslicht’, ontworpen door Daan Roosegaard in opdracht van de commissie 4&5 mei en bevat 104.000 aanlichtende stenen. Ze zijn verdeeld over 170 gemeentes om de herinnering levend te houden. De stenen ademen als het ware in het licht. Dat vind ik zo mooi aan dit monument: hoezeer het ook herinnert aan de verschrikkingen van de jodenvervolging: er zit een verheffende beweging in: we gáán, we móéten door.

Ook is het 75 jaar geleden dat Dietrich Bonhoeffer is geëxecuteerd om zijn verzet tegen het fascisme en zijn aandeel in de mislukte aanslag op Hitler. Ook hij zag het grote leed, dat mensen aangedaan werd en wilde dat stoppen: een actieve daad: ‘niet zomaar wat, maar het goede wagen en doen. Niet blijven zweven tussen mogelijkheden. Wees moedig, maat handel en wandel concreet’. ( uit ‘stadia op weg naar de vrijheid’ Bonhoeffer)

Gelukkig staat ook aan het einde van het Middeleeuwse ‘Stabat Mater’ een Halleluja, weliswaar tussen haakjes, maar toch.

Misschien moeten we zeggen: ‘Stabat Mater, Stabat Pater, Stabat Homo’, want het kan ons allemaal overkomen, zo’n groot verdriet.

-------------------------------Bernadette van Litsenburg-------------------------------------

40 dagen tijd: Sta op

Inmiddels zijn we al weer enkele dagen onderweg naar Pasen. Mogelijk staat er op uw tafel al een spaardoosje, krijgt u via de 40dagenkalender of de app van Kerk in Actie elke dag een mooie (bijbel)tekst als inspiratie, of hebt u deelgenomen aan een sobere maaltijd, aan de vespers. Er zijn veel manieren om aandacht te geven aan deze 40 dagen. Onderweg naar Pasen kunnen we wel een steuntje in de rug gebruiken, en spaardoosje, kalender, vesper en vasten helpen daarbij.

Het thema van deze 40dagentijd is ‘Sta op!’ Dat is een aansporing, een oproep die in de Bijbel veel voorkomt. Soms als aansporing van God naar mensen, zoals in het verhaal van Jona. Soms als een roep van mensen naar God. Zo roept David in psalm 44 uit “Sta op, kom ons te hulp, verlos ons, omwille van uw Trouw”. Dat ‘Sta op’ is een oproep om verantwoordelijkheid te nemen, om ergens voor te gaan staan, je stem te laten klinken. In ons dagelijks leven is opstaan natuurlijk ook iets van alle dag: opstaan om een nieuw dag te gaan beginnen. Misschien kunnen we het Bijbelse opstaan ook wel zo opvatten: opstaan om een nieuw leven te gaan beginnen, omdat er bij God altijd weer een nieuw begin mogelijk is. Bijbels gesproken is die oproep om op te staan soms ook een oproep om het anders te doen, tegen de verwachtingen in. Het kan anders.

In de 40dagentijd wordt met de collectes van Kerk in Actie extra aandacht gevraagd voor allerlei initiatieven, waarin mensen laten zien dat het anders kan. Projecten waarin mensen opstaan tegen onderdrukking en geweld, zoals in Zuid Soedan waarin kerken helpen om te overleven in de burgeroorlog. Of in eigen land , waar veel mensen genieten van de zorg en aandacht in diaconale vakantieweken. Of een project in India, waarin Dalit-kinderen scholing en huiswerkbegeleiding krijgen waardoor ze meer kansen hebben op een menswaardig bestaan. Een paasgroet zenden aan gevangenen is een klein gebaar, maar wordt als grote steun ervaren.  Met uw inzet voor deze projecten komen we samen in beweging, in deze 40dagentijd. Sta op!  

----------------------------------------Antje Dekker---------------------------------

Nood en noodzaak van ’t Hemeltje

Inloophuis ’t Hemeltje viert dit jaar zijn 25-jarig bestaan. Iedereen die wel eens met dit huis te maken heeft gehad, als gast, als vrijwilliger, of op een nog andere manier, draagt dit huis een warm hart toe. Het is de warmte en de veiligheid die dit huis typeert. Dat mag niet in gevaar komen. En als er dan toch situaties zijn dat er meer inzet dan gebruikelijk nodig is, dan staan er altijd direct mensen klaar die zich extra willen inzetten. Nu doet zich zo’n situatie voor waarbij ook uw steun, direct of indirect, nodig is. Daarom wil ik u graag informeren over wat er allemaal gaande is. Problemen stapelden zich op. Dat begon vorig jaar tegen de zomer toen bleek dat er door een menselijke fout een begrotingstekort dreigde te ontstaan. Inmiddels zijn o.a. door extra gaven van particulieren en kerken de financiële problemen opgelost. Een praktisch probleem doet zich nu voor door het vertrek van drie leden van het dagelijks bestuur. Gedeeltelijk was dat verwacht, maar voor een deel ook niet en ontstond er in december een penibele situatie, omdat er nog maar twee functionerende DB-leden over waren. Ook nu sprongen een aantal mensen in, waaronder ondergetekende, om het DB te  ondersteunen. ’t Hemeltje kan niet zonder een actief bestuur.

Dit speelt des te meer omdat inhoudelijke zorgen en beleidsmatige veranderingen juist veel aandacht vragen. Er is in de herfst een poging tot brandstichting geweest, die gelukkig in een vroeg stadium door de brandweer is geblust. Dit heeft te maken met een toenemende agressie bij enkele straatbewoners. Er is een toename van het aantal dakloze psychiatrische patiënten, waarvan sommigen ernstig verward zijn. In een enkel geval heeft dit ook tot bedreiging en geweld geleid. Deze problematiek vraagt om een andere aanpak. Als gevolg daarvan kan er op dit moment geen open inloop meer zijn en moeten bezoekers eerst aanbellen om te worden binnengelaten. Hoewel dit door allen als een nederlaag word ervaren is de uitwerking positief en is de rust in huis weergekeerd.

Tenslotte zijn er door de gemeenteraad grootse plannen ontwikkeld om de dak en thuislozenzorg in Eindhoven anders aan te pakken met als inzet: ‘alle daklozen van de straat’. Of dat ook gaat lukken is nog maar de vraag, maar het uitgangspunt is positief. De plannen zijn zeker de moeite waard om over mee te denken. Zij zullen echter gevolgen hebben voor het functioneren van ’t Hemeltje en mogelijk consequenties voor de toekenning van subsidie door de overheid. Gelukkig wordt het belang van ’t Hemeltje breed in de samenleving gewaardeerd.  Zelfs de verantwoordelijke wethouder, Renate Richters, heeft met zoveel woorden over het belang van ’t Hemeltje voor de Eindhovense gemeenschap gesproken en haar bestaansrecht erkend. Zij zei tijdens de onlangs gehouden bijeenkomst over hoop in de Johanneskerk, dat wij haar aan die uitspraak mochten houden.

Er is dus veel werk aan de winkel en uw steun is hard nodig. Uiteraard financieel en als vrijwilliger, zoals altijd. Concreet vraag ik uw aandacht voor de vacatures van voorzitter, secretaris en een fondsenwerver. Indien u namen weet of zelf belangstelling heeft voor een functie kunt u zich bij mij melden voor meer informatie. U kunt zich ook bij uw wijkdiaken melden.

----------------------Leo Steinhauzer, (Voorzitter College van Diakenen)--

Hasan, de illegaal!

Ik heb meer dan 50 familieleden in Nederland. Veel van mijn familieleden heten Hassan. Ze noemen mij “Hasan de illegaal”, omdat ik de enige ben zonder verblijfsvergunning. Mijn gelukkigste moment in Nederland was toen ik er achter kwam dat mijn vrouw zwanger is. We krijgen een meisje. Ik ben nooit naar school gegaan, maar nu volg ik voor het eerst in mijn leven lessen, om Nederlands te leren. Ik wil graag begrijpen wat er om me heen gebeurt en ik wil kunnen spreken met de mensen op straat. Mijn droom is om mijn kinderen een ander leven te geven dan ik zelf had. Ik wil ze de mogelijkheid geven om te studeren.

Dit zegt Hasan, een 24 jarige uit Somalië; samen met 6 anderen maakte hij  het project (On)gezien, foto’s en verhalen van afgewezen vluchtelingen in Eindhoven.

Op zondag 8 maart is er in de Ontmoetingskerk een Vluchtelingendienst, waarin het werk van Vluchtelingen in de Knel centraal staat. We horen verhalen van vluchtelingen. Enkele jonge vluchtelingen  sluiten aan bij de Jeugdkerk voor een ontmoeting.

In de kerkdienst gaat het over jongeren die nu een opleiding volgen,  ook al is dat eigenlijk helemaal niet mogelijk als je illegaal bent. Deze jongeren steken hun nek uit om iets te leren, en weten niet of ze de cursus af kunnen maken en hoe nuttig het is voor hen. Maar ook het SUMMA college steekt zijn nek uit, door hen onderwijs te bieden. Wat doet dat met ons? Steken wij, als gelovigen, ook ons nek uit om te onderzoeken wat wij kunnen doen? Om van deze jongeren te leren? Of heeft hun situatie niets met die van ons te maken? Wat hebben we elkaar te zeggen? Dat gaan we samen op 8 maart ontdekken.

-------------------------------Vluchteling in de Knel-------------------------------------------------

Postzegels, kaarten, cartridges en mobieltjes voor de zending.

U kunt postzegels en ansicht- en geboortekaarten sparen voor het zendingswerk van Kerk in Actie en de GZB (Gereformeerde Zendingsbond). Vrijwilligers sorteren de postzegels en ansichtkaarten met veel zorg, kennis en aandacht. Vervolgens verhandelen ze de postzegels via verkoopadressen in Nederland en nationale en internationale beurzen. De ansicht- en geboortekaarten verkopen ze aan verzamelaars op beurzen en bieden ze te koop aan via websites als Markplaats.
Veel oude mobieltjes liggen ongebruikt in de kast, terwijl ze geld waard zijn. Lege toners en cartridges kunnen opnieuw gevuld worden. Via het inzamelprogramma van het bedrijf Eeko, ontvangt Kerk in Actie voor veel ingeleverde telefoons of cartridges een vergoeding.
In 2019 is weer hard gewerkt om een mooi resultaat voor de inzamelingsacties te behalen. De totale opbrengst is € 23.482,-

-----------------Wim Wiggers, 040 2489740 , Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Diaconale Jaaractie 2019

Met het SAMEN nummer van oktober heeft u een brief over de Diaconale Jaaractie ontvangen. In deze brief vroeg het College van Diakenen u om een financiële bijdrage voor het diaconale werk dat de diaconie ondersteunt of verricht. Zo is de diaconie onder andere actief betrokken bij het Diaconaal Inloophuis ‘t Hemeltje, Open Huis St. Cathrien, Steunpunt Materiële Hulpvragen ( SMH ), het Jongerenhuis, de Voedselbank, de kerstpakketten, de wekelijkse bloemengroet, het Protestfonds, alsmede bij het geven van leningen bij schuldhulpvragen of broodgeld aan medemensen met financiële problemen.
Bij deze willen wij alle gevers hartelijk bedanken voor hun bijdrage en het in ons gestelde vertrouwen,de Diaconale Jaaractie heeft in 2019 € 27.672,- opgebracht.

------------ Baukje Osinga en Wim Wiggers, College van Diakenen------------------

Zijn jongeren nog enthousiast voor gebed?

‘Om 1 uur ’s nachts nog een goed gesprek gehad met een man die op het punt stond om weg te gaan. Was een mooie ervaring hoe overtuigd en gepassioneerd hij was, hij was pas 2 jaar of zo gelovig en was een man van ongeveer 40 jaar. Was mooi om mee te maken’ – Student

Wow ik voel me echt gezegend. Een slinger van dankbaarheid pronkt aan het plafond, een enorme opkomst tijdens de gebedsbijeenkomst, mooie gesprekken, harde inzet van de studenten en overal vindt je geschreven gebeden en dromen. Dat studenten dingen op hun eigen manier doen blijkt weer aan de week van gebed voor eenheid. Een keten van 24 uur gebed. En dat midden in de tentamenweken. Een fikse uitdaging voor de eerstejaars studenten van Ichthus. Maar dat laat ze niet stoppen.

Het begon in een overleg met jongerenwerkers (Lighthouse) waar het idee ontstond dat het gaaf zou zijn als we jongeren kunnen betrekken in de week van gebed voor eenheid. Is het mogelijk jongeren enthousiast te krijgen voor (gezamenlijk) gebed? Samen met Matheus (jongerenwerker van Pitstop) werken we het idee uit. We nodigen jongeren uit en lachen dat we in ieder geval 3 mensen zullen trekken, wijzelf en degene die de kaars ophaalt voor de bijeenkomst voor de volgende dag.  Maar al snel sluiten de eerstejaars studenten van Ichthus Eindhoven aan. Zij hebben de opdracht een 24 uursgebed te organiseren en zijn enthousiast het te combineren met de gebedsweek. Nog even een twijfel omdat het samenvalt met de tentamens van de Technische Universiteit Eindhoven, maar al snel overtuigd dat juist dan ruimte voor gebed in gedrang komt, dus waarom niet extra aandacht voor gebed tijdens de tentamenweek.

Zo wordt op donderdagochtend het jongerencentrum Pitstop omgetoverd tot een gebedsruimte en staat om 12 uur de eerste student op de stoep om te komen bidden en start de gebedsketen. Om 20.00 introduceren Matheus en ik een dienst in lijn van de gebedsweek, gebruik makend van de ingerichte gebedsruimte die we met de studenten hebben opgezet. Verrast en overrompeld zijn we met iets meer dan de 3-20 mensen die we verwachten. Veertig bezoekers staan om 20.00 uur binnen. Hoewel de gemiddelde leeftijd niet meer onder jongeren valt, zijn we erg blij met deze opkomst. Hoe bijzonder hoe God werkt! Ze vullen de slinger van dankbaarheid aan, schrijven hun dromen op de muur, bidden voor de activiteiten in de stad en stappen hiermee niet alleen over kerkmuren heen, maar ook over generatiekloven. Zelfs na de bijeenkomst blijven er veel mensen nog gebruik maken van de gebedsruimte. Gezellig wordt de gitaar erbij gepakt, worden er spontaan liederen gezongen en ontstaan er open en mooie gesprekken. Maar daar eindigt het niet. Een groep studenten komt om ’s nachts verder te bidden. Tot diep in de nacht gaan ze door en de hele nacht is er minstens één student aanwezig tot vrijdag 12 uur. Tevreden en dankbaar kijken we terug naar een geslaagde 24 uur gebed.

----------------Eveline Buist-Laseur, IFES studentenwerker Eindhoven---

Ervaringsverhaal

Deze keer geen verhaal van mij over mijn werk, maar een ervaringsverhaal van Joyce, een cliënte bij de GGzE. Zij heeft het geschreven tijdens haar opname op de HiC. Dat is een High Care afdeling van de GGzE voor mensen die psychisch in een crisissituatie verkeren. Joyce las dit verhaal, dat ze in gedichtvorm geschreven heeft, voor tijdens een gespreksgroep, die ik wekelijks op de afdeling geef. Het is haar unieke verhaal over diepe dalen, keuzes maken en herstel, maar tegelijk was het ook herkenbaar voor anderen. Ik ben blij en dankbaar voor haar toestemming om het in deze rubriek te mogen publiceren.

“Vakantie op de HiC / ode aan de kwetsbare mens

Wakker worden, rustig, zonder opgejaagd gevoel of pijn,

zo zou het leven altijd mogen zijn!

Alle mensen worden geboren met een gouden hart,

door opvoeding, de maatschappij,

drugs, drank en een valse start

krijgen we problemen in ons hoofd en in het hart.

We gaan leven op de automatische piloot

en worden verdoofd.

Op een gegeven moment worden we daardoor knettergek

En gaan gruwelijk op ons bek.

Ik heb gekozen voor herstel en dus een andere weg.

Wie zegt: “jij bent veranderd”, die heeft pech!

De Joyce 2.0 is positief, liefdevol en het waard

en gaat verder met de strijd door de jungle

met haar gouden zwaard

op naar een mooi eiland in de zee

en neemt al haar geliefdes en fellows met zich mee.”

Joyce van de Pluijm

-----------------------Inkeri Hyvarinen, geestelijke verzorger GGzE-----------------------

Voetstappen in de sneeuw.

Dit keer zou het moeten gaan over de douches en de wasmachine van het inloophuis ’t Hemeltje. Niet echt een onderwerp voor een blad als SAMEN. Toch is dit een heel wezenlijk onderdeel van het inloophuis. Gasten die op straat leven of slecht behuisd zijn, kunnen hier terecht voor een warme douche inclusief toiletspullen. Ook kleding wassen en drogen is mogelijk. Hoe belangrijk dat is, kunnen we illustreren met de persoon van Eddie (niet zijn echte naam). Eddie kwam uit Curaçao. Op een zeker moment had hij zoveel huurschuld opgebouwd dat hij op straat werd gezet en voorlopig niet meer in aanmerking kwam voor een huurwoning.

Zo kwam hij in ’t Hemeltje terecht. Hij bleef vriendelijk en altijd goed gemutst. Als hij ‘s avonds mee at, hielp hij steevast om de tafel dekken. Eddie kon niet tegen gemopper en zorgde altijd voor een leuk gesprek. Hij zag er verzorgd uit en maakte daarom graag gebruik van de aanwezige douches en de wasmachine. Zijn nieuwe onderdak in de buitenlucht was heel inventief: een tent ergens op een achteraf plekje in Eindhoven. Hij wilde uiteraard niet vertellen waar dat was. Als we vroegen hoe hij overleefde als het vroor, legde hij graag uit hoe hij zich warm hield met laagjes kleding. Geleerd als hospik in het leger. Vorst vormde op zich geen probleem voor hem. Veel vervelender en spannender was sneeuw, niet zozeer de sneeuw zelf. Maar zijn voetstappen in de sneeuw konden de plek van zijn geheime onderkomen verraden. Dat sliep niet rustig. Ook had hij het om die reden niet zo op mensen die hun hond uitlieten. Ondanks zijn moeilijke omstandigheden bleef hij zijn Caraïbische goede humeur behouden. Ik vind dat bewonderenswaardig, zo’n levenshouding.

Zo gingen de jaren voorbij. Maar op zekere dag kwam hij in aanmerking voor een eigen kleine woning. Hij vertelde er vol trots over. Hij scharrelde wat meubilair bij elkaar en trok in zijn nieuwe woning. Maar dat was even wennen. Het verhaal gaat dat hij in het begin zijn tentje in de woonkamer opzette omdat hij zo beter de slaap kon vatten. Je zou kunnen zeggen eind goed al goed. Maar waar de klassieker van W.G. van de Hulst, “Voetstapjes in de sneeuw” uiteindelijk een happy end had met een glansrol voor het hondje Bello, liep het met Eddie minder goed af. Hij overleed onverwachts, vrij kort nadat hij zijn nieuwe woning had betrokken. De spanning van het leven op straat had vermoedelijk toch te veel van hem gevraagd. Er blijft in onze herinnering het beeld van een blijmoedig mens en een levenskunstenaar. Eén van de vele bijzondere gasten die het Hemeltje dagelijks bezoeken.

--------------------------------------------Jaap Bruinink--------------------------------------

Oecumenische groepsreis naar Polen

Begin september willen wij ( Katholiek en Protestants Nuenen en Protestants Eindhoven) met een groep van 45 personen naar Zuid-West-Polen. De reis per bus duurt tien dagen van 7 t/m 16 september 2020 en wordt begeleid door SRC. We verblijven in middenklasse hotels en kunnen beschikken over meerdere eenpersoons kamers.

Om u een indruk te geven wat we allemaal gaan bezoeken hier een kort overzicht.

We brengen een bezoek aan de bruisende stad Wroclaw, het oude Breslau.In de buurt van Wroclaw bezoeken we twee vredeskerken in Swidnica en Jawor, de grootste houten religieuze gebouwen van Europa. Na Wroclaw is er tijd voor Krakau, het ‘Florence van het Noorden’ met haar monumentale oude centrum, de voormalige Joodse wijk Kazimierz en de wijk Nowa Huta, het symbool van het Poolse verzet tegen het communisme.

Vanuit Krakau brengen we een bezoek aan Czestochowa, het ‘Lourdes van Polen’ met de icoon van de Moeder Gods met Kindje,de Zwarte Madonna.Tevens bieden we de mogelijkheid om Auschwitz te bezoeken, met zijn loodzware geschiedenis die niet vergeten mag worden. Er zullen ook enkele meditatieve diensten gehouden worden.

Een boeiende, inspirerende en interessante reis.

Is uw belangstelling gewekt en wenst u meer informatie dan kunt u kunt zich aanmelden bij Theo van den Tillaart; e-mail: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Deze oecumenische reis zal rond de 1000 euro kosten.
Uiterste aanmelddatum is 4 mei 2020.

We hopen uw interesse gewekt te hebben en zien uw reactie met belangstelling tegemoet.

Namens de voorbereidingscommissie Oecumenische Reizen,

-------------------------------Bernadette van Litsenburg-------------------------------

 

Februari 2020 met thema:" Kunstmatige intelligentie " Lees meer...

Introductie SAMEN februari

‘Robots en kunstmatige intelligentie’. Daar gaat het over in dit nummer. Geen gemakkelijk onderwerp, maar wel een thema waar we steeds minder omheen kunnen. Drie mensen schreven een artikel. Margit van Tuyl vertelt eerst over de ontwikkeling van robots en hun betekenis voor de mens. Dan heeft zij  een gesprek met Andreas Spahn, een assitent hoogleraar in filosofie en techniek. Hij laat zien dat het om veel meer gaat dan de ‘namaak mens’. De aandacht voor kunstmatige intelligentie neemt toe en het valt niet te voorspellen waar dat toe zal leiden. Bij de TROUW van 28 december was een ‘letter en geest-bijlage’ gevoegd met de titel: ‘ de jaren 10 U bent gezien’  In dat artikel gaat het over de enorme betekenis en bedreiging van kunstmatige intelligentie, waardoor de mens niet meer ongezien door het leven kan gaan. Henri Hoogendijk schreef over de ontwikkeling van die kunstmatige intelligentie, het tweede artikel.  Een ontwikkeling die gemak brengt maar ook tot heel ongemakkelijke situaties kan leiden. Ook hij wijst er op dat er door deze ontwikkeling grote ethische vragen (vragen over goed en kwaad) op ons afkomen waar we niet omheen kunnen. Ook de kerk niet.  Het derde en laatste artikel over het thema heeft een meer luchtige toonzetting (oorspronkelijk geschreven als column) en laat ons kennismaken met robothulp in het kerkelijk werk.Het wordt dus wel even goed nadenken. dit keer. Maar het gaat dan ook wel ergens over !

-------------------------------------------    Redactie----------------------------------------

Zin in robotisering?

Toen ik de vraag kreeg vanuit de redactie van Samen om een hoofdartikel te schrijven over robotisering in relatie zingeving en geloof, deinsde ik daar aanvankelijk voor terug. Het feit dat ik als studentenpastor/life coach op de TU/e werk, maakt me nog geen kenner op het gebied van robotisering en kunstmatige intelligentie. Tegelijkertijd vond ik het ook een uitdagende aanleiding om eens in dit onderwerp te duiken. Het onderwerp leeft alom en de mogelijkheden lijken onbegrensd.

Zo kwam ik tijdens de Dutch Design Week een ‘Nannybot’ tegen, die voor een baby kan zorgen, als er geen menselijke volwassenen meer zijn. Ook waren er bij de DDW robots, die nog 49 dagen na overlijden de eigenschappen van een overledene overnemen, zodat nabestaanden langer de tijd hebben om afscheid te nemen. In artikelen las ik over robots, die als hartsvriend(in) met je praten, alle talen spreken, overal een antwoord op weten en altijd luisteren. Robots, waar je zelfs voor intimiteit en seksuele ervaringen bij terecht kan. Robots, die de functie van rechter hebben, aangezien ze rationelere beslissingen kunnen nemen.

Bij al deze ontwikkelingen kun je je afvragen of ze als positief te labelen zijn of dat er juist gevaren in schuilen. Zo zag ik bij de tentoonstelling Denkbeelden, georganiseerd door Studium Generale op de TU/e, een foto (‘Far from your bed?, Henriëtte Zoon) waarop je ziet dat een oma zich liever tot haar robotvriend keert, dan tot haar eigen familie. ‘Hij begrijpt mij veel beter dan mijn eigen kinderen’. Ook wordt bij dezelfde foto verteld dat op dit moment in Japan 36% van de alleenstaanden tussen de 20 en 39 jaar liever een virtuele partner hebben dan een ‘echte’. Welke gevolgen gaat dit hebben voor sociale relaties en uiteindelijk ook voor het voortbestaan van volgende generaties? En een andere vraag is de volgende: als robots meer beslissingen gaan nemen, kunnen zij daarbij dan ook een ethisch vermogen ontwikkelen en zo ja, volgens welke ethiek?

Het leek me goed deze vragen eens voor te leggen aan dr. Andreas Spahn, Assistant Professor in Philosophy&Ethics of Technology aan de TU/e. Andreas gebruikt in zijn colleges vaak dilemma’s die aan de orde zijn bij het ontwikkelen van zelfsturende auto’s. Zij moeten kunnen beslissen of ze in geval van nood, als ze moeten uitwijken, ‘liever’ één kind aanrijden of enkele bejaarde mensen. Of dat ze medeweggebruikers aanrijden met helm of zonder helm en vele andere varianten. Wereldwijd worden tests als deze gedaan en data van menselijke beslissingen verzameld. Zijn de resultaten hiervan overdraagbaar op robots? En zo ja, zijn ze een goede reflectie van menselijke waarden? Geldt hier de mening van de meerderheid en welke rol spelen religie en levensbeschouwing hierin? Vragen die nog niet zo gemakkelijk te beantwoorden zijn.

De ethici verschillen van mening over de vraag of robots bewustzijn kunnen ontwikkelen. Andreas Spahn hoopt van wel, aangezien robots dan ook in staat zullen zijn tot reflectie en kunnen gaan kiezen voor ‘goedheid’. Tegelijkertijd maakt hij zich zorgen over de manier waarop robots vooralsnog worden geprogrammeerd en ontwikkeld. De grootste investeringen worden namelijk tot nog toe gedaan op het gebied marketing en voor militaire doeleinden. In de marketing wordt kunstmatige intelligentie voornamelijk gebruikt om mensen te manipuleren. In het militaire veld wordt kunstmatige intelligentie gebruikt om te vernietigen en te doden. Gelukkig wordt er ook kunstmatige intelligentie ontwikkeld in de zorg en om welzijn van mens en natuur te bevorderen. Dit laatste gebeurt echter in mindere mate. We zijn daarom hard op weg om als mensheid robots te ontwikkelen die beter zijn in manipuleren en vernietigen, dan in zorgen en welzijn bevorderen. Creëren we met elkaar robots die de karaktertrekken krijgen van duivels of van engelen? Er zijn weinig tot geen ethici die van mening zijn dat ontwikkelingen binnen de kunstmatige intelligentie moeten worden tegengehouden. Veel ethici daarentegen wijzen op het belang van sturing en reflectie op waarden die we robots meegeven.

Verder speelt er nog een andere vraag: zou het kunnen dat robots uiteindelijk zover door ontwikkelen, dat zij het stokje van de mensheid gaan overnemen? Dat zij ‘de kroon’ worden op de schepping of de volgende stap in de evolutie? En als dat gebeurt, wat betekent dat voor de plek van de mens? Wordt die vergelijkbaar met de plek die dieren nu in onze ogen innemen? Als je dit tot je door laat dringen, is dat wel een beangstigende gedachte, zeker als je bedenkt hoe sommige mensen met dieren omgaan…

Is er nog reden voor hoop? En welke rol speelt geloof hierin? Je zou kunnen zeggen dat er een voordeel zit aan geloven in de goedheid en de liefde van God en dat deze liefde ook de schepping doordringt. Dan heb je er namelijk alle reden toe erop te vertrouwen dat, hoezeer het kwade in de toekomst ook wordt uitvergroot, het goede uiteindelijk zal overwinnen. Als je gelooft dat het koninkrijk van God hoe dan ook komt, robots of niet, dan helpt dat je om te vertrouwen op een goede afloop.

Ook doen deze vragen mij denken aan de uitspraak: ‘Ik ben met jullie, alle dagen, tot aan de voltooiing van deze wereld’ (Matteüs 28:20). Daar kun je de hoop uit putten, dat er goddelijke leiding bij ons is tot de laatste dag dat deze wereld bestaat. Of in elk geval tot de laatste dag dat wij erop rondlopen. Het is namelijk de vraag of er ook een tijd zal komen dat er geen mensen meer zijn, maar nog wel robots. En zal God dan ook met de robots zijn?

De vragen stapelen zich op en het einde daarvan is nog lang niet in zicht, zeker aangezien de ontwikkelingen in de kunstmatige intelligentie volop doorgaan en zelfs versnellen. Deze ontwikkelingen lijken niet te stoppen, hooguit te sturen. Dit zie ik dan ook als de belangrijkste vraag in dit geheel: hoe zorgen we er als mensen voor, dat de robots van de toekomst in aanleg goed zijn? Hoe blijven we als mensen (en robots) uiteindelijk afgestemd op goedheid en liefde?

--------------------Margit van Tuijl, studentenpastor/life coach bij TINT-------

 Kunstmatige Intelligentie (KI)

Gordon Moore medeoprichter van Intel en later president van Fairchild Semiconductor formuleerde in 1965 de Wet van Moore. Deze wet gebaseerd op waarnemingen stelde dat het aantal transistor schakelingen in een geïntegreerde schakeling elke twee jaar verdubbelt. Dus na 40 jaar het ongelooflijke aantal van 1 tot  2 miljard schakelingen op een chip. Dit geldt voor zowel geheugen chips als ook voor  verwerkings chips. Deze enorme aantallen chips creëren de basis voor enorme betaalbare geheugens die niet alleen data kunnen bevatten maar tevens de verbanden tussen de data. Dus nu kan er een betaalbare schaakcomputer worden ontwikkeld of auto’s en andere voertuigen die zelfstandig kunnen manoeuvreren. Dicht tegen kunstmatige intelligentie bestaat het begrip FUZZY LOGIC. Denk aan een temperatuur sensor die niet afslaat als de ingestelde temperatuur is bereikt maar probeert de ingestelde temperatuur zo goed mogelijk vast te houden met weinig schommelingen.

Kunstmatige Intelligentie is de intelligentie waarmee machines software en apparaten zelfstandig problemen oplossen. Is dit een bedreiging voor de mens en tot hoever laten we die machines zelfstandig beslissingen nemen? Er zijn veel dilemma’s tot hoe ver willen we gaan. Ik vind de verkeerslicht schakelingen wel prettig als ik elke keer een groen licht krijg als ik er aan kom rijden, maar een ernstig verkeersongeluk van een zelfstandig tijden de Tesla vinden we minder acceptabel.

In Trouw stond onlangs een belangrijk artikel over de omvang van al die gegevensverzamelingen die plaats vinden – ook over ons ieder persoonlijk -. Als je dat leest dat krijg het er benauwd van. Sommige landen zijn vergevorderd in het gebruik van die gegevens voor het bereiken van politieke doelen en het uitschakelen van tegenstanders. De praktijken die in China worden gerealiseerd zijn daar goede voorbeelden van. Maar ook de beïnvloeding van verkiezingen (bijv Amerika) komt steeds meer voor. En al jaren weten we dat ons zoekgedrag op internet, ons doen en laten en onze verblijfplaatsen allemaal gebruikt worden om ons consumentengedrag te beïnvloeden.

De vraag dringt zich op wat doe je ermee en vooral wat doe je eraan. Ik denk dat we  de voortgang van al deze data verzamelingen en data verwerkingen niet kunnen stoppen. De mens zal op zoek blijven naar meer weten, meer beïnvloeden, meer voorspellen. Maar de centrale vraag is, wie beslist en hoe wordt er beslist als het om keuzes gaat die het leven en samenleven van mensen en het beheren van hun leefomgeving beïnvloeden. Kristel van Teefelen  citeert in TROUW van 3 januari Jarno Duursma die een boek schreef over Kunstmatige intelligentie. Hij schrijft ‘een van de grootste dreigingen zijn de algoritmische beslissingssystemen. We leggen altijd al beslissingen in handen van bedrijven, organisaties en de overheid, maar nu bepalen algoritmes bijvoorbeeld wie wel en niet fraudeert of wie wel of niet een lening kan krijgen. Waar blijft in dit verhaal de menselijke maat ?’ Van de kerk kun je niet verwachten dat zij ICT-er wordt en al die verwerkingstechnieken begrijpt. Wel heeft de kerk een rol in het zoeken naar regels voor goed en kwaad(ethiek) ook in het gebruik van digitale verwerkings-- en besluitvormingstechnieken. Daaruit kunnen immers belangrijke conclusies  worden getrokken m.b.t. de oordeelsvorming over en beïnvloeden van het samenleven van mensen.

-----------------------------------------Henri Hoogendijk-----------------------------------

Robot als kerkelijk hulpje!

Aanvankelijk heette het thema, dat we als redactie kozen, ‘robotisering’, later werd het thema verbreed naar ‘Artificiële Intelligentie’(AI). Ik beperk me hier maar even tot robots die ook intelligent (lees: zelflerend) kunnen zijn.

Kunnen we als kerk iets met robots in de toekomst, vroeg ik me af. Ik denk dat robots in de eredienst niet zoveel kunnen bijdragen, of het zou al moeten zijn dat ze worden ingezet om bezoekers welkom te heten, te collecteren en wellicht het orgel te bespelen om de samenzang te begeleiden. De preek houden zie ik niet zo zitten, alhoewel…….. Je zou de inhoud van de bijbel uitstekend in het geheugen van een robot kunnen opslaan, om zo snel toepasselijke bijbelpassagen over het voetlicht te brengen bij bijvoorbeeld een interactieve viering. Al loop je dan misschien wel het risico dat de robot je met bijbelteksten om de oren gaat slaan, zoals ook wel in sommige orthodoxe kringen gebeurd! En dat wil je natuurlijk ook weer niet.

Bij het diaconale werk zie ik wel mogelijkheden. Een diaken, die gemeenteleden bezoekt, met in z’n achterbak een aantal robots. Aangekomen bij z’n eerste ‘klant’ stelt hij deze eerst op zijn / haar gemak met de introductie van een robothondje dat kan worden geknuffeld, zet vervolgens de  robot stofzuiger en de robotgrasmaaier aan het  werk, laat de koffierobot een lekker kopje koffie zetten om zo tijdens het koffiedrinken tijd te hebben voor een goed gesprek! Op die manier kan er aan velen aandacht worden besteed met een minimum aan capaciteit! In een later stadium zou de diaconie intelligente zelflerende robots kunnen aanschaffen, die bij bijvoorbeeld ouderen kunnen assisteren bij het aankleden, de maaltijden, de medicatie, de krant voorlezen etc. Ook zou zo’n intelligente robot op mooie dagen het robothondje kunnen uitlaten, om zo samen verse zonne-energie op te doen. Door gewoontes en gebruiken van het gemeentelid in het geheugen op te slaan en te verwerken  kan de robot gedrag en behoeftes herkennen en daarop inspelen. Daarnaast zou de diaconie een aantal zelfrijdende elektrische auto’s kunnen aanschaffen om daarmee gemeenteleden naar de dokter, de tandarts of het ziekenhuis te brengen.  De auto’s kunnen natuurlijk ook worden benut voor bezoek aan een winkelcentrum voor de wekelijkse boodschappen.

U denkt natuurlijk dat ik u voor het lapje hou. Ik begrijp ook wel dat het diaconale werk meer inhoudt, dan stofzuigen, koffiedrinken en een goed gesprek. Een column is toch altijd een beetje een karikatuur om zaken helder neer te zetten. Maar toch! Veel van de aangedragen voorbeelden zijn nu al realiteit. Je kunt natuurlijk denken: ‘Het zal wel weer overgaan’, maar ik vrees dat u zich dan vergist. Bang zijn hoeft ook niet. Het lijkt me beter om er op in te spelen en er maar eens over na te denken. Hoe kunnen we nieuwe technologie op een nuttige manier inzetten zonder de menselijk maat te verliezen? Wat willen we wel en wat willen we niet? Moet al het ‘doe-werk’ in de kerk wel worden uitbesteed aan robots? Een ieder heeft zo zíjn /haar eigen talenten. En zijn gewone steeds terugkerende activiteiten ook niet vaak uitstekende gelegenheden voor een fijn gesprek, een luisterend oor of een troostrijke schouder?

----------------------------------------Bernard van Weeghel-------------------------------

Hoop in een nieuw jaar

Het nieuwe jaar 2020 is al een paar weken begonnen. Ik wens u heel veel zegen toe in dit nieuwe jaar! Dat God met u gaat bij alles wat u doet.

Ook voor de PGE bidden we om een gezegend jaar. We hopen dat dit jaar de twee vacatures voor predikanten in Zuid en in Kruispunt worden ingevuld. En ik hoop van harte dat iemand het (technisch) voorzitterschap van de CvK op zich wil nemen. We hopen op vruchtbare gesprekken in de wijkgemeenten en in de verschillende gremia waar we elkaar ontmoeten. Zo organiseert de algemene kerkenraad op 4 april een heidag voor alle kerkenraadsleden in Eindhoven. We willen dan met elkaar in gesprek over ons geloof, hoe we dat in Eindhoven met elkaar beleven en hoe we naar de toekomst kijken. Als ‘casus’ willen we ook de regeling voor de bekostiging van huwelijken en uitvaarten met elkaar bespreken. Daar wordt namelijk door de wijken erg verschillend over gedacht. En wat doen verschillen dan met ons? Ik hoorde eens iemand zeggen: je overbrugt verschillen door naar de overeenkomsten te kijken. Ik hoop dat we dat kunnen doen met elkaar.

Anno 2020 zijn diverse manieren waarop informatie tot ons komt. Zoals via deze Samen, met interessante artikelen en met nieuws over wat ons beweegt in de PGE. Laatst wees iemand mij op een andere vorm, de zogenaamde “Ongelooflijke podcast”. Dit is een serie van inmiddels 18 afleveringen –in de vorm van een podcast- over de relevantie van geloof in een steeds ongeloviger Nederland. Journalist David Boogerd en de bekende theoloog/schrijver Stefan Paas voeren gesprekken met o.a. wetenschappers, journalisten, theologen over geloof, secularisatie en onze samenleving. Ik vind het inspirerende gesprekken, die ik beluister tijdens het (vele) autorijden. Ik kan dit zeer aanbevelen, omdat het aangeeft dat geloof in 2020 niet meer hetzelfde is als zeg vijftig tot honderd jaar geleden, maar dat geloof ook niet meer zo’n negatieve connotatie heeft als in de tweede helft van de vorige eeuw. Dat het christelijk geloof in het jaar 2020 relevant is, geeft hoop!

Tijdens de eerste vergadering van de algemene kerkenraad spraken we o.a. met twee broeders uit de PG St. Oedenrode, Son en Breugel. We hoorden dat de kennismakingsgesprekken met de verschillende commissies uit de Johannesgemeente goed lopen en nog wel een paar maanden zullen doorgaan. Rond de zomer zal een eerste soort van evaluatie plaatsvinden, zodat we kunnen kijken naar vervolgstappen. Tijdens de vergadering hebben we met elkaar wat overwegingen gedaan, onder andere ook kijkend naar ontwikkelingen in de regio.

Ik wens u een hoopvol jaar toe.

----------------------------------Hartelijke groet,  Benjamin Jansen----------------

Gevlucht uit Somalië*

'Mijn broers en ik werkten in Somalië als kleermakers. Op een ochtend kwamen de mensen van El Shabaab onze winkel binnen en beschuldigden ons van het maken van moderne kleren. Dit mag niet volgens de strenge Islamistische kledingregels.

Toen ze ons dwongen om naar de moskee te gaan, antwoordde mijn broer: “Doe niet alsof je God bent!”. Ze hebben hem toen direct vermoord. Na dit incident werd de hele familie “niet religieus” verklaard. In Somalië betekent dat de doodstraf. We moesten vluchten. Toen we de Middellandse Zee  overstaken verdronken 22 mensen die op onze boot zaten.

Vanwege de gevaarlijke tocht naar Nederland is mijn zevenjarige zoon nog steeds in Egypte. Hij verkeert in een onzekere situatie. Zijn moeder overleed toen hij zes maanden oud was. Hierdoor ben ik alles wat hij nog heeft en hij betekent alles voor mij. Omdat ik geen verblijfsvergunning heb, kan ik hem niet naar Nederland over laten komen. Het is moeilijk om hem te ondersteunen op afstand, omdat ik niet mag werken.

Mijn gelukkigste moment in Nederland was toen mijn vrouw zwanger werd. We krijgen een meisje. Ik ben nooit naar school gegaan, maar nu volg ik voor het eerst in mijn leven lessen, om Nederlands te leren. Ik wil graag begrijpen wat er om me heen gebeurt en ik wil kunnen spreken met de mensen op straat. Mijn droom is om mijn beide kinderen een ander leven te geven dan ik zelf had. Ik wil ze de mogelijkheid geven om te studeren.'

* Uit ONGEZIEN,
Afgewezen vluchtelingen vertellen hun verhaal (Vluchtelingen in de Knel)

Dag van de Migrant 18 december 2019

Veel vluchtelingen voelen zich eenzaam, terwijl onderzoek laat zien dat persoonlijk contact heel belangrijk is voor een succesvolle integratie. Kerk in Actie organiseert daarom jaarlijks samen met kerken, scholen en gezinnen de landelijke actie ‘Deel je tafel’, om vluchtelingen te laten weten dat ze welkom zijn en om hen te helpen zich hier thuis te voelen. Gevraagd is om op woensdag 18 december - Internationale Dag van de Migrant - mee te doen met de actie ‘Deel je Tafel’. Kom zo met ons in actie tegen eenzaamheid en voor integratie. Om vluchtelingen te laten weten dat ze welkom zijn! We hopen met alle tafels samen de langste tafel van Nederland te vormen en zo mogelijk een nog langere tafel dan vorig jaar. In 2017 en 2018 deden tientallen gemeenten mee en vormden we een tafel van 3,5 kilometer.

Hulp bij integratie

Uit onderzoek blijkt dat 94% van de vluchtelingen graag Nederlandse vrienden wil, maar dat het lastig is vrienden te maken. En dat terwijl andere onderzoeken laten zien dat vriendschappen heel belangrijk zijn voor een succesvolle integratie, het leren van Nederlands en het vinden van werk. Draag u steentje bij aan de integratie.

Het College van Diakenen heeft aan de oproep van Kerk in Actie invulling gegeven en heeft Tafels van Hoop laten organiseren door "De Huiskamer van Eindhoven" en de kosten hiervan gefinancierd. In de Huiskamer van Eindhoven. Lichtstraat 376, komen dagelijks ca. 70 vluchtelingen die gebruik maken van de faciliteiten die daar geboden worden. Veel van deze vluchtelingen hebben helaas geen verblijfsstatus. Ook waren uitnodigingen gestuurd naar Vluchtelingen Werk Nederland, Vluchtelingen in de Knel, Ervaring die Staat, Samen voor Eindhoven, Karoesel, het Woonbedrijf en Tint Eindhoven. Ook is Tafels van Hoop gepromoot op https://www.facebook.com/events/426850698256929/

Op 18 december hebben ongeveer 40 vluchtelingen ‘s middags deelgenomen aan de maaltijd. De tafel was ongeveer 18 meter lang waarmee we een waardevolle bijdrage hebben geleverd aan het vormen van de langste tafel in Nederland. Onze dank gaat uit naar de Huiskamer van Eindhoven en de vluchtelingen die de maaltijd hebben verzorgd en dat wij hierbij te gast mochten zijn.  

---------------------------------Antje Dekker en Wim van Dijk---------------------

Landelijke Diaconale Dag

Begin november 2019 werd in Utrecht weer de landelijke diaconale dag gehouden. In het gezamenlijke ochtendprogramma sprak o.a. minister Hugo de Jonge. Ook was er aandacht voor één van de projecten van Kerk in Actie in Moldavië. Moldavië ( zo groot als België ) is het armste land in Europa. Doordat men er niet genoeg verdient om een gezin van te onderhouden, werkt de helft van de beroepsbevolking in het buitenland. Gevolg is dat kinderen en ouderen niet de zorg krijgen die ze nodig hebben. De directeur van de organisatie Bethania was aanwezig. Bethania heeft twee opvangcentra waar kinderen naschoolse opvang, huiswerkbegeleiding , een maaltijd en zo nodig psychosociale hulp krijgen. De ouderen komen naar de centra om te eten, te douchen en de was te laten doen. Dankzij Bethania zijn zij niet eenzaam meer.
Daarna was er 2 keer de gelegenheid om een workshop te volgen. Een hiervan wil ik er uitlichten :
”God in de supermarkt”. Deze workshop werd zeer enthousiast gegeven door Alfred Slomp, auteur van het boek ”Superwaar” , je volgende stap in duurzaam boodschappen doen. De nadelen van het huidige landbouw- en voedselsysteem gaan de voordelen steeds meer overheersen. Denk aan uitwassen als de uitputting van de bodem, een sterke achteruitgang van de biodiversiteit en ongezonde voedselpatronen met welvaartsziekten als gevolg. Maar denk ook aan voedselschandalen, uitzichtloze posities voor de boeren ( zowel de kleine boeren ver weg als de eenzijdig ontwikkelde boeren in ons land ) en aan de ongelijke machtsverhoudingen in de voedselketen.
Zonder bewuste en goed geïnformeerde consumenten zal de noodzakelijke landbouw- en voedseltransitie nog lang op zich laten wachten. In het boek ”Superwaar” worden alle aspecten van duurzaam eten besproken, maar ook de dilemma’s waar je tegen aan loopt als je anders wilt gaan eten. Met praktische tips en inspirerende voorbeelden.

-------------------------------------------Wim Wiggers-------------------------------------

Ondersteuning voor medewerkers

Het zal je maar gebeuren dat je morgens vroeg gebeld wordt met de mededeling dat je collega waarmee je die dag zou werken plotseling is overleden. Daar sta je dan te midden van de drukte van de zorg met de telefoon nog in je hand. In je zak gaat het sein voortdurend, tegelijkertijd moeten collega’s worden geïnformeerd en gaat er van alles in werking. Er gebeurt veel met een team op dat moment. Er is geschoktheid, verdriet, ongeloof en verslagenheid, maar In de drukte van de dag is daar eigenlijk geen tijd voor. Je ziet dan ook dat verpleegkundigen en artsen op de automatische piloot gaan om de meest dringende zorg te kunnen geven. Ik heb enorme bewondering voor hen. Met een zwaar hart geven zij liefdevolle zorg en voelen zich verantwoordelijk voor hun patiënten.  Ondertussen worden verpleegkundigen van andere afdelingen ingelicht. Zij nemen de zorg over en het getroffen team zelf kan zich dan even terugtrekken. Meestal is dat ook het moment waarop ik als geestelijk verzorger wordt gebeld met een verzoek voor ondersteuning. Ik heb het net weer een paar keer meegemaakt en steeds weer ben ik onder de indruk van de impact van zo’n overlijden op een team. Als geestelijk verzorger ben ik aanwezig in de koffiekamer om teamleden bij te staan. Om koffie te geven, een arm om iemand heen te slaan of er gewoon te luisteren. Het team komt elkaar op zulke momenten heel na en vormen een hechte groep. Ik geef adviezen over het herdenkingshoekje en zorg dat er materiaal is om het in te richten. Meestal organiseer het afdelingshoofd samen met de geestelijk verzorger na een paar dagen een bijeenkomst voor het team. Het afdelingshoofd zorgt dat iedereen daarbij kan zijn en regelt vervanging. De geestelijk verzorger leidt deze bijeenkomst. Het karakter van zo’n bijeenkomst is heel verschillend. Een tijdje geleden was er sprake van zelfdoding. Dan is de bijeenkomst vooral bedoeld om de tegenstrijdige emoties en onbegrip ruimte te geven. Er is minder behoefte aan een ritueel of een tekst. Gewoon het met elkaar te delen is dan al voldoende.

Niet lang daarna was er sprake van een plotseling overlijden van een teamlid dat al een lange tijd op die afdeling werkte. Dan krijgt de bijeenkomst meer het karakter van herinneringen ophalen en met elkaar rouwen. Dan is er wel ruimte voor een kaars, een gedicht en een foto. De kunst is om aan te voelen wanneer wat nodig is ter ondersteuning. Het zijn geen gemakkelijke momenten in mijn werk, maar ik draag ze op handen. Het is heel fijn om er te zijn voor deze teams. Om ze te helpen een vorm te vinden waarin het verlies getoond mag worden. Hierin komt mijn geestelijke begeleiding tot volle wasdom en mijn ervaring is dat dit enorm wordt gewaardeerd. En hoe triest de aanleiding ook is, meestal leidt het tot meer waardering van geestelijk verzorging in het ziekenhuis. We zijn er niet alleen voor patiënten en naasten, maar zeker ook voor medewerkers. Gelukkig maar!

-----------------------------------------Ellen Enderlé-----------------------------------------

Dag van de Armoede in de Catharinakerk op 17 oktober 2019

In het kader van de dag van de armoede werden op 17 oktober 2019 in de Catharinakerk in Eindhoven lezingen aangeboden. De sprekers waren: Hub Crijns, landelijk katholiek diaconaal beraad en Alinda Scheepers, ervaringsdeskundige armoedebestrijding. Voor de inwendige mens werd gezorgd door medewerkers van het Open Huis  ( Catharinakerk). Zij verzorgden de koffie/thee bij binnenkomst en na afloop van de ochtend werd door hen een solidariteitsmaaltijd met soep en broodjes aangeboden.

Een kort verslag van de lezingen van Huub Crijns en Alinda Scheepens.
Dhr. Crijns vertelde dat in 1 op de 12 huishoudens in Nederland armoede een bekend verschijnsel is, veel Nederlanders denken dat we al lang uit de economische crisis zijn. Als je goed naar de gezinnen kijkt, is dat niet het geval: de situatie is zelfs hopeloos. Alle aanwezigen schrokken enorm van de genoemde getallen: deze gezinnen moeten rondkomen met €1040 euro per maand of zelfs met minder. Het aantal gezinnen bedraagt ongeveer 750 000.

Het beeld dat armoede vooral mensen treft die dakloos zijn of kampen met psychische problemen behoeft volgens Crijns dan ook bijstelling. De crisis is meer doorgeschoven naar de huishoudens.

Over de rol van de kerken gaf hij tips en suggesties voor wat vrijwilligers van diaconale organisaties en kerken kunnen doen of doen aan bijdragen op het terrein van armoedebestrijding of het verzachten van armoede. Een voorbeeld hiervan is bv het SMA: Steunpunt voor materiële  of maatschappelijke hulpverlening in de Catharinakerk.

Ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting: Alinda Scheepers vertelde vervolgens haar eigen, zeer persoonlijke verhaal.

Na haar scheiding, 20 jaar geleden, heeft zij zelf ervaren wat armoede betekent. In die periode was het open huis in de Catharina kerk voor haar een haven van rust, een plek waar je jezelf kon zijn en een plek waar je met respect werd behandeld. Hier kwam zij voor het eerst ook in contact met het Steunpunt; zij boden  haar duidelijkheid en sociale ondersteuning.

Alinda schetste een aantal gevolgen van armoede: schaamte, afhankelijkheid van anderen, niet serieus genomen worden en afstand tot familie en vrienden. Armoede maakt klein en kwetsbaar!

Dank zij een sterke wil en het vragen van hulp kwam er verandering in haar situatie. Zij ging aan de slag, eerst als vrijwilliger en later als ervaringsdeskundige. Haar toekomst is gericht op het bestrijden van armoede: die bij de kern aangepakt moet worden. Ook voor de politiek ligt er een taak nl: werk moet lonen!

Veel mensen die in armoede leven willen hier later niet meer aan herinnerd worden, er niet meer over praten, maar Alinda doet het anders: zij zet haar ervaring juist in en dit maakte zij heel duidelijk met het vertellen van háár verhaal.

-hannie Wittgen en Tosca van den Heuvel,
----------------------------Vrijwilligers van het Open huis----------------------------

De boom der kennis

Waarom mag ik van die boom van kennis niet eten

klein beetje maar

één appel

 

omdat je met je big data en je zelfsturing en je algoritmes

denkt als God te zijn

en dat ben je niet

 

een heel klein beetje toch maar

kennisvermeerdering kent geen verbod

één appel

 

                                  en toen was het paradijs weg………….

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 

December 2019 - Januari 2020 met thema:" Uitverkoren " Lees meer...

Intro SAMEN Kerstnummer 2019

Het Kerstnummer van SAMEN is dit jaar een minder uitgesproken Kerstnummer dan in andere jaren. Het thema is ‘uitverkoren’ . Het eerste artikel van Marja van de Beld gaat over de betekenis van Gods verkiezing van Israel om een bijzondere opdracht in de heilsgeschiedenis te vervullen.

BertJan van Haarlem schrijft over de uitverkiezing van Jezus. Bij de doop door Johannes klinkt er een stem uit de hemel die zegt ‘deze is mijn zoon, mijn uitverkorene. In de rij van door God geroepenen staat Jezus als de uitverkorene, die geroepen werd om Gods liefde voor de wereld en Gods licht voor de mensen te zijn.

In de column van Jan Scheurer wordt de vraag naar breedte van de betekenis van Jezus komst nog eens aan de orde gesteld.  Hij noemt het voorbeeld van de ‘vrede op aarde’ uit het bekende lied ‘ere zij God’ Sommigen zingen dat die vrede is voor mensen van Gods welbehagen (uitverkorenen dus) en anderen zien het breder door te zingen dat het welbehagen voor alle mensen is.  Allemaal om nog eens dieper over uitverkiezen en de komst van het heil na te denken. En dat is iets radikaal anders dan het streven naar ‘eigen volk eerst’

---------------------------------namens de redactie : Jan Scheurer----------------------------

Wordt Israël door God voorgetrokken?

Nederlanders houden van gelijke kansen voor iedereen. Geen voorkeursbehandelingen. Zoals ooit  Koot en Bie riepen: ‘geen gezeik, iedereen rijk’.  Niet voor niets wordt het opkomende populisme, van rechts of van links, met argwaan bekeken want dat speelt mensen uit elkaar, wij tegenover zij. De slogan van president Trump “America first” roept bij ons onmiddellijk associaties op met de ooit omstreden leuze ‘eigen volk eerst” van Janmaats  Centrumpartij. Zodra we fantasieën horen over het zuivere ras, of het ware volk dan weten we dat discriminatie en vreemdelingenhaat op de loer liggen. De recente geschiedenis heeft daar vele voorbeelden van laten zien in het  fascisme, nazisme, stalinisme, maoïsme of de terreurbeweging van Pol Pot. Allemaal niet -religieus gemotiveerd. Toch is de algemene opvatting dat vooral religie een voedingsbodem is voor discriminatie en geweld. Een idee dat ook nog eens bevestigd lijkt te worden door de bijbel zelf. Lezen we daar niet dat God Israël uitverkoren heeft onder alle volken?  Vraag je aan mensen waar de wortel ligt van  het onuitroeibare antisemitisme, dan wordt dit  vaak genoemd als oorzaak  : omdat de Joden zich het ‘uitverkoren volk’ noemen. Wie denken ze wel dat ze zijn, beter dan de rest?  Een redenering die ontstaat als teksten uit hun verband gehaald worden. Met als gevolg dat ze een betekenis krijgen die haaks staat op wat bedoeld is.

Hoe moeten we die ‘liefdesverklaring’ aan Israël dan wel lezen? En wat betekent dat voor de  andere volken?  De inzet van de bijbel is heel breed: de schepping van de mensheid. Elk mens is geschapen naar het beeld van God en wordt geroepen om verantwoordelijkheid te nemen voor de aarde en voor de medemens. Ook in  andere teksten wordt geen onderscheid gemaakt tussen Israël en de volken: ‘Zijn jullie voor Mij niet gelijk aan de kinderen der Ethiopiërs, o Israelieten? luidt het woord van de Eeuwige. Heb ik Israël niet doen optrekken uit het land Egypte en de Filistijnen uit Kaftor en de Arameeërs uit Kir (Amos 9:7). 

Toch is er een reden waarom dat  ‘gewone’ volk ook een speciale positie heeft gekregen. Niet op grond van afkomst of verdienste. In  Deuteronomium 7:7 zegt Mozes, vlak voordat de Israëlieten het beloofde land binnen trekken: ‘God heeft jullie uitgekozen niet omdat jullie groter zijn, maar juist omdat jullie het kleinste zijn’. De rabbijnen zien daarin niet alleen een verwijzing naar aantal, maar ook  naar houding. Israël is gekozen vanwege de bescheidenheid van hun voorvader Abraham. De man die bereid was om zijn vertrouwde wereld achter zich te laten en Gods weg te volgen. En die in alle bescheidenheid God durfde te bevragen over de verwoesting van Sodom, “hoewel ik slechts stof ben’.  Ook de leiders Mozes en Aaron werden in hun bemiddelingsrol gekenmerkt door bescheidenheid. Israëls verkiezing op de berg Sinai blijkt geen privilege, maar gebonden aan een moeilijke opdracht. Als eerste volk worden zij uitgekozen (uitverkoren) om aan een project mee te werken op basis van tien leefregels. In moderne termen: 10 manieren om een menslievende samenleving te stichten. We hebben dan al gelezen wat het gevolg is als mensen zich alleen laten leiden door hun primaire emoties (Kain) en machtsaspiraties (toren van Babel): moord, chaos en volken die uit elkaar gedreven worden. Een werkelijkheid waarmee we nog dagelijks leven. In die werkelijkheid wijst God een radicaal andere weg. De verbondssluiting op Sinai wordt door de bijbelschrijvers vergeleken met een huwelijkssluiting waarbij beide kanten elkaar het jawoord geven en trouw beloven. Israël beseft dan nog nauwelijks hoeveel er aan- en afgeleerd zal moeten worden. Want hoe doe je dat, leven als een bevrijd mens? Geen slaaf van macht en ego, geen competitie met je medemens. Tijdens de lange weg naar het beloofde land leren de ex-slaven dat bevrijde mensen worden geacht eigen verantwoordelijkheid te nemen, keuzes te maken.  Dat vrijheid begrenzing nodig heeft om de rechten van de ander te vrijwaren, vooral de  kwetsbaren, de vreemdeling (36 keer ) en de schepping als geheel. Dat geweld alleen ingezet wordt als  vrede wordt afgewezen. Hoe groot de verleiding is om de “huwelijkstrouw” op te geven en mee te doen met de  gewoontes van de omringende cultuur blijkt wel uit de snoeiharde kritiek van de profeten en de oproep tot omkeer. Ook de koning en de religieuze leiders worden niet gespaard. Zij zijn gebonden aan dezelfde afspraken en horen hun macht in dienst te stellen van Gods project.  Dit ‘pilotproject’ mag niet mislukken want God heeft er zijn Naam aan verbonden. De uiteindelijke bedoeling, de hoop is dat andere volken zich zullen aansluiten om zij aan zij met Israël te bouwen aan een wereld waar Gods tegenwoordigheid gevoeld wordt, in de zorg voor medemens en aarde. “Als die tijd gekomen is, zullen tien mannen uit volken met verschillende talen een Jood bij de slip van zijn mantel grijpen met de woorden: Wij willen ons bij u aansluiten, want we hebben gehoord dat God bij u is”  (Zacharia 8: 23) .

Dat doel is voor een deel bereikt. Via het jodendom zijn de bijbelse normen en waarden de basis geworden voor christendom en islam. Naar Israël wijzen gaat niet meer,  wij zijn net zo verantwoordelijk. De universele verklaring van de rechten van de mens is rechtstreeks gebaseerd op de uitwerking van de 10 kernwoorden op Sinai. En de bijbelse leefregels zijn vertaald in allerlei sociale wetten en rechtsregels.

De dubbele loyaliteit van het Joodse volk, zowel deel van de menselijke samenleving als apart gezet (geheiligd), is een zware roeping gebleken. Het heeft Israël vaak tot paria van de wereld gemaakt. Jaloezie, frustratie, haat heeft geleid tot verguizing, vervolging en poging tot vernietiging. Ook het huidige conflict staat daar niet los van.

‘Eigen volk eerst’ staat voor een gesloten blok, zuiverheid (blank, hetero,of Christen) en dus uitsluiting van anderen, desnoods met geweld. Het Joodse volk heeft altijd open gestaan voor anderen, van welke afkomst ook. Mensen die toetreden tot het jodendom (zoals Ruth) of  vanuit hun eigen cultuur bijdragen aan de verlossing van de wereld.  

-----------------Marja van den Beld vm. geestelijk verzorger MMC--------------------

Uitverkoren

-over een weerbarstig thema-

Op 6 januari wordt, in Nederland vooral in Brabant en Limburg, Driekoningen gevierd als overblijfsel van het feest van Epifanie. Dat betekent de verschijning, het zichtbaar en openbaar worden van de Heer. Vooral in de oosterse kerken, waar men het Kerstfeest in december niet kent, wordt Epifanie groots gevierd. Het is niet alleen het vieren van de geboorte van Jezus. Wat met name gevierd wordt is de komst van God naar en in onze wereld. Je zou kunnen zeggen dat met Epifanie het begin van Jezus’ leven op aarde wordt gevierd. En dat gaat niet alleen over zijn geboorte. Er wordt ook stil gestaan bij de betekenis die Jezus heeft: Hij is de koning, die gezocht en aanbeden wordt door magiërs uit het oosten; Hij gaat naast mensen staan en deelt hun bestaan, wat blijkt uit de doop die Hij wil ondergaan; Hij wil mensen vreugde en overvloed geven: het eerste teken (het begin, schrijft Johannes) van Jezus op een bruiloft in Kana.

Het eerste wat door alle evangelisten wordt verteld over Jezus is zijn ontmoeting met Johannes de Doper. Onder de mensen die naar Johannes toekomen en gedoopt worden is ook Jezus. Dat Jezus gedoopt wil worden wekt verwondering en verbazing. Er is zelfs sprake van aarzeling en weerstand bij Johannes. De doop van Johannes is immers een doop na inkeer en omkeer, na belijdenis van zonden. Het is op z’n minst merkwaardig dat Jezus deze doop wil ondergaan. Hij maakt duidelijk dat Hij naast mensen wil staan, hun bestaan wil delen. Dat gaat niet alleen over de goede dingen in ons leven, maar het raakt ook het kwaad dat wij doen en dragen. Ook dat gaat niet aan Jezus voorbij. Hij draagt het mee. Bij die inzet van Jezus klinkt een stem uit de hemel: deze is mijn geliefde Zoon.

De evangelisten die schrijven over de verheerlijking van Jezus op de berg, wanneer Mozes en Elia met Hem verschijnen en Jezus hemels licht wordt, vertellen dan opnieuw over een stem die klinkt. Er wordt hetzelfde gezegd als bij de doop van Jezus: deze is mijn geliefde Zoon. Lucas gebruikt hier een ander woord en schrijft: dit is mijn Zoon, mijn uitverkorene.

Het woord ‘uitverkoren’ roept bij mensen die het nog iets zegt en voor wie het nog iets betekent nogal wat reactie en emotie op. Zowel bij mensen die (zeggen) uitverkoren (te) zijn, als bij hen die (denken) het niet (te) zijn. Het woord roept een gevoel op van partijdigheid en voorkeur of zelfs willekeur. Als je daar bij bedenkt dat het meestal gaat om God die uitverkiest, dan is het een lastig en weerbarstig woord.

Het lastige is niet zozeer de betekenis van het woord. Uitverkoren zijn, wil zeggen dat God met liefde en vreugde naar mensen kijkt. De moeite is dat dit niet voor alle mensen lijkt te zijn bedoeld. God kiest uit de mensen, uit de volken zijn uitverkorene. En er zijn geen motieven voor deze keuze. Ze zijn mij in ieder geval niet duidelijk en ik ben daarin niet de enige. God is vrij in zijn keuze en Hij hoeft die keuze niet uit te leggen of te verantwoorden. En dat maakt het moeilijk. De moeite wordt versterkt als de uitverkorene het gekozen zijn gaat zien als een voorrecht dat hem of haar boven anderen plaatst. Dan wordt de uitverkiezing gebruikt om afstand te nemen en je af te zonderen van anderen. Er wordt dan gedacht of gezegd dat je als uitverkorene beter bent dan anderen. Het kan ook gebeuren dat anderen deze houding en opstelling bij de uitverkorene(n) veronderstellen. Dan ontstaat de gedachte of de overtuiging dat zij minder zijn.

Als de stem op de berg klinkt en er van Jezus wordt gezegd: dit is mijn Zoon, mijn uitverkorene, dan heeft Jezus een ontmoeting gehad met Mozes en Elia. En zij hebben gesproken over de taak en de weg van Jezus. Ook Mozes wordt een uitverkorene genoemd. Meestal wordt er gezegd dat het gesprek bij de verheerlijking op de berg is gegaan over het levenseinde van Jezus. De evangelist (Lucas) gebruikt een woord dat wij meestal vertalen met ‘uittocht’(exodus). Dat heeft ook altijd te maken met doortocht en intocht: je gaat ergens vandaan, je gaat op weg, je laat mensen en dingen achter. Vaak moet je dan ook door weerstand heen breken, bij je zelf of bij anderen, die je niet willen laten gaan. Je moet de moed vinden om op te staan, niet te blijven zitten. Bij uittocht kan niet alles bij het oude blijven. Vaak is er dan het verlangen naar een ander, een beter bestaan. Maar het kan ook gebeuren dat je weggeroepen wordt uit wat bekend en vertrouwd is. Dan is er niet meteen reden en aanleiding om mensen en dingen los te laten.

Jezus zal als uitverkorene een lange weg gaan. Het zal lijken of Hij vast loopt en dat zijn weg dood loopt. De levensweg van de uitverkorene is niet makkelijk. De uitverkorene is ook altijd een geroepene. Het is iemand die niet alleen een belofte, maar ook een opdracht en een taak heeft gekregen. Uitverkiezing is een dienst aan God en mensen. Het is getuige zijn in woord en daad van Gods goedheid. Het is je met liefde inzetten voor vrede op aarde en recht onder de mensen. De uitverkorene leidt een dienend bestaan.

Uitverkorenen: het zijn mensen zoals Abraham, die weggeroepen werd op weg naar het land dat God hem zou wijzen, zoals Mozes, die geroepen werd om een volk weg te leiden uit onrecht en onderdrukking, zoals David, die geroepen werd als koning recht te doen aan mensen en vrede te brengen. In die rij staat ook Jezus als de uitverkorene, die geroepen werd om Gods liefde voor de wereld en Gods licht voor de mensen te zijn.

Zo zijn ook Israël en de gemeente van Christus, zij beide!, een ‘uitverkoren volk’, geroepen om samen, naast en met elkaar, de weg te gaan naar Gods vrede en heil voor alle mensen. Uitverkorenen zijn de levende getuigen van Gods liefde.

Dat is voor eens en altijd zichtbaar geworden in de komst van Jezus op aarde. In Hem wil God bij ons zijn en met ons gaan. Zo zijn ook de uitverkorenen (joden en christenen) er voor de mensen. Het is de bedoeling en de hoop dat alle mensen, alle volken met hen willen gaan.

----------------------------------Bert Jan van Haarlem----------------------------------------------
Uitverkiezen.

Dit nummer gaat over uitverkiezen. Dat is een terrein waarop vroeger op  het kerkelijk erf grote  meningsverschillen uitgewisseld zijn. Het ging om de vraag of je zelf kiest voor God of dat hij kiest voor jou. Als wij vroeger thuis het ‘Ere zij God’ zongen dan kon je als tekst voor de laatste regel kiezen voor ‘vrede op aarde voor ‘de mensen  des welbehagens’ (dus de mensen die God graag mag) of voor ‘in mensen (alle mensen dus) een welbehagen. Wij zongen dan ook heel bewust ‘in de mensen een welbehagen’ : voor iedereen dus, niet alleen voor een uitverkoren elite waarin God een welbehagen had.

Achter al die kerkelijke twistpunten speelde een belangrijke vraag : in hoeverre bepaalt God wat jij kiest en als dat zo is waar blijft dan onze verantwoordelijkheid. En ook de vervolgvraag : als God ons dan heeft uitverkoren kunnen we dan verder bij de pakken neer gaan zitten omdat God toch alles bepaalt ? In onze tijd willen we zelf verantwoordelijk zijn, zelf kiezen, zelf aan het stuur staan van ons leven. In de loop van de jaren hebben we ons erbij neergelegd dat wij  nooit echt zullen begrijpen hoe die verhouding tussen Gods bemoeiing en onze verantwoordelijkheid ligt. Laten we het maar een ‘mysterie’ noemen. Een woord waarin je je onzekerheid opbergt als je er niet meer uitkomt, maar toch erkent dat het om iets belangrijks gaat.

In de Bijbel wordt ook gesproken over uitverkiezing, maar dan van een heel volk’. Over dat volk worden verhalen verteld die wereldwijde betekenis hebben. Ik kan me voorstellen, dat als een schrijver een verhaal wil vertellen dat hij/zij een beperkte wereld en een beperkt deel van de mensheid kiest waarin het verhaal zich afspeelt. Je kunt het nu eenmaal niet over de hele wereld tegelijk hebben als je iets op een aansprekende en begrijpelijke manier wilt vertellen. Zo konden de bijbelschrijvers bij al die vertellingen over de relatie tussen God en mensen zich focussen op de aartsvaders uitlopend op het Joodse volk. De Bijbelse boodschappen reiken weliswaar veel verder en willen iets zeggen over de hele mensheid, maar de vertellingen spelen zich vooral af in en rondom dat Joodse volk en in het nieuwe testament uitlopend op een steeds groter bereik. In de twee hoofdartikelen in dit nummer (van Marja van de Beld en BertJan van Haarlem) worden over dat ‘uitverkoren volk’ behartenswaardige en verhelderende dingen gezegd, waar ik hier niet op in zal gaan.

In de wereld waarin wij leven zien wij een proces dat – oppervlakkig beschouwd -  lijkt op een variant van het kiezen voor een uitverkoren volk. Men spreekt dan van ‘eigen volk eerst’ waarmee bedoeld wordt dat het eigen volk, de eigen tradities en de volk specifieke cultuur van primair belang zijn en beschermd moeten worden tegen invloeden en culturen van buiten. Denk maar eens aan het oude volkslied ‘wien Neerlands bloed door d’aderen vloeit van vreemde smetten vrij….’ of aan de Nazi-Duitsers die pretendeerden het zuivere Arische ras’ te vertegenwoordigen en daarbij op de koppel van hun soldatenriem schreven ‘ Gott mit uns’.

Maar ook in onze tijd zijn er heel wat signalen die erop wijzen dat men het eigen volk toch een beetje als uitverkoren volk beschouwt. Om het in Israël zuiver te houden werd de Israelieten ten strengste verboden zich teveel te vermengen met cultuur, gewoonten en godsdienst van omringende volkeren. In de bijbel neemt dat afzetten tegen die invloeden soms heftige vormen aan : uitmoorden van veroverde steden in Kanaän, doden van Baälpriesters en vernietigen van Sodom en Gomorra. Toch moeten we voorzichtig zijn met die parallel. Het is wel wat anders of het God is die uitverkiest of Trump(een muur om immigranten tegen te houden), Boris Johnson(een brexit om het engelse volk weer  helemaal engels te maken), Erdogan (weg met alles van de zuiverheid van zijn Turkse staat en cultuur aantast) of  een Arabische prins, die de zuiverheid van de Soennitische versus de Sjiitische cultuur wil bewaken. In al die voorbeelden gaat het om het verdedigen van het primaat van het eigen belang.  In de Bijbelse uitverkiezing gaat het om een vertelling met een boodschap voor de hele wereld die het belang van het Joodse volk verre overschrijdt. Vraag me niet om dat allemaal uit te leggen. Ik heb met die vertelling ook best moeite op nogal wat punten. Maar de verkondiging van het huidige ‘eigen volk eerst’ staat in zijn oorsprong en uitwerking haaks op de bijbelse boodschap, die onderstreept dat ook de ‘vreemdeling binnen uw poorten’  gerespecteerd moet worden.

Laten we met Kerst maar vieren dat de boodschap van Christus komst en de vrede die hij brengt bestemd is voor alle mensen: ‘vrede op aarde en voor de mensen een welbehagen’ : voor allemaal dus.

---------------------------------------Jan Scheurer---------------------------------------------------

Blik naar buiten

Zaterdag 23 november kwamen zo’n dertig Brabantse en Limburgse protestanten bij elkaar in Veldhoven voor een Blik naar buiten. De bijeenkomst was georganiseerd door de PKN om gemeenten te inspireren niet (alleen) intern bezig te zijn, maar ook actief te zijn in de buurt, het dorp of de stad. De kerk is er namelijk niet voor zichzelf, zij wil Gods woord verkondigen, helpen waar geen helper is, navolging van Christus zijn en delen.

In drie workshops lieten inleiders zien hoe zij de blik naar buiten praktisch maken in hun  omgeving. In Waalwijk geven een aantal mensen vanuit een pioniersplek inhoud aan de christelijke identiteit van een school door in school zichtbaar en aanspreekbaar te zijn en activiteiten voor kinderen en ouders te organiseren. In Zuid-Limburg worden vier kerkgebouwen actief en gezamenlijk geëxploiteerd in samenwerking met plaatselijke organisaties, zoals de wijkverpleegkundigen, kunstenaars, de gemeente en de horeca. In Drunen vinden vele kleine diaconale activiteiten plaats in samenwerking met de buurt.

Van deze ochtend heb ik meegenomen dat de kerk zichtbaar mag en kan zijn in de samenleving en dat wij daarbij onvermoede bondgenoten hebben. Daarvoor zijn vele kansen, mits we de blik naar buiten hebben. Ergens werd ook verwezen naar Eindhoven, waar al jaren dit soort initiatieven zijn, zoals bijvoorbeeld Open Huis Sint Cathrien, het Hemeltje, het missionaire project waaruit de Kruispuntgemeente is ontstaan, en de open ochtenden in de Johanneskerk. Laten we die blik naar buiten vooral volhouden en uitbouwen!

Die blik naar buiten deden we ook op de gemeenteavond op 20 november. Te gast waren ds. Susanne Freytag en Tom Tempelaars van de Evangelisch-Lutherse gemeente Zuid-Nederland. Susanne opende met een bijbellezing en gebed, waarna Tom ons vertelde over de ontwikkelingen die de afgelopen jaren bij de Lutheranen zijn geweest. Een bestuurlijke fusie heeft ertoe geleid, dat de gemeente nu één juridische entiteit is, met één kerkenraad, en met vijf actieve en zelfstandig functionerende kernen: Eindhoven, Nijmegen, Heerlen, Bergen op Zoom en Heusden. De kerkenraad komt enkele keren per jaar bij elkaar en heeft  ’s middags commissievergaderingen, een gezamenlijke maaltijd en daarna een kerkenraadsvergadering. Door samen te eten wordt de onderlinge band versterkt. Eén keer per jaar zijn alle gemeenteleden welkom op een gezamenlijke buitendag, de overige activiteiten vinden plaats in de kernen.

Susanne bevroeg ons op interactieve wijze over onze kennis van Luther, wat tot een levendig gesprek leidde. Ook gaf ze inzicht in de kernwaarden van de Lutherse traditie. Wat hervormden en gereformeerden daarvan kunnen meenemen is een ontspannenheid,

het is geen heilig moeten: Luther lééfde van genade.

Bij de blik naar buiten kijk je naar de mens in de wereld en niet naar jezelf. Daarbij past de boodschap van de filosoof Levinas: Het is niet jij die de wereld een plaats geeft, maar het is de Ander, die jou aanspreekt, appelleert en jou een plaats geeft.

Ik wens u hele fijne kerstdagen en een gezegend 2020 toe!

-----------------------------Hartelijke groet,  Benjamin Jansen--------------------------------
Weest waakzaam.
Het eind der tijden is nabij

Het borrelt in onze samenleving. Op diverse terreinen heerst onrust onder de oppervlakte en soms ook bovengronds:  Wat gaat de Brexit betekenen. Hoe staat het met het klimaat en ons milieu, de pastic soep en onze bestaanszekerheid. De hoogte van onze pensioenen, het werk in de bouw. Hoe moet het met onze boeren en hoe gaat het met de natuur. Wat doen we met de gevolgen van jarenlang neo-liberaal kapitalisme. De armoede in Moldavië, maar ook in eigen land. Enzovoort. Wij kampen met de vluchtelingenproblematiek. We zijn bezorgd over de erbarmelijke omstandigheden waarin de bootvluchtelingen verkeren tijdens hun vlucht over zee en daarna in de vluchtelingenkampen. Anderzijds vrezen we controleverlies over onze eigen samenleving en misdragingen van vluchtelingen als zij massaal naar ons land komen en asiel vragen.

Angst is een belangrijke factor in onze samenleving. Zij stelt hoge eisen. Velen zijn bang om fouten te maken. Het publiek roept om regels en handhaving en de overheid spant zich in om met wetgeving en politieke afspraken het beleid dicht te timmeren en toch staat de verhouding tussen burger en overheid onder een zekere spanning.

Belangrijke onderwerpen zijn onder de aandacht gekomen. Ik denk aan sexueel misbruik, intimidatie en geweld. Jarenlang duurt al de zogenaamde ‘zwarte-pieten-discussie’. Naast de aandacht voor terechte emoties en pijn. Ik denk echter dat de discussie niet goed wordt gevoerd. De toon is negatief, Het gaat over feiten die zwaar bestraft moeten worden en over daders die buitengesloten moeten worden uit de samenleving. Telkens komt de vraag op ‘hoe dit heeft kunnen gebeuren’.  De behoefte aan vergelding is groot. Maar een open gesprek over sexualiteit en hoe we daar op een goede manier mee kunnen omgaan wordt nauwelijks gevoerd. Het is voor velen een te moeilijk onderwerp dat liever in de taboesfeer wordt gehouden.

Ook Zwarte Piet is een symbool dat veel emotie oproept. Tegenstanders voelen zich gekwetst en willen dat symbool kwijt. Voorstanders voelen zich aangevallen op een racisme dat zij zo niet beleven. En een groeiende groep goedwillenden zoekt wegen om de tegenstanders tegemoet te komen.  Maar hoe mooi dat laatste ook is, het doet het werkelijke probleem mijns inziens terkort. Nederland heeft een slechte geschiedenis met racisme en slavernij. Mede dankzij onze koloniën zijn we rijk geworden. Onze welvaart en de verhoudingen in de wereld zijn  er mede door getekend. Hebben wij onze geschiedenis verwerkt? Liever troosten wij ons met de gedachte dat wij niet meer zo denken en doen en geen persoonlijke schuld hebben Er komen voorstellen de symbolen die aanstoot kunnen geven te verwijderen. Een werkelijk historisch bewustzijn vraagt echter iets anders.

De rijken worden rijker en de armen armer. De machtigen worden machtiger en onze democratieën worden bedreigd. Zorgelijke conflicthaarden zijn over de wereld verspreid. Zullen twijfelachtige figuren zoals Erdogan, Trump en Poetin de wereldpolitiek bepalen en gaat onze wereld in een Armageddon ten onder?

Ik ben geen somberman en volg liever Johannes, de roepende in de woestijn: Keer om. Niet zoals de vrouw van Lot, die de weemoed en de nostalgie niet kon loslaten, maar als Abraham, die op weg gaat naar het land dat God hem wijzen zal. Ik doe liever als Mozes die terugkeerde naar zijn volk met de hulp van zijn broer en met God om zijn volk van de slavernij te bevrijden.

Ik maak me zorgen over deze tijd en velen met mij. Maar was er ooit een tijd, die niet zorgelijk was? Is er niet altijd wat?

 ‘Wees waakzaam’, zegt Jezus tegen zijn leerlingen.

Dat moeten we als diaconie ook zijn. Het jaarthema van de Gemeente is hoop. In dat kader denken wij ook na over de vraag hoe de kerk geloof kan inbrengen in de publieke zaak. Dat is het onderwerp van de de thema-avond die komend voorjaar in  Son en Breugel zal plaatsvinden.

Ook al stemmen de teken des tijds ons soms niet vrolijk, wij pakken onze taak welgemoed op. Doet u mee?

Ik wens u een goede advents- en kersttijd, vrede en een gezegend Nieuwjaar.

------------------------------Leo Steinhauzer (voorzitter CvD)--------------------------------------

Kerst in het inloophuis

De decembermaand is bij uitstek de maand van huiselijke gezelligheid. Na pakjesavond volgt de Kerst en daarna Oudjaar met oliebollen. We verwennen onszelf en elkaar graag en grondig aan het einde van het jaar. Ook het Hemeltje doet daar volop aan mee. Na de verstilde Kerstviering in de huiskamer op Kerstavond, is het in de keuken van het Hemeltje dan topdrukte. De keukenbrigade heeft rode wangen net zoals de oven. Alles draait op volle toeren, want het is open huis voor iedereen die aan het (gratis) kerstdiner wil aanschuiven.

Dat geeft aanleiding tot mooie situaties. Eens was er een keurig echtpaar uit de buurt aan het kerstmaal aangeschoven, feestelijk en piekfijn aangekleed, gekapt en gelakt voor dit diner. Tussen onze reguliere gasten vielen ze nogal op, maar ze genoten en kwamen zelfs voor de tweede keer hun bordje opscheppen. Dat is het mooie van gezamenlijk eten in een inloophuis. Het kan zomaar gebeuren dat een ex-gedetineerde jou boontjes op je bord schept en jij schenkt hem een glas water in. Verschillen en achtergronden vallen op zo’n moment weg en even is het een beetje vrede op aarde. Zo krijgt het gewone, dagelijkse eten een bijzondere lading. Het is me nog steeds bijgebleven wat één van onze oudere gasten altijd na de maaltijd zei: “laten we dan nu een moment stil zijn en de koks en de Heer danken dat we nog leven.” Een nadenkertje voor tijdens de afwas.

Die warme gezelligheid van Kerst die je in je huiskamer viert, zou je haast doen vergeten hoe de rauwe werkelijkheid op straat is. Waar mensen die vastgelopen zijn zonder perspectief, rondhangen en bivakkeren. Soms verward of gedrogeerd. Vaak zonder kind of kraai. En dat kan exploderen, letterlijk. Zo ondervonden de vrijwilligers van het Hemeltje dat op die bewuste donderdag 26 september. In de vroege ochtend werd een ruit ingeslagen en brand in het kantoortje gesticht. Datzelfde kantoortje waar zoveel intensieve gesprekken werden gevoerd tussen gasten en hulpverleners. Brandstichting: een wanhopige, boze schreeuw van de straat. Met als gevolg een geblakerde puinhoop, roet en waterschade samen met diepe ontzetting en onmachtgevoelens bij betrokkenen. Hoe verwerk je deze ellende in hemelsnaam.

Het Chinese karakter voor crisis - wei ji  -   bestaat uit twee tekens. Dit kan volgens sommige kenners, vertaald worden als gevaar en kans. Heel erg van toepassing op deze situatie. Na de aanvankelijke verbijstering en verdriet zo vertelde één van de coördinatrices, zag je ook veel meeleven en daadkracht. Vrijwilligers, bestuur en gasten stroopten de mouwen op. De buurtbewoners leefden mee en brachten koffie. Zelfs één van de reguliere gasten stond meteen met koffie op de stoep: “want onze gasten moeten toch koffie hebben...” Ook het Leger des Heils bood voor de eerste dagen erna onderdak, eten en hulp samen met de stichting Ervaring die Staat. Zo ontstond in de narigheid iets moois: saamhorigheid. Een benutte kans.

Met Kerst 2019 zal de schade voor het grootste deel hersteld zijn en een geheel vernieuwde voordeur zal wagenwijd opengaan voor de gasten en vrijwilligers van Kerstavond. We wensen hen en U als lezer goede Feestdagen en een voorspoedig 2020. Dat al onze goede dromen voor een betere samenleving een beetje werkelijkheid mogen worden. Maar dat kan alleen lukken als je nieuwe kansen aangrijpt, ook als het een beetje crisis is.

-----------------------------------------Jaap Bruinink------------------------------------------------

In stilte gaat open…..

In stilte gaat open wat gesloten is. Zo onderteken ik mijn mail. Toch krijg ik steeds meer  het idee dat alles steeds luider moet, heftiger, extremer om gehoord te worden. Ik schrijf dit op black Friday, waar ik bijna doodgegooid word met de reclame om maar vooral iets te kopen. Ik herken dat ook bij onze clienten. Zodra het meer crescendo gaat met de stemverheffing, neemt spanning toe, hartslag wordt sneller, adem gaat omhoog, handen worden vochtig - bij henzelf, hun omgeving, mij inclusief– maar kennelijk ook het onvermogen om over te brengen wat je bezielt en daarvoor open te staan. Hoe harder het roepen des te wanhopiger klinkt het: “Hoor mij. Zie mij. Erken mij”. Er is genoeg in de wereld om boos over te zijn, over alles wat er gebeurd is in dit mensenleven, de frustraties, de teleurstellingen, over de systemen waar een mens in verstrikt kan raken.  Ooit maakte ik met iemand voor de eerste keer kennis op die manier. Schreeuwend in de binnentuin stond hij daar. Eenzaam. Een paar meter ervandaan een collega verpleegkundige. Bijna onbereikbaar. Een roepende in de woestijn! Het is een ontmoeting die mij pijnlijk is bij gebleven. Juist omdat ik het niet daar kon uithouden. Dat gebeurt veel dat er mensen staan te roepen en dat we er dan het liefst enigszins angstig aan voorbij lopen. Zolang iemand niet naar je wijst, jou van alles de schuld geeft en niet neus aan neus komt staan, valt het allemaal wel mee. Laat iemand uitrazen. Niet twisten noch schreeuwen. Breek de geknakte ander niet en doof het wegkwijnende vuur in de ander niet. In de adempauze die er onvermijdelijk komt kunnen we beiden tot onszelf komen. En dan pas kan open gaan wat gesloten is. Dat deed mijn collega uitstekend, want even later – liepen ze gezamenlijk verder. Ik herinner me de woorden van de client nog, gek gemaakt door schulden waar hij eigenlijk nauwelijks debet aan was. Zo’n belasting toeslagenverhaal past daar welhaast naadloos op aan. Beseffen mensen wel voldoende wat ze elkaar aandoen? Hoe belangrijk is het dan dat je gezien wordt, gehoord wordt, begrepen en erkend. Hoezeer verzacht dat de pijn. Ik kon later op die ontmoeting terugkomen. We wisten er allebei nog van. Toen er ruimte was ontstaan, kon ik hem uitnodigen naar de kapel op het terrein te komen. Hij is er nooit geweest. Had ik maar duidelijk kunnen maken dat hij daar welkom was hoe moeilijk hij in de omgang ook mocht zijn. We zijn nu aan het nadenken als geestelijk verzorgers binnen de woenselse poort, de catamaran (voor jongeren) en de ggze om onze kerk/kapelgemeenschap om te zetten in een kerk met stip. Dit werd aangestipt door een nieuwe collega -Remonstrants predikant – als een mogelijkheid om aan te geven dat (ex)- gedetineerden welkom zijn. Ik zou elke kerk in Eindhoven willen oproepen zo’n stip te zetten. Ik bedoel maar: is dat niet de essentie van kerstmis? Gekomen om van zondaars mensen te maken?

Beste zondaars, heiligen, mensen – gelukkig kerstfeest !

---------------------Berend Veldhorst, geestelijk verzorger GGzE-----------------------

Van de Voedselbank

Het is alweer enige tijd geleden dat u vanuit de voedselbank iets heeft vernomen.

Allereerst wil ik iedereen bedanken voor de persoonlijke en kerkelijke giften en het inzamelen van voedsel (product van de maand) waarmee wij heel erg zijn geholpen.

We hadden verwacht dat het aantal cliënten van de Voedselbank gestaag zou afnemen. Zeker nu de crisis voorbij is. Maar helaas moeten we vaststellen dat na een korte periode van afname naar 460 gezinnen in de zomer het aantal gezinnen inmiddels flink is toegenomen. Momenteel maken ongeveer bijna 550 gezinnen gebruik van de Voedselbank (bijna 1100 personen).  De oorzaken van de toename zijn niet erg duidelijk. Wel is het schrijnend dat aantal gezinnen/alleenstaanden onder de ouderen boven de 60 jaar toeneemt.

De leef criteria kunt u vinden op www.voedselbankeindhoven.nl  .  

Vanaf 12 maart delen wij de voedselpakketten uit op 3 verschillende locaties in Eindhoven zoals wij al eerder schreven. Dat is nu in de het Frits Philipshuis aan de Fakkellaan, de Jacobuskerk aan de Orionstraat en voor het zuidelijk deel van Eindhoven aan de Kanaaldijk van waaruit  ook de opslag en de verdeling van  Voedsel plaatsvindt. Om het uitdelen aan de Kanaaldijk optimaal te kunnen laten plaatsvinden zijn we in overleg met de gemeente bezig om een deel van het pand naast ons (Kanaaldijk 15c) te kunnen huren van de gemeente. Daar zal dan uiteindelijk de uitgifte plaatsvinden.

Om uit te delen aan de Kanaaldijk moet toestemming van de gemeente worden verkregen en de omgevingsvergunning worden gewijzigd. Gelukkig voor ons is er toestemming gekomen maar moeten we nog de periode afwachten (6 weken na publicatie) dat bezwaar kan worden aangetekend.

Om aan voedsel te komen prijzen we ons gelukkig dat we bij verschillende winkels dagelijks (vers) voedsel kunnen ophalen. Geen luxe, maar noodzaak. Daarom  gaan onze vrijwilligers voortaan dagelijks de supermarkten in Eindhoven langs. En omdat het (dag)verse voedsel nog dezelfde dag moet worden uitgedeeld, vindt het ophalen in de ochtend plaats, waarna de opbrengst wordt gesorteerd en verwerkt in de voedselpakketten van diezelfde middag. We delen nu dus 4 dagen in de week voedsel uit om zo onze cliënten zoveel mogelijk van vers voedsel te kunnen voorzien.

We zijn de kerkelijke gemeenschap dankbaar dat zij haar steun nog steeds ononderbroken heeft voortgezet. Voor een deel in de vorm van een enorm gewaardeerde financiële bijdrage en daarnaast door het inzamelen van het product van de maand. Dat blijft een welkome aanvulling op ons pakket.

Nu de feestdagen voor de deur staan doen wij een extra beroep op een ieder om de medemens die het al moeilijk hebben om rond te komen niet te vergeten.

Nogmaals bedankt voor de goede samenwerking in de afgelopen periode en we gaan ervan uit dat we ook het komend jaar op uw medewerking mogen rekenen.

--------------------------Jelle Krol, Vz Voedselbank Eindhoven------------------------------

Wat betekent welzijn voor jou?

Op 20 november jl. organiseerde TINT samen met Groep-één (studentenraad) een evenement genaamd ‘Wellbeing among students’. De aanwezigen discussieerden over wat welzijn is, tegen welke uitdagingen ze aanlopen en hoe ze kunnen worden opgelost. Ook Bridget Alcione Spoor van Cursor (TU/e nieuwssite) was aanwezig en schreef er een artikel over. Hier leest u een samenvatting:

“ ‘Wat betekent welzijn voor jou?’, is een van de eerste vragen. Zodra de deelnemers via hun telefoon meedoen, verschijnen hun antwoorden op een groot scherm in een woordwolk. De vaker genoemde termen worden het grootst getoond: ‘geluk’ en ‘veiligheid’. Daarnaast zie je onder andere ‘balans’, ‘vrijheid’, ‘gezondheid’ en ‘geen stress’.

Op de grond staat een groot kruis: op de x-as de studiegerelateerde versus niet-studiegerelateerde problemen en op de y-as de oplosbare versus niet-oplosbare issues. De kaartjes met uitdagingen mogen door de studenten op de voor hun best passende plek worden gelegd. Gelukkig plaatsen weinig betrokkenen klachten richting de niet-oplosbare uithoek. Een kwart blijkt studiegerelateerd, een kwart niet en de helft zit precies op de middellijn.

Rachel Philips, studentpsycholoog bij de TU/e is ook aanwezig tijdens de brainstorm en merkt dat er genoeg uitdagingen zijn die niet alleen voor studenten gelden, maar voor alle mensen: “Zoals balans zoeken. Zeker in een tijd waarin er zoveel kan en mogelijk is.” Limi Kalapurackal, student Scheikunde herkent dat wel. “Ik voel veel druk in verschillende aspecten van mijn leven. Ik ben zo druk dat ik vaak geen tijd heb om op mijzelf te reflecteren. Tijdens een bijeenkomst als deze ga je daar meer over nadenken en ik denk dat het goed is daarbij ook de ervaringen van anderen te horen. Ook zou het goed zijn als de wegen naar hulp meer zichtbaar worden, want die zijn wellicht niet voor iedereen bekend.”

De studiegerelateerde, oplosbare problemen worden van de vloer geraapt en verdeeld over de drie tafels, waar de deelnemers vervolgens oplossingen gaan bedenken. Die betreffen onder andere het oprichten van peer groups (omdat het helpt om je ervaringen te delen met gelijkgestemden) en een cursus prioriteiten stellen. Tegen uitstelgedrag lijkt het de deelnemers goed om in ieder geval kritisch te kijken naar je werkomgeving: welke plek stimuleert het best dat je gaat studeren zonder afleiding? […] Verder is het belangrijk dat elk vak een helder schema heeft zodat het gemakkelijker wordt om werk goed te plannen. Voor de slaapproblemen is de telefoon direct een genoemde boosdoener: “Het licht dat daar vanaf komt helpt allerminst om sneller te slapen. Als je blijft malen, schrijf de dingen dan even op een papiertje zodat je het niet kunt vergeten en daardoor makkelijker los kunt laten”, zegt één van de deelnemers.

Na de brainstorm is er een borrel in Hubble om te praten. Voor wie wil. “En je mag ook nee zeggen”, klinkt het als ironische afsluiting van de avond.”

Bij TINT zijn we blij dat het weer gelukt is om een avond te organiseren, waarin studenten zich durven uit te spreken over waar zij mee worstelen en met elkaar op zoek gaan naar mogelijke oplossingen.

-------------------Arantja Rosalina, Operations Manager bij TINT--------------------------

Religievrede in Eindhoven

Na de Vrede van Münster in 1648 hadden katholieken en gereformeerden in Nederland geen gelijke rechten. De katholieken waren hun kerken kwijt geraakt, mochten geen openbare erediensten houden en geen publieke bestuursfuncties uitoefenen. Toch hielden zij wel kerkdiensten, maar in het geheim, in woningen of in schuren. De lokale overheid verstoorde die wel, maar dat wekte zo veel verzet op, dat die diensten na verloop van tijd oogluikend werden toegestaan, al had dat wel een prijs. Het was algemeen geaccepteerd dat de overheid bepaalde welke godsdienst toegestaan was. Zo was in de Zuidelijke Nederlanden, het tegenwoordige België de gereformeerde godsdienst verboden.

Dat de katholieken geen deel uitmaakten van het bestuur, was in Noord-Brabant niet vol te houden.  Er woonden daar zo weinig gereformeerden, dat men voor een goed bestuur niet buiten de katholieken om kon. Begin achttiende eeuw waren van de 1800 Eindhovenaren maar 80 gereformeerd en maar twee gereformeerden maakten deel uit van het Eindhovense stadsbestuur van veertien personen. Dit gaf geen enkel probleem. Katholieken en gereformeerden werkten goed met elkaar samen.

Daar kwam in 1715 verandering in. Er was toen een gereformeerde predikant in Eindhoven, die vond dat het bestuur gereformeerd moest zijn, zoals de Staten-Generaal hadden verordend en hij wendde zijn invloed aan om zo veel mogelijk gereformeerden te doen benoemen. Nu kwamen al eeuwen lang vijf stadsbestuurders uit de gilden. Dat waren ambachtslieden. Zij werden elk jaar door hun collega’s verkozen en door de prins van Oranje benoemd. Dit recht van de gilden was ooit vastgelegd. Omdat er zo weinig gereformeerden in de stad woonden, waren deze ambachtslieden vrijwel altijd katholieken. In 1715 echter maakten de gereformeerde leden van het bestuur inbreuk op dit gilderecht en zij stelden eigenmachtig een voordracht op van drie gereformeerde en twee katholieke ambachtslui. Dit was de oorzaak van een diepgaand conflict. De katholieken namen dit niet en kwamen in verzet. De nog maar weinige katholieke stadsbestuurders weigerden met de gereformeerde samen te werken en staakten hun werk voor de stad. Ook begonnen katholieke inwoners de gereformeerde winkeliers te boycotten. Deze situatie duurde ongeveer twee jaar. Het liep uit op grote, vooral financiële problemen voor het stadsbestuur.

Het conflict eindigde pas toen een nieuwe voordracht van vijf katholieke ambachtslieden door de overheid bekrachtigd werd.  Het verdiende weliswaar de voorkeur als een bestuurder gereformeerd was, maar bepalend was of iemand bekwaam genoeg was. Opnieuw werden katholieke ambachtslieden benoemd, zodat het bestuur weer uit katholieken en gereformeerden bestond. Ook de nieuw benoemde gereformeerde president van de stad was een voorstander van de benoeming van bekwame bestuurders, van welke religie deze ook waren. De vrede was hersteld.

Misschien kunnen wij er nog iets van leren. Bij verkiezingen gaat het er niet alleen om wat voor richting een kandidaat aanhangt, maar vooral of hij of zij bekwaam genoeg is.

-----------------------------------------Gerard van Gurp----------------------------------------------

November 2019 - met thema:"Hoop doet van zich spreken" Lees meer...

Intro November nummer van SAMEN

Het novembernummer is het tweede nummer dat gaat over het jaarthema ‘hoop doet van zich spreken’. In dit nummer schrijft de Lutheraanse theologe Susan Freytag, Zij vertelt hoe de theoloog Bonhoeffer de hoop stelt tegenover pessimisme en tegen de vlucht in vermaak maar ook tegenover het alsmaar zorgen maken over van alles en nog wat. Bonhoeffer was gevangen genomen door het Duitse nazi regiem en werd later door dat regiem vermoord. Zijn denkbeelden krijgen mede daardoor een diepe betekenis. In de column van Bernard van Weeghel bespreekt hij allerlei visies op hoop en komt tot de conclusie in navolging van Havel dat hoop de zekerheid is dat iets zinvol is onafhankelijk van de afloop. Ook dit nummer biedt weer en rijkdom aan bijdragen uit verschillende hoeken van ons kerkelijk erf.

-----------------------------Jan Scheurer namens Redactie SAMEN----------------------

Verblijd u te allen tijde – Bonhoeffer over de hoop

Dietrich Bonhoeffer is één van de bekendste theologen van de twintigste eeuw terwijl hij slechts 39 jaar oud is geworden. Nog geen maand voor de capitulatie van Duitsland werd hij op bevel van Hitler veroordeeld en de dag erop op 9 april 1945 werd de doodstraf door verhanging ten uitvoer gebracht.

Wat de theoloog Dietrich Bonhoeffer zo bijzonder maakt is dat hij een scherpe antenne had voor de tijdsgeest en daar het geloof kritisch tegenover plaatste. In het kader van het jaarthema ‘hoop doet van zich spreken’ is het bijzonder op te merken dat iemand vanuit de gevangenis woorden van hoop vindt.

In een zijn preek voor het kerkelijk examen plaatst Bonhoeffer de vreugde en de hoop die het geloof kan schenken tegenover een pessimisme en de uitvlucht in vermaak. Ik neem u mee in een paar passages uit die preek uit 1930 (in Bonhoeffer, Uit genade alleen, p. 89 vv):

“Wie goed kijkt naar de gezichten, die kan het gemakkelijk van diezelfde gezichten aflezen, dat wij een volk zijn, dat een zware, loodzware last met zich meedraagt, dat wij slechts moeizaam vooruit komen. Er is maar één parool: werken, werken, werken, om niet platgewalst te worden onder de wielen van de tijdgeest. Maar wie zo in het leven staat, wie zo werkt, moet de arbeid wel zien als een vloek die alleen maar zorg en angst met zich meebrengt. Is het zo verwonderlijk dat ontevredenheid en gemopper aan de orde van de dag is, dat pessimisme en depressiviteit als een molensteen om de nek van de mensheid hangt, dat de mens zijn mond niet meer open doet en zijn hart verbitterd is. Horen ook wij, verzameld rondom Gods Woord, ook niet tot die mensen? Ook wij beleven maar weinig vreugde aan onze arbeid. En ook wij schrapen met moeite ons brood bij elkaar. En in onze vrije tijd maken we ons zorgen over onze toekomst en die van onze kinderen.”

Bonhoeffer plaatst de hoop tegenover het pessimisme en de zorgen. Waar maakt u zich zorgen om in uw eigen leven en dat van uw naasten en waar bent u pessimistisch over? Ja, wie leeft in deze tijd maakt zich onvermijdelijk zorgen om het klimaat en de natuur en de spanningen die dat oproept. Tegelijkertijd maken we ons zorgen om het eigen bestaan, om werk en inkomen, pensioenen en de zorg.

Tegenover alle bezorgdheid plaatst Bonhoeffer nu de tekst uit de eerste brief aan de Thessalonicenzen 5: “¹⁶Wees altijd verheugd, ¹⁷bid​ onophoudelijk, ¹⁸dank God onder alle omstandigheden, want dat is wat hij van u, die één bent met ​Christus​ Jezus, verlangt.”

“Want niet wat ons vanzelfsprekend voorkomt, maar wat ons vreemd en wonderlijk in de oren klinkt, dat is Gods Woord voor ons. En een wonderlijk woord is het zeker: verblijdt u ten allen tijde. Moeten we vrolijk zijn, zoals die horden mensen die iedere avond door de straten van Berlijn trekken en vrolijk leuzen roepen? Zeker niet, ze lijken op de vlinders en motten, die ’s nachts om het licht dansen en fladderen, tot ze verbranden. Met deze vrolijkheid heeft de christelijke blijdschap niets te maken. Christelijke blijdschap heeft ook niets te maken met een aangenaam samenzijn na een dag van hard werken. Wat wij meestal vrolijkheid noemen flikkert even op maar gaat voorbij zoals alles in de wereld. En wij blijven achter met een weemoedige herinnering aan dat wat ons eens zo vrolijk heeft gestemd. Waar is die vrolijkheid gebleven? Het is voorbijgegaan. Onze bijbeltekst spreekt echter van een eeuwige vrolijkheid, een vrolijkheid die door het leven gaat, die niet voorbijgaat, omdat zij haar grond heeft in het vaderlijke hart van God. Hierbij vergeleken is al het andere uitgelatenheid en lust wat neerkomt op een bang vasthouden aan een vergankelijke wereld. Maar hier staat de mens voor het aangezicht van God als zijn Vader, en zijn hart vult zich met blijdschap, die hij nog nooit heeft gekend, die zijn leven een andere kant op wil sturen. Deze vrolijkheid kent maar één vijand: bezorgdheid. Wie altijd bezorgd is, is bang. Een mens moet niet bang zijn, maar hij moet vrolijk zijn omdat hij weet dat er een hemel, een eeuwigheid, een Vader is.”

Dat klinkt makkelijker gezegd dan gedaan. Je bezorgdheid loslaten en in de vreugde die het geloof schenkt te gaan staan. Vanuit die vreugde die het geloof schenkt kon Bonhoeffer kort voor zijn executie zeggen “Dit is het einde, voor mij het begin van het leven.” Deze sterke verbinding van geloof, leven en handelen bij Bonhoeffer maakt hem zo bijzonder en maakt hem tot een voorbeeld in het geloof.

In zijn aantekeningen uit de gevangenis die in het boek ‘verzet en overgave’ zijn  verschenen plaatst hij opnieuw het pessimisme tegenover de hoop:

"Het lijkt verstandiger pessimist te zijn: geen teleurstellingen en je verliest niet je gezicht; de verstandige mag geen optimist zijn. Optimisme is in wezen geen houding tegenover de situatie van het ogenblik, maar een levenskracht. Het is kracht om te hopen als anderen het opgeven; de kracht het hoofd hoog te houden als alles fout schijnt te lopen; de kracht tegenslag te dragen; de kracht die nooit de toekomst laat aan de tegenstander, maar haar opeist voor zichzelf. Er bestaat natuurlijk ook een dom en laf optimisme, dat ontoelaatbaar is. Maar optimisme als geloof in de toekomst mag nooit door iemand belachelijk gemaakt worden, al vergist het zich honderd keer; het is de gezondheid van het leven en mag door de zieken niet worden aangetast.

Er zijn mensen die het lichtzinnig vinden en christenen die het niet vroom vinden, te hopen op een betere aardse toekomst en zich daarop voor te bereiden. Zij geloven dat chaos, wanorde en catastrofes typerend zijn voor deze tijd en onttrekken zich door passieve berusting of vrome wereldvlucht aan de verantwoordelijkheid voor de komende generaties een toekomst te bouwen. Misschien breekt morgen de jongste dag aan; dan zullen we graag het werk voor een betere toekomst neerleggen, maar eerder niet." (Dietrich Bonhoeffer, Verzet en overgave. Brieven en aantekeningen uit de gevangenis, Baarn 2003/Utrecht 2017,  p. 28)

Hoop

“Een geloof dat niet hoopt, is ziek.
Het is als een hongerig kind dat niet eten wil,
of als iemand die moe is maar niet wil slapen.
Gelooft de mens, dan hoopt hij ook.
En het is geen schande te hopen, grenzeloos te hopen.

Wie kan spreken over God zonder te hopen Hem eenmaal te aanschouwen?
Wie kan spreken over vrede en liefde tussen mensen,
zonder dat eenmaal in eeuwigheid te willen meemaken?
Wie kan spreken over een nieuwe wereld en een nieuwe mensheid zonder te hopen dat hij daaraan deel zal hebben?” 

(Bonhoeffer, London 1933-1935)

Geen geloof zonder hoop dat maakt Dietrich Bonhoeffer ons telkens weer duidelijk. Geen laf optimisme maar een optimisme en hoop die gedragen worden niet door onszelf maar door God.

“De Heer van de tijd is God, Het scharnierpunt van de tijd is Christus. De juiste tijdgeest is de heilige Geest.”

Zo besluit Bonhoeffer een van zijn preken. Het geloof is altijd en altijd weer opnieuw kritisch op de tijdsgeest.

----------------------------------------Ds. Susanne Freytag-------------------------------------------

Hoop

Hoop doet van zich spreken! Is dat zo? Ik hoor er niet veel over in het nieuws en lees er zelden over in de krant. En dan nog! Spreekt hoop tot ons of anders gezegd, spreekt hoop ons aan? En wat is hoop? Kunnen we er wat mee? Ik loop al een poosje rond met dat thema. Zonder er veel over na te denken, heb ik toegezegd om er een column over te schrijven in dit nummer. Misschien had ik dat toch maar moeten overlaten aan één van onze theologen, maar ja die schrijven ook al de hoofdartikelen.

U weet het al wel van mij: ‘ik heb het niet erg op ‘moeilijk definieerbare’ begrippen, ik ben meer van de duidelijke uitspraken en van het doen! En daar zit ‘m nou net het probleem! Want volgens Václav Havel is hoop niet hetzelfde als vreugde of als optimisme en biedt het evenmin de overtuiging dat iets goed zal aflopen. Wat is het dan wel? Als je de ellende ziet in de wereld, oorlog in Syrië en Jemen, corruptie en mismanagement in Venezuela, Zimbabwe en andere landen, vluchtelingen in Lesbos, Midden Amerika en Bangladesh en natuurrampen o.a. in Japan op dit moment, dan zakt je de moed in de schoenen en vervliegt immers alle hoop. En dan heb ik het nog niet gehad over ‘rijken’ die grote sommen geld wegsluizen naar belastingparadijzen om zo onttrekken aan de fiscus. Ook Amazon, Google en Facebook zijn eigenlijk niet bereid om bij te dragen aan infrastructuur en sociale voorzieningen! Hoezo hoop op een rechtvaardiger wereld en voor ons christenen op de komst van ‘het koninkrijk Gods’?

Tja, wat moet ik ermee? Elbert schrijft in het vorige nummer van SAMEN dat woede (over het onrecht, denk ik) één van de dochters is van ‘hoop’ en daar kan ik wel wat mee! Op mijn leeftijd mag ik me niet meer opwinden, zeggen mijn kinderen, niet goed voor m’n gezondheid, maar mag ik a.u.b. kwaad worden over al het onrecht in de wereld! Mag ik a.u.b. proberen me daar tegen te verzetten en er iets aan te doen? Mag ik a.u.b. tegen beter weten in geloven in dat ‘Koninkrijk’? Mag ik a.u.b. hopen op een betere toekomst en daar kracht aan ontlenen en m’n handelen laten bepalen?

In Trouw van een paar dagen geleden stond een artikel over een jonge bioloog, die aan kanker is gestorven. De laatste jaren bleef hij zich inzetten voor zijn grote passie, de natuurbescherming, en probeerde hij m.b.t. zijn ziekte allerlei experimentele behandelingen uit. Tegen beter weten in ging hij door! Hij volgde de ‘Weg van de hoop’ zoals hij zelf zei. Hij ontleende aan die hoop de kracht om door te gaan. Ik denk dat dat het is wat Havel beschrijft in zijn gedicht ‘De weg van de hoop’. Hij omschrijft hoop als ‘Hoop is de zekerheid dat iets zinvol is, onafhankelijk van de afloop’. En Dietrich Bonhoeffer voegt daar, in zijn Morgengebed, nog aan toe dat de hoop ‘bevrijdt van depressies en vrees’. Bij nader inzien is hoop toch duidelijker dan ik dacht en vind ik dat hoop mooie ‘ingrediënten’ heeft: woede, zekerheid, moed (artikel Elbert) en geen vrees! Die hoop spreekt mij aan!

-----------------------------------Bernard van Weeghel----------------------------------------------

De tijd verzetten…!?

Tegen eind oktober (en straks ook weer in maart) laait de discussie op: we verzetten de klok met een uur, vooruit of achteruit, waarom, kan het niet anders, een halfuurtje misschien.

Misschien wilt u dat in de kerk ook wel eens. De tijd terug zetten. Naar vroeger, toen de kerk nog vol was. Of naar de tijd van de eerste christenen. Of wellicht naar de tijd dat Jezus op aarde liep. Of zou u willen meewandelen met David, of Abraham, of met Henoch. Een ander zou willen zijn in de tijd die komt. In de kerk van de toekomst. Verlangend naar de kerk van de eeuwigheid. En tegelijk – we leven nu. We mogen nu hier in Eindhoven met elkaar een geloofsgemeenschap in Jezus Christus zijn. Ik wens u daar heel veel zegen in.

Op 20 november is de jaarlijkse gemeenteavond. We hebben ds. Susanne Freytag van Luthers Zuid-Nederland gevraagd of zij onze gast wil zijn en ons wil meenemen in de Lutherse traditie en in de ontwikkelingen bij onze Lutherse geloofsgenoten. In het verleden was altijd iemand uit de Lutherse kerk in Eindhoven aanwezig bij de vergaderingen van de algemene kerkenraad. Nu de Lutheranen op het niveau van Zuid-Nederland zijn georganiseerd, is dat niet meer zo. Maar toch vinden we het belangrijk goede contacten te hebben. Ik hoop op een even inspirerende gemeenteavond als vorig jaar en verwacht dat iedereen die niet aanwezig is daar spijt van krijgt.

Op de vergadering van de algemene kerkenraad hebben we gesproken met Thijs en Karin van de PR commissie over de website. Het is op dit moment lastig die actueel te houden. Gemeenteleden en kerkenraadsleden moeten voor de “content” (de inhoud) zorgen, maar wie kan op een eenvoudige manier dit op het internet zetten. En welk beeld willen we dan uitstralen. Het was een goed gesprek, met als conclusie dat de AK hiermee verder wil om te kijken hoe het anders kan. In de tussentijd zal vanuit de wijken nodig zijn om de informatie zoveel mogelijk actueel en aantrekkelijk te houden.

De begrotingen van de kerkrentmeesters en van de diakenen zijn goedgekeurd en zullen voor de gemeenteavond beschikbaar zijn. U kunt vragen stellen en opmerkingen maken. In december moeten we de begrotingen vaststellen.

We bereiden voor begin 2020 een hei-ochtend voor met alle kerkenraadsleden. Het thema werken we nu uit. Het zal gaan over de manier waarop we in diversiteit omgaan met het geloofsgesprek en met vragen die op ons afkomen. Hoe doen we dat, wat is ons kompas? Aanleiding is de verschillende wijze waarop in de wijken wordt omgegaan met de regeling over de kosten van huwelijken en uitvaarten.

Ik zie u graag op de 20e november!

-------------------------------------------------Benjamin Jansen---------------------------------------

Beleidsplan van de PGE

“De kerkenraad stelt telkens voor een periode van vier jaar een beleidsplan op”. Dat staat in Ordinantie 4 lid 6 van de kerkorde van de Protestantse Kerk Nederland. Het beleidsplan legt het fundament voor het beleid dat de kerkenraad voert.

Het vorige seizoen heeft de algemene kerkenraad (AK) een aantal keren gesproken over de evaluatie van het vorige beleidsplan en over mogelijke aanpassingen. We kwamen tot de conclusie dat veel van de tekst nog actueel is en hebben ons vooral geconcentreerd op een beperkt aantal aanscherpingen. Daarna is het voorgelegd aan de colleges van kerkrentmeesters en van diakenen en aan de wijkkerkenraden. Voordat het beleidsplan wordt vastgesteld, krijgt u als gemeenteleden gelegenheid uw mening erover te geven. Op de gemeenteavond op 20 november staan we daar ook bij stil. In dit artikel zal ik u meenemen in de belangrijkste punten uit het plan. Ik doe dat per hoofdstukje.

In het hoofdstuk Visie van de PGE werken we uit dat we een geloofsgemeenschap willen zijn waarin de betrokkenheid op God, de betrokkenheid op elkaar en de betrokkenheid op de wereld vorm krijgt en nadrukkelijk geoefend wordt. In vergelijking met het vorige beleidsplan hebben we in de uitwerking sterker benadrukt dat in onze (wijk)gemeente(n) sprake is van een verscheidenheid aan personen en gaven. Ook hebben we nadrukkelijker de rol van het diaconaat aangegeven, als zichtbare en dienstbare verschijning van de kerk in de samenleving.

We hebben de Missie van de PGE krachtiger omschreven: de PGE is een sterke en vitale geloofsgemeenschap. We willen blijvend en zichtbaar aanwezig zijn in Eindhoven en omgeving.

In het hoofdstuk over de Organisatie en verantwoordelijkheden hebben we geactualiseerd hoe de PGE er nu uit ziet en met welke anderen we bijzondere banden hebben. We benadrukken dat het primaat ligt bij de wijkgemeenten, dat de AK faciliteert en ondersteunt en zich verantwoordelijk weet voor die taken die specifiek in de kerkorde aan de AK zijn toebedeeld. Een nieuw element is dat in het beleidsplan is opgenomen dat we ons verantwoordelijk weten voor protestantse gemeenten in onze omgeving en dat we, waar nodig en waar mogelijk, ondersteuning willen bieden aan die gemeenten, wanneer we daarvoor gevraagd worden. We ontwikkelen beleidskaders en/of modellen waaraan vragen over nieuwe (samenwerkings)vormen getoetst kunnen worden.

Het hoofdstukje Activiteiten gemeentebreed is ingekort. Daarmee wil de AK aangeven dat de activiteiten primair in de wijken plaatsvinden en dat de AK niet wil (noch in staat is) daaraan veel toe te voegen. We hebben opgenomen dat de AK de samenwerking tussen de wijken en het doen van gezamenlijke activiteiten stimuleert.

In het hoofdstuk Financiën is blijven staan dat we transparant en goed georganiseerd met de ons beschikbaar gestelde middelen omgaan. Nieuw is opgenomen dat de PGE bereid is investeringsgelden beschikbaar te stellen aan activiteiten die een impuls geven aan de doelstelling van de PGE. Daar zal wel een gedegen plan onder moeten liggen.

In het tenslotte is de laatste regel blijven staan: Het is immers de toekomst van de PGE, met al haar veelkleurigheid, waar we samen aan willen werken.

------------------Benjamin Jansen, voorzitter Algemene Kerkenraad------------------

Gemeente avond

Op woensdag 20 november 2019 is de jaarlijkse gemeenteavond van de PGE. U bent van harte welkom in de Ontmoetingskerk. We beginnen om 20.00 uur en eindigen uiterlijk om 22.15 uur.

Tijdens het inhoudelijk deel van de avond zullen we kennis maken met Luthers Zuid-Nederland. Onder andere ds. Susanne Freytag zal aanwezig zijn om ons te vertellen over de Lutherse traditie en over de ontwikkelingen binnen de Lutherse geloofsgemeenschap.

De begrotingen voor 2020 zullen kort toegelicht worden door het CvD en het CvK. De begrotingen zullen vanaf 1 november beschikbaar zijn op de site van de PGE.

Vanaf dat moment zijn ze ook opvraagbaar via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

We hopen u te ontmoeten!

----------------------Namens de AK, Benjamin Jansen, voorzitter----------------------

Spel van donker en licht

De schilder Rembrandt van Rijn leefde van 1606 tot 1696. Hij boeit mensen nog steeds, ook 350 jaar na zijn overlijden. Binnen de Vitalis Woonzorggroep hebben mensen zich laten inspireren en hebben zelf kunst gemaakt, te zien in een reizende expositie langs de verschillende locaties. In dit gedenkjaar en in deze periode van het jaar laat ik me graag inspireren door het spel van donker en licht in veel van zijn schilderijen.

Ik ben elk jaar in deze periode geraakt door het schilderij ‘Aanbidding van de herders’.

Deze periode van Advent tot Kerst is natuurlijk de tijd waarin het buiten steeds verder donker wordt: diep in de herfst, naar de winter toe.

Het is ook de periode waarin we verschillende Lichtfeesten kennen. Dat begint met Sint Maarten, op 11 november. Daarna volgen Sinterklaas en Kerstmis, de jaarwisseling, Driekoningen en uiteindelijk het feest van Maria Lichtmis, op 2 februari, de opdracht van Jezus in de tempel (Lc. 2:22).

Deze feesten weerspiegelen de diepe menselijke behoefte om te midden van die duisternis lichtpunten aan te geven: hoop en vertrouwen dat er na die donkere tijden een andere, lichte tijd aanbreekt.

Zeer herkenbaar voor ieder die in zijn en haar leven periodes heeft gekend van gezwoeg en getob. Of daar nog mee te maken heeft. Dat je zo verlangt naar verlichting, dat het anders wordt. Hoop en vertrouwen, en moed om het vol te houden.

Rembrandt is een kunstenaar in het gebruik van donker en licht. Hij heeft het kerstverhaal zo verbeeldt dat je in het donkere schilderij wordt gezogen naar het licht dat als het ware vanuit de kribbe stralend en zacht wordt verspreid. Voor christenen van alle tijden is de geboorte van Jezus zo’n markering in de tijd: Er komt een einde aan het donker, er komt verlichting in het lijden van mensenkinderen, het duister heeft niet het laatste woord.

Ik nodig u uit om in dit schilderij te kruipen, je te voegen bij die figuren in het donker, die zich komen warmen aan het licht.

Alle goeds gewenst in de donkere dagen, en moed op weg naar licht en verlichting.

----------------------------Petra Speelman, geestelijk verzorger------------------------------

Slachtoffers van mensenhandel ‘on hold’

Bij Vluchtelingen in de Knel krijgen we regelmatig te maken met slachtoffers van mensenhandel. Het gaat dan bijvoorbeeld over mensen die slachtoffer zijn van gedwongen prostitutie, maar ook over vluchtelingen die gedwongen worden hun ‘reisschuld’ bij mensensmokkelaars te betalen door het verhandelen of transporteren van drugs.

Als slachtoffer heb je recht op het doen van aangifte bij de politie. In de Slachtofferrichtlijn die in 2012 door het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie werd vastgesteld, is ook het verbod op discriminatie tussen slachtoffers opgenomen. Voor onze cliënten betekent dit onder meer dat de politie de verblijfsstatus van het slachtoffer niet mag betrekken bij de (afhandeling van de) aangifte. De informatie van de aangifte mag niet gedeeld worden met verblijfsrechtelijke instanties zoals de IND of Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V).

Helaas wordt het voor slachtoffers van mensenhandel steeds moeilijker om een aangifte te kunnen doen. Op dit moment staan enkele cliënten al maanden ‘on hold’ omdat de wachtlijst voor aangifte enorm is opgelopen. Hierdoor kunnen slachtoffers geen aanspraak maken op voorzieningen waar men recht op heeft tijdens de loop van het onderzoek. Als er aangifte van mensenhandel wordt gedaan en er bestaan indicaties dat die heeft plaatsgevonden, krijgt een vluchteling namelijk een tijdelijke verblijfsstatus toegekend.

Omdat de overheid vermoed dat er misbruik wordt gemaakt van de regeling voor slachtoffers mensenhandel wil de staatssecretaris een beleidswijziging doorvoeren. Daardoor zouden de tijdelijke verblijfsvergunningen voor slachtoffers aan banden gelegd worden. Vluchtelingen in de Knel vindt dit zorgelijk omdat op deze manier niet alleen de opsporing van mensenhandel, maar ook de bescherming van het slachtoffer in het geding komt. Luuk Esser, docent strafrecht aan de Universiteit Leiden, schreef hierover een sterk opinieartikel in Trouw: ‘Staatssecretaris, bescherm slachtoffers van mensenhandel’.

------------Anouk Willemsen- Habanakeh, Vluchtelingen in de Knel---------------

Syrië

De jarenlange burgeroorlog in Syrië heeft niet alleen veel slachtoffers geëist, maar ook op andere manieren zijn sporen achtergelaten: meer dan 12 miljoen mensen zijn van huis en haard verdreven, meer dan 50% procent van de achtergebleven bevolking leeft in armoede en volledige dorpen en steden liggen in puin. Veel kerken en scholen zijn verwoest. Nu het in sommige delen van Syrië langzaam veiliger wordt, keren mensen terug naar hun oorspronkelijke woonplaats en proberen hun leven daar weer op te bouwen. Voor Syrische christenen is hun kerk daarbij belangrijker dan hun huis. De kerk is het middelpunt van hun dorp of wijk, het hart van de gemeenschap. Als de kerk functioneert, komt er weer leven. De kerken in Syrië helpen mensen (ongeacht hun afkomst of godsdienst) hun leven weer op te pakken door ze te ondersteunen bij het opstarten van een eigen bedrijfje of het volgen van een opleiding. Kerk in Actie steunt de kerken in Syrië. Samen geven we mensen in Syrië nieuwe hoop!
“In de kerk vindt alles plaats, het is een levenslaboratorium. Herbouw van de kerk geeft mensen hoop. Het is een zichtbaar teken dat we opnieuw kunnen beginnen“ aldus Ds. Harout Selimian.

Ondertussen is in oktober 2019 het Turkse leger Noordoost-Syrië binnen gevallen om de Koerden te verdrijven. Er restte Syrische Koerden maar één ding om bloedvergieten te voorkomen : vluchten.
Honderdduizenden inwoners wachten angstig af wat deze nieuwe fase in de oorlog voor hen zal betekenen. Zal verwoesting en chaos volgen in een gebied waar het de afgelopen acht jaar relatief rustig was ? Christenen in het Noordoosten willen niets liever dan vrede  voor alle inwoners.

In september voerde Kerk in Actie ( KiA ) campagne om de kerk in Syrië weer op te bouwen. Herstel van kerkgebouwen en scholen is van levensbelang voor Syriërs die in het land willen blijven.
Wij ( KiA ) geloven in delen en kunnen door een gift en gebed schouder aan schouder staan met onze broeders en zusters in Syrië.
Hulp is dringend nodig, nu ook in Noordoost-Syrië.
Maak uw bijdrage over op NL 89 ABNA 0457 457 457 t.n.v. Kerk in Actie o.v.v. wederopbouw Syrië.
-------------------------------Wim Wiggers, namens de ZWO werkgroepen---------------

Hoorgokken

Als je zo rondkijkt in de kerk dan zie je vele hoorapparaten, soms goed zichtbaar soms kunstig verscholen in wat overgebleven haar. Ik vind dat bemoedigend, Allemaal mensen die het ervoor over hebben gehad dat ding ’s morgens in het oor te frummelen om de verkondiging van het evangelie in de dienst beter te kunnen verstaan.

Nu lukt dat verstaan in de dienst in het algemeen goed. Soms ontgaat je wel eens iets van de mededelingen als de ouderling van dienst te vlug, te zacht of te weinig geaccentueerd praat. Maar ja, je kunt niet alles perfect hebben.

Moeilijker wordt het als je na de dienst met medegemeenteleden in conversatie gaat. De veelheid van geluiden in meestal niet al te best akoestisch uitgeruste ruimten kunnen heel wat communicatie bemoeilijken of zelf onmogelijk maken. Omdat je toch mee wilt doen ga je hoorgokken. Dat is een vermoeiende, maar boeiende bezigheid. Je hebt niet goed verstaan wat er gezegd wordt, maar je wilt niet iedere keer zeggen “wat zeg je”. Je doet dus maar of je het verstaat en gaat binnen in je hersenpan hoorgokken . Als je voorzichtig en tactisch bent merkt de ander nauwelijks dat je het niet allemaal hebt verstaan. Op basis van je hoorgok knik je of frons je of zeg je iets in de geest van ‘is dat zo?’ en heel soms reageer je helemaal verkeerd waardoor de ander zich afvraagt wat er met je aan de hand is. Er speelt zich heel wat af in de wereld van het hoorgokken. Het is een boeiende maar vermoeiende bezigheid.

De meeste mensen reageren als ze denken dat de ander hen niet goed heeft verstaan door harder te gaan praten. Het gevolg daarvan is dat het lawaai in de ruimte toeneemt en dat er steeds meer mensen zijn die met hoorgokken zich door de communicatiejungle moeten bewegen. Veel mensen beseffen niet dat harder praten de communicatie met slecht horende als regel niet verbetert. Harder praten gaat bovendien vaak gepaard met het overdragen van enige ergernis :’ kun je het nu wel verstaan ?’

Wat dan wel ?

Niet te snel (klanken lopen anders in elkaar over),

Niet mompelen,

Geen woorden half of heel inslikken, 

Geaccentueerd praten.

Het is opmerkelijk dat weinig mensen dat weten en dat nog minder mensen dat ook werkelijk doen. Ik ken zelfs mensen die zelf gehoorapparaten dragen maar tegen anderen onverstaanbaar blijven mompelen.

De gehoorapparaten industrie probeert er zelf iets aan te doen door een ‘restaurant toets’ aan het apparaat toe te voegen. Die bedoelt omringende geluiden te verzwakken en het geluid van degene die tegenover je staat te versterken. Goed bedoeld, maar veelal weinig effectief. We zullen toch zelf moeten proberen zo te communiceren dat hoorgokken  tot een minimum wordt beperkt.

-------------------------------------Jan Scheurer------------------------------------------------------

oktober 2019 - met thema:"Hoop doet van zich spreken" Lees meer...

Intro oktobernummer SAMEN

Het oktobernummer gaat over het bezinningsthema voor het komend seizoen ‘hoop doet van zich spreken’. Het begint met twee artikelen met een verschillende toonzetting. BertJan van Haarlem schrijft over de boodschap die vroeger de profeten al uitdroegen : het kan anders het moet anders. Zij nodigen uit om met die toekomst aan de gang te gaan. Elbert Grosheide schrijft dat het positieve effect van hoop is woede over wat niet goed is. Ten aanzien van de hoop heeft die woede een helende functie. De hoop op Gods toekomst maakt ons kritisch ten aanzien van gedragingen die de komst van dat rijk frustreren.

In de column schrijft Jan Scheurer hoe hij zich vroeger als kind de toekomst van God voorstelde en hoe dat inzicht langzamerhand gerijpt is tot iets dat misschien niet zo konkreet is te beschrijven maar dat wel motiveert en in beweging brengt omdat het perspectief laat zien.

En opnieuw zijn er naast deze thematische artikelen veel andere waardevolle verhalen geschreven.

------------------------------Namens de redactie Jan Scheurer-----------------------

Hoop doet van zich spreken.

Hopen – zo wordt nogal eens gedacht en gezegd – is voor dromers en idealisten. Het is voor menen die niet echt weten wat er in de wereld speelt en die buiten de werkelijkheid staan. Mensen die hopen, zouden een toekomst verwachten die nooit zal komen. We kunnen een hoop wensen hebben en veel willen, maar als we reëel (zouden) zijn, weten we dat daar weinig of niets van terecht zal komen. Mensen die hopen dat dingen anders worden en beter gaan zouden vooral naïef zijn.

Als wij over de toekomst denken en praten, gaan we uit van wat we nu hebben en weten. De ontwikkelingen die wij vandaag zien, zullen zich ook morgen doen gelden. Lijnen worden doorgetrokken en zo berekenen wij onze toekomst. Gisteren en vandaag zijn bepalend voor morgen, wat was en wat is maken uit hoe het zal zijn. Zo’n toekomst zal nooit verrassend en kan nooit nieuw zijn. Hoop zal je er niet aan ontlenen.

De vraag is of het anders zou kunnen. De bijbelse profeten beantwoorden deze vraag met een volmondig: ja! Het kan anders, zeggen zij. Het mag anders, horen wij van hen. En soms roepen zij: het moet anders. Er zijn profeten die scherp waarschuwen en er zijn er die mild troosten… er zijn profeten die hard oordelen en er zijn er die liefdevol bemoedigen…

Over één ding zijn de profeten het eens: zij hopen op God en zij spreken over zijn Rijk van liefde, vrede en recht: Hoop doet van zich spreken. Wat zij zeggen over de toekomst is radicaal: alles wordt nieuw, de hemel en de aarde. Wij horen daar meestal in dat alles zal verdwijnen. En daar willen we niet aan (hoe meer we hebben, hoe minder… ). Dat er gesproken wordt over een nieuw begin, vangen we vaak veel minder op. De hoop van de profeten is een wereld zonder onrecht, zonder lijden, zonder pijn en verdriet, zonder tranen en dood. Inderdaad: moeilijk, nauwelijks voor te stellen. Hopen doet een groot beroep op geloof, vraagt geduld en vertrouwen.

De profeten hopen niet alleen op God en zijn Rijk. Ze hopen ook op de mensen, dat zij zullen horen wat zij als profeten verkondigen, dat mensen zullen luisteren en volgen. Zij spreken immers in de Naam van God die zijn geliefde Zoon in de wereld zendt, die Hij naar de mensen doet gaan en Hij hoopt: voor Hem zullen ze ontzag hebben, naar Hem zullen ze luisteren. Wat Jezus zegt is niets anders dan wat de profeten altijd hebben verkondigd: kom tot inkeer, keer om, het Koninkrijk is dichtbij. God hoopt dat mensen andere, nieuwe wegen zullen gaan, waar nu nog onrecht wordt gedaan. De profeten brengen de hoop van God onder woorden: God hoopt op de mensen, dat zij mee zullen gaan op Zijn wegen.

Hopen heeft niet in de eerste plaats te maken met wat wij zelf willen en wensen. Wat wij hopen is dat God zijn beloften vervult.[1] Dat vraagt – ik schreef het al – geduld. Wie gelooft, leert wachten op God. Dat wachten is niet passief. Het is geen afwachten. De tijd van wachten wordt door wie gelooft gevuld met bidden en het doen van gerechtigheid. Dat zal vaak stil en verborgen zijn, maar dat wil niet zegen dat er niets gebeurt!

God hoopt op de mensen

In het gebed wordt God aangesproken en mag Hij herinnerd worden aan wat Hij heeft beloofd: Uw Koninkrijk kome. ‘Het christelijk geloof, welbeschouwd, verwacht een transformatie (verandering, vernieuwing) van alles, een nauwelijks voorstelbare vervolmaking van het leven. … Het getuigt … van evangelische kracht om … zichzelf te presenteren als de enige verstandige variant van utopische hoop.’[2]

In het gebed word ik ook zelf herinnerd aan de toekomst van God en word ik uitgenodigd en aangespoord om iets te doen aan de verwerkelijking daarvan: Uw wil geschiede.

Hoop doet van zich spreken. Ze klinkt in wat profeten verkondigen en in wat mensen zeggen en doen, die hun woorden ter harte hebben genomen.

Wij mogen hopen op de komst van het Rijk van God en proberen daar in deze wereld nu al uit en naar te leven. Hoop wordt gevoed door de belofte van God: ‘Zie, Ik schep een nieuwe hemel en een nieuwe aarde’. Wij leven niet naar het einde van ons eigen leven en van de wereld, maar wij verwachten een nieuw begin. In de vragen naar de toekomst die in onze tijd klinken is dat perspectief misschien wel uitdagender dan ooit. Het vertrouwen dat wij niet tot ondergang gedoemd zijn is niet het meest voor de hand liggende in een wereld en in een tijd waarin wij in staat zijn tot enorme vernietiging. Hopen doet een groot beroep op ons geloven.

Hopen doet een groot beroep op ons geloven

Het komende seizoen zal het thema ‘hoop’ centraal staan. Waar hopen wij op? Hoe vinden wij hoop?

We verkennen de stemmen van de profeten, we vragen naar de rol van kerk en geloof in de samenleving, we zoeken naar de stem van de kerk in deze tijd en proberen te ontdekken hoe die zich verhoudt tot andere stemmen. Daarbij komt ook de invloed van overheid en politiek in het vizier. Er zijn tijden en momenten geweest dat mensen God meer wilden gehoorzamen dan de koning en ook dat zij God meer moesten volgen dan de kerk. Het kan een avontuur en een kunst zijn om op God en zijn beloften te vertrouwen. Dat willen wij wagen met het thema van dit seizoen: Hoop doet van zich spreken.

In de avonden rondom het jaarthema zal aan de orde komen:

1. Profeten in de Bijbel. Wie zijn zij, wat zeggen zij?
2. Hoe horen wij vanuit ons leven, met onze ervaringen de woorden over hopen?
3. Gods beloften en ons hopen (Dietrich Bonhoeffer en Jürgen Moltmann)
4. De rechtvaardige samenleving. Wat zijn de Tien Geboden nu?
5. Welke rol kunnen geloof en kerk(en) hebben in de samenleving?
6. Een ‘creatieve’ avond.

Hierbij een hartelijke uitnodiging om mee op zoek te gaan naar onze bronnen en wegen van hoop. (Meer informatie over wat, wanneer en waar vindt u elders in SAMEN en in de zondagsbrieven van de verschillende wijkgemeenten).

[1] Deze zin en de volgenden zijn ontleend aan gedachten die Dietrich Bonhoeffer in zijn brieven vanuit de gevangenis onder woorden bracht.

[2] Theo Hobson

----------------------------------------Bert Jan van Haarlem---------------------------------

Moedige boosheid, aspecten van hoop

Kerkvader Augustinus schijnt ooit gezegd te hebben, dat de hoop twee dochters heeft: woede en moed. Woede over de situatie zoals die is en de moed daar iets aan te veranderen.[1]

Het spreekt vanzelf dat er genoeg vreugdevolle situaties zijn die de hoop oproepen, dat het zo mag blijven. Een belangrijke levenskunst is het herkennen en aanvaarden van mooie gebeurtenissen en ervaringen, verbonden met het verlangen dat die zullen voortduren. Hoop heeft echter ook iets prikkelends door geen genoegen te nemen met situaties van vervreemding en onrecht.

Hoop en de toekomst

Hoop heeft te maken met de toekomst. Hoezeer we ook aangespoord worden om te leven in het hier en nu, wat nog uitstaat bepaalt mede onze houding en inspanningen van vandaag. Bewust zijn van onze hoop kan daarin van betekenis zijn. Hoop die zich richt op het individuele bestaan, de mensen met wie wij het leven delen en de grote wereld om ons heen.

In de Bijbelse getuigenissen en in de geloofstraditie is het basale kenmerk van de hoop, dat het goed komt met de mensen en de wereld[2]. Dit is erg algemeen geformuleerd, maar mijns inziens bruikbaar om ons denken over hoop aan te verbinden.

Hoop en geloof

We dienen daarbij te beseffen dat dit vooral een kwestie is van geloof. Het lijkt me rationeel moeilijk te bewijzen dat het goed komt met de aarde en haar bewoners.

Dit geloofsvertrouwen maakt de hoop uiterst kwetsbaar, maar schenkt ook een bron van kracht en moed.   

In de geloofsbronnen is hoop met name verbonden met hoop op God. “Hoop op God en wees geborgen” zingen we met psalm 42. De profeten en Openbaring schilderen indrukwekkende plaatjes van hoe het met hemel, aarde en de mensen in orde komt, als een Godsgeschenk.

Door alle klacht en uitingen van angst, zorg en pijn heen, zoals bijvoorbeeld bij de psalmdichters, ontluikt het uiteindelijke vertrouwen.

Hoop en wanhoop

Dit vertaalt zich uiteraard niet zomaar naar vandaag. Wanhoop, radeloosheid en machteloosheid zijn een realiteit. En geloven in het vergezicht van een goede afloop hebben velen al naar de prullenbak verwezen. Zo vanzelfsprekend is het niet om te geloven dat het goedkomt, als we de beelden van het journaal tot ons nemen of een kijkje nemen in ons eigen leven. Niettemin laait niet zelden bij velen het smeulende vuur van hoop toch weer op, zonder ook maar enigszins de bitterheid van wanhoop te ontkennen.

Hoop in beweging

Vervolgens zet de uitspraak van Augustinus ons actief in het plaatje van de hoop neer. Mocht bovenstaande de geur hebben van het “stil maar, wacht maar, alles wordt nieuw”, hoop appelleert aan ons kijken, ervaren en handelen.

Het positieve effect van hoop is woede over wat niet goed is. Nu kan woede gezien worden als een reactie, die een negatief escalerend effect in zich heeft. Ten aanzien van de hoop heeft boosheid echter een helende functie. Het wezenskenmerk van het hopen is, dat we werkelijk zien wat scheef zit, tegen de achtergrond van het vergezicht, dat het goede overwint. Hoop kan heerlijk vaag zijn en met nonchalant gemak worden uitgesproken. “Ik hoop dat het goed gaat”. Niets mis met zo’n oprechte wens. Maar ongemak, verdriet en boosheid met wat onze hoop oproept zet ons in beweging. Gelukkig gebeurt dat met velen, ook in kerkelijke kringen. Zo krijgt woede niet de kleur van wanhoop, rancune, of  haat, maar schildert boosheid een oprechte drang tot het rechte spreken en handelen.  Deze beweging zien we terug in het evangelie. De hoop op en de belofte van het Koninkrijk van God lokt een bijzonder kritische houding uit ten aanzien van gedragingen die de komst van dit rijk frustreren. De boosheid van de Gezondene is niet te omzeilen. Zijn spreken en handelen krijgen hierdoor een indringende impuls voor het oprichten van mensen.

De twee-eenheid van hoop en moed

Voor deze kritische houding en de consequenties daarvan in het spreken en handelen is moed nodig, die door de hoop gevoed wordt. Het vergezicht dat het goedkomt met mens en wereld heeft velen geïnspireerd tot heldhaftige daden. We zien daar prachtige voorbeelden van in de geschiedenis. Nog steeds worden meer dan terecht en met groot respect de namen van Mandela en Martin Luther King genoemd. Maar ook in kleinere verbanden van zorg en onrecht zien we mensen dapper opstaan vanuit de hoop en het geloof dat het beter moet en kan. Moedige keuzes, geïnspireerd door de hoop, kunnen niet altijd rekenen op goedkeuring en enthousiasme. Integendeel, als het om belangen gaat.

Geradicaliseerde hoop

Toch past hier een kanttekening. Geloof in een toekomst van het goede voor mens en aarde, vrede en recht loopt het risico uit te lopen in de overtuiging dat deze utopie maakbaar is. Het “geschenk-karakter” wordt dan niet erkend en de woede over wat niet goed is dreigt te ontsporen. Een verkeerd soort radicaliteit ligt op de loer. De overtuiging dat het onaffe, het menselijke tekort, door onze hoop en inspanningen te overwinnen is herbergt de dictatuur in zich. Bepaalde wetenschap, de communistische heilsstaat, theocratische idealen, de eindeloos doorgevoerde marktwerking groeien dan uit tot heilspretenties. Zo zijn grote wreedheden ontstaan. Mensen worden de mond gesnoerd. Onmenselijkheden die het tegendeel laten zien van wat beoogd wordt. Wat eens begon als een radicale hoop op het goede eindigt dan in een bittere strijd met vele slachtoffers.

Hoop en genade

Juist de geloofstraditie leert ons, dat wij mensen waar we op hopen maar gedeeltelijk kunnen waarmaken. De erkenning van onze kwetsbaarheid is kostbaar. Het zal ons dus ook gegeven moeten worden. We kunnen daarbij het hopelijk niet al te ouderwets klinkende  woord “genade” gebruiken. Het Godsgeloof heeft voor ieder een eigen betekenis gekregen, maar het kan hoe dan ook bijdragen aan een gezond besef van afhankelijkheid, net zo goed als de geloofsovertuiging ons wil aanmoedigen te leven volgens datgene waarop we hopen. Overigens pleit ik hierbij voor een intensieve samenwerking met ieder die in onze inmiddels geseculariseerde samenleving tracht te leven, te spreken en te handelen vanuit de hoop op een wereld van heelheid.

Geduld en ongeduld van de hoop

Het blijft een interessant en uitnodigend spanningsveld van geduld en ongeduld. Van te realiseren hoop en hoop, die wacht op verwezenlijking. Hoop verandert ons voortdurend in kritische mensen, die de moed hebben om te laten horen en zien waarop onze hoop zich richt in moedige afwachting van wat ons geschonken zal worden. Wie weet worden mens en wereld daar nu al wat beter van. Dat hoop ik althans.

[1] Jeannette Donkersteeg, 2019.

[2] In dit artikel is o.a. gebruik gemaakt van het gedachtengoed van de markante Britse theoloog Theo Hobson

---------------------------------------------Elbert Grosheide-------------------------------

Is hoop een lege dop ?

Naar aanleiding van de keuze voor het jaarthema hebben er verschillende discussies over hoop plaats gevonden. Iemand zei in een van die gesprekken : als het om geloof, hoop en liefde gaat dan zet ik hoop op de laatste plaats want daar kan ik niet zoveel mee als met geloof en liefde. Niet voor niet staat er dat de meeste van deze drie de liefde is.

In een ander gesprek werd gezegd dat het heel erg veel uitmaakt of je het hier op aarde goed hebt of niet. Als je het goed hebt  staat hoop vaak ‘ver van je bed’ maar als je het slecht hebt zit je vol hoop over een betere toekomst of misschien vol wanhoop omdat je niets meer van die toekomst verwacht.

Hoop roept ook gedachten op over het leven na dit leven. Als kind dacht ik vaak hoe wil God al die mensen die gedurende de hele mensengeschiedenis dood zijn gegaan plaatsen. Waar zijn die hemel en hel dan en hoe groot moeten die wel niet zijn ? Later hoorde je als ‘troost’ dat er nog giga veel hemellichamen zijn zodat –nam je aan - er vast nog wel ergens een plaats is te vinden.

Als je ouder wordt en veel preken hebt beluisterd en boeken hebt gelezen besef je dat je zo ‘aards’ niet moet denken. Het zal anders zijn dan wij ons kunnen voorstellen. Jezus zelf zegt dat ook als hem daarnaar gevraagd wordt. Het ‘koninkrijk Gods’ is een hulpbegrip, maar geen concretiseerbaar toekomstbeeld. Maar hoe kun je er dan naar verlangen. Wat doet hoop dan met je,  doet hoop echt wel van zich spreken of kun je er maar beter niet te veel over zeggen.

Toen wij ruim 30 jaar geleden ons huis in Eindhoven lieten bouwen vroegen we de architect om in dat huis de hoop te laten oplichten in de symboolvorm van een poort. Een poort biedt perspectief, geeft uitzicht op meer dan waar ik nu ben, stimuleert je om verder te kijken dan je actualiteit lang is. Het perspectief dat God laat doorschemeren mag dan niet concreet zijn, het inspireert om op de een of andere wijze daarnaar toe te bewegen, ermee aan de gang te gaan.

We wilden die poortvorm niet alleen aan de achterkant maar ook aan de voorkant van ons huis te laten zien. Dat keurde de welstandscommissie van de gemeente af. ‘dan lijkt het net een kerk’ zeiden ze en dat moet niet in een woonwijk. Eigenlijk zeiden ze daarmee ‘geloof is iets voor je privédomein, niet voor buiten. De voorkant bleef strak, harmonisch, dat wel, maar zonder boodschap. Daarvoor moet je omlopen naar de achterkant, de tuin, de poort, het perspectief.

Lied 830 gaat over dat perspectief, dat je soms niet en soms heel helder ziet:

Leven is wachten, dagen en nachten
denken en dromen of het zal komen
dat grote geluk

Leven is vragen, wachten verdragen
zwoegen en zwijgen, antwoorden krijgen
waarom je niet vroeg

na nog een paar verzen komt kan de omkeer in dat lied, die ontstaat als je perspectief ziet :

Leven is kijken, elkaar verrijken
opnieuw beginnen, leren beminnen
spontaan als een kind

Leven is opstaan, elkaar tegemoet gaan
’t hart om te geven en kwaad te vergeven
het leven is goed

 Hoop nodigt uit om nu al met die toekomst aan de gang te gaan. Wellicht zien we dan beter waar we op hopen en hoe het komt dat hoop van zich laat spreken.

---------------------------------------------Jan Scheurer---------------------------------------

Elk nieuw begin komt van een ander begin dat is geëindigd

Met deze gedachte hebben we de eerste vergadering van de Algemene Kerkenraad in het nieuwe seizoen geopend. Het heeft iets in zich van doorgang, van continuïteit. Bij lezing van Genesis 9 viel mij in het verhaal van Noach op dat God de regenboog niet zozeer geeft om de mensen aan Zijn belofte te herinneren, maar om Zichzelf aan Zijn belofte aan de mensen te herinneren. Dat is een hoopvolle gedachte: God denkt aan ons, God denkt aan de geloofsgemeenschap in Eindhoven.

Een op zich saai onderwerp –structuur van de kerk- hebben we toch op een aardige manier weten te bespreken. Sinds vorig jaar is de PGE onderdeel van een grote classis (Noord-Brabant, Limburg en Eglise Réunie Wallone). In deze classis worden besluiten genomen, en het is voor ons het ‘voorportaal’ voor de synode. De voormalige classis Peel en Kempenland is nu een ring. Deze ring is bedoeld om de saamhorigheid en verantwoordelijkheid voor elkaar als buurgemeenten te bevorderen. Twee keer per jaar wordt een ringbijeenkomst gehouden rond een thema. Deze bijeenkomsten zijn voor alle gemeenteleden toegankelijk. Van 2021 tot medio 2022 zijn de drie wijkgemeenten in Eindhoven aan de beurt voor de organisatie.

We zijn de voorbereidingen begonnen voor de gemeenteavond op 20 november. Het programma is nog in ontwikkeling, dus blijft nog even geheim. Net als vorig jaar hopen we op veel aanwezigen en op een boeiende avond. Alvast op de kalender!

Het is alweer een paar jaar geleden dat we als alle kerkenraadsleden van Eindhoven bij elkaar zijn geweest. Van de laatste keer herinner ik me nog dat we de opdracht kregen om foto’s te maken die iets met geloven te maken hadden in winkelcentrum Woensel. Zo’n heiochtend willen we in het voorjaar weer organiseren. Wie het leuk vindt om mee te denken, meld je!

Mijn huidige termijn als voorzitter loopt eind dit jaar af. In de vergadering heb ik aangegeven me nog tot medio 2021 beschikbaar te willen stellen, dan is het mooi geweest. Vanaf 1 januari hebben we wel een nieuwe voorzitter van het college van kerkrentmeesters nodig. In het college zit op dit moment vanuit elke wijk één kerkrentmeester, als ‘technisch voorzitter a.i.’ zit ik de vergadering voor, Janine van het kerkelijk bureau bereidt de agendastukken voor en notuleert. De sfeer en de samenwerking is uitstekend, er spelen geen zware thema’s, we vergaderen alleen als het nodig is (ongeveer vijf keer per jaar). Het profiel voor een nieuwe voorzitter: verbinder, leiderschap, bij voorkeur enige financiële kennis, tijdsbesteding ongeveer 2-3 dagdelen per maand.

Tot slot nog een hoopvolle boodschap die ik ergens las: Als God ons over rotsachtige wegen laat gaan, zorgt Hij ook voor stevige schoenen.

-------------------------------Benjamin Jansen, voorzitter AK---------------------------

Opnieuw vier jaar diaconie,

Onlangs ben ik voor vier jaar herbevestigd als diaken. Als mijn verwachting juist is zal ik bij verschijnen van deze aflevering van Samen door het College van Diakenen ook officieel zijn herbenoemd als voorzitter. Een nieuw  begin. En zoals  Benjamin Jansen in de AK zei bij aanvang van het nieuwe seizoen volgt elk nieuw begin op een eerder begin dat is geëindigd. Een doordenkertje, maar in elk geval een mooie gelegenheid om een terugblik vooraf te laten gaan aan een vooruitzicht op nieuwe perspectieven.

Vijf jaar geleden trad ik aan als ad interim voorzitter om de crisis waarin het CvD was terechtgekomen te helpen beheersen. Dat is wonderlijk snel gelukt en samen hebben we de weg naar een vruchtbare samenwerking weer gevonden.  Samenwerking, die vruchtbaar werd voor de hele PGE, waardoor het CvD dienstbaar werd voor alle wijken en ook naar buiten toe sterker naar voren kon komen. Nu is er een goede relatie met de AK en het CvK. Er is incidenteel overleg met predikanten, geestelijk verzorgers Tint en studentenpastoraat. Goede relaties zijn belangrijk om een beroep op elkaar te kunnen doen. Zo verzorgden wij samen met de geestelijke verzorging de gemeenteavond 2018. Wij maakten bij die gelegenheid het diaconale aandachtspunt van het vorige seizoen bekend: ‘omgaan met mensen met dementie in de kerk’. Wij hebben samen met Petra Speelman die de inhoud van de bijeenkomst verzorgde een inspirerende avond in het voorjaar beleefd.

Wij konden helpen om door middel van participatie in maatschappelijke organisaties in de stad de kerk meer zijn gezicht te laten zien. Het is belangrijk om contacten te leggen en een netwerk op te bouwen. Voor een deel deden we dat altijd al, maar met de mislukking van het project om een diaconaal werker aan te stellen dreigde veel waartoe Martin Mensink een aanzet had gegeven weer verloren te gaan. We hadden incidenteel ook contacten met de landelijke kerk en hebben deelgenomen aan projecten als de zorgzame kerk. We participeren mede namens de AK in het Grote Stedenberaad en hebben een bijeenkomst van de diaconale studiekring bijgewoond. Tenslotte zijn we lid van de Federatie van Diaconieën. We zijn kritisch over deze organisatie, maar voeren overleg over de mogelijkheden deze nieuw leven in te blazen.

Op plaatselijk niveau nemen we deel aan het Idoe (Interkerkelijk diaconaal overlegplatform Eindhoven). Er zijn contacten met de Lutherse Gemeente , de Remonstranten en de Rooms-katholieke Kerk. Rob Kosterman doet als straatpastor belangrijk werk onder daklozen. Er ligt een vraag dat werk financieel te ondersteunen. We nemen die vraag zeker in overweging.

Traditioneel zijn velen uit onze gemeente vrijwilliger bij de voedselbank, het vluchtelingenwerk, in ’t Hemeltje en bij het Open Huis Sint Cathrien. Maar ook bestuurlijk en organisatorisch dragen wij ons steentje bij. Zo hebben wij kunnen bemiddelen bij het vinden van een voorzitter voor ’t Hemeltje.

Wij participeren in het SME (Samenwerkingsverband Minima Eindhoven) hebben meegedaan aan het debat over kinderarmoede en meegewerkt aan de tot standkoming van een armoedemanifest. Op dit moment wordt onderzocht op welke wijze het armoedebeleid het effectiefst kan worden gevoerd, zodat de beschikbare middelen op de juiste plaats en bij de juiste mensen terecht komen.

Met het SMH (Steunpunt Materiële Hulpverlening) hebben wij afspraken gemaakt om de financiële hulpverlenig door onze kerk voortaan samen te doen. Zij hebben een heel goede procedure om aanvragen te behandelen en  bieden ondersteuning voor de vrijwilligers. Deze Stichting is in het leven geroepen door de  Rooms-katholieke Sint Joris parochie en blijft voorlopig haar karakter behouden. Mogelijk kan in de toekomst een intensieve samenwerking leiden tot een werkelijk oecumenische gezamenlijke verantwoordelijkheid.

In het vluchtelingenwerk is onze kerk op meer terreinen actief. Het Jongerenhuis en de Huiskamer hebben onze speciale aandacht gehad en blijven we ondersteunen. Met vele ander organisaties onderhouden we contact en vele ondersteunen we ook. Ik noem hier Stichting Present, De vrijwillige hulpdienst, de Voedselbank, vluchtelingen in de Knel, Ervaring die staat, Stichting Dorcas, Pitstop. Het is moeilijk volledig te zijn Ik heb vast iets vergeten.

Van oudsher is de verdeling van de diaconale gelden een belangrijke taak van het CvD. We hebben daartoe een  nieuwe systematiek ontwikkeld, waardoor de vanzelfsprekendheid van een bijdrage wordt doorbroken. In een afgesproken regelmaat worden doelen opnieuw gewogen en ontstaat de mogelijkheid om andere doelen  te steunen. Uiteraard kunnen instellingen als ’t Hemeltje en Het Open Huis rekenen op continuiteit. Ondanks enkele nationale en internationale doelen ligt de nadruk op plaatselijke en regionale activiteiten.

Er tekent zich een ontwikkeling af. Nog dikwijls wordt gezegd dat diakenen doeners zijn. Vaak is dat ook zo. Diaconie gaat over zorg die gedaan moet worden. Helaas zien we dat het aantal vrijwilligers afneemt en dat ondanks alle goede wil het vaak moeilijk is om nieuwe te vinden. We moeten ook constateren dat de zorg niet meer in de eerste plaats bij de kerk ligt. Veel wordt door anderen gedaan en niet minder goed en betrokken. Samenwerking lijkt voor de toekomst het parool. Dat bied de kerk de kans om naar buiten te treden en volop in de samenleving te staan en daar haar gezicht te laten zien.  Ook het aantal diakenen wordt geleidelijk minder en het is bijvoorbeeld moeilijk om het secretariaat te vervullen. Dit noopt tot bezinning op onze eigen werkwijze.

Voor het zojuist begonnen seizoen zal het CvD weer een diaconaal onderwerp vaststellen dat wij onder de aandacht van de PGE willen brengen. In het jaarthema ‘Hoop doet leven’participeren wij bij de voorbereiding van het onderwerp ‘Geloof in de publieke ruimte’.

Het Idoe verdient prioriteit in aandacht. Het is er de afgelopen periode teveel bij ingeschoten.

Kortom, samenwerking met anderen, naar buiten treden en intern meer aandacht om met de gemeente thema’s te bespreken en aan de orde te stellen, zodat elk gemeentelid geïnspireerd wordt om binnen zijn of haar vermogen diaconaal te zijn.

-----------------Leo Steinhauzer, voorzitter van het College van Diakenen------------

Ik weet niet wie je bent !

Mo is een stoere jongen met korte rastaharen. Met droevige ogen maar altijd een lach op zijn gezicht. Hij komt uit een West-Afrikaans land waar onrust en oorlog woedde.
Als jonge twintiger kwam hij in Nederland en vroeg hij asiel aan. Dit kreeg hij, in het kader van 'categoriaal beschermingsbeleid'. De situatie in zijn land was zo onveilig, dat eenieder die van daar afkomstig was tijdelijk asiel kreeg.
Vijf jaar later, met een MBO-diploma op zak en glansrijk geslaagd voor zijn inburgering, deed hij een aanvraag voor verlenging van zijn verblijfsvergunning. Deze aanvraag werd afgewezen want - zo stelde de immigratiedienst - zijn land van herkomst was weer veilig.
Hoewel het natuurlijk als een klap kwam, besloot Mo de afwijzing uiteindelijk te accepteren. Hij probeerde bij de ambassade van zijn land een tijdelijk reisdocument, een Laisser Passer, te krijgen. Daarmee zou hij kunnen terugkeren. Maar wat hij ook probeerde, de ambassade werkte niet mee. Hij kreeg geen Laisser Passer. Mo riep de hulp in van DT&V (Dienst Terugkeer en Vertrek). Zij presenteerden Mo tweemaal bij zijn eigen ambassade. Toen ook zij er na ruim twee jaar niet in slaagden besloot Mo een verblijfsvergunning aan te vragen op grond van het feit dat hij buiten zijn eigen schuld Nederland niet kan verlaten. De IND wees het af;  DT&V vond dat hij nog niet genoeg gedaan had om terug te keren en zijn identiteit aan te tonen. Dat laatste is wrang - aangezien er eerder nooit aan zijn identiteit getwijfeld was. Hij had er immers een verblijfsvergunning op gekregen! Wat Mo nog meer moet ondernemen om terug te kunnen keren of om te mogen blijven is onduidelijk. Hijzelf zit gevangen in een juridisch niemandsland.

 ---------------------------------Anouk, Vluchtelingen in de Knel---------------------------

Onze weg

Ik schrijf dit stukje op een mooie zonnige zaterdag in september. De stad maakt zich op voor de herdenking van 75 jaar bevrijding. In het nieuws gaat het over de Groningse gaswinning, over de problematiek van stikstofuitstoot, over heftig verzet tegen windmolens, Syrië en koopkrachtplaatjes bij Prinsjesdag. De wereld waarin we leven met zoveel ongelijkheid, geweld en verdriet dat je er moedeloos van kunt worden. Ja, wij leven al 75 jaar in vrede, maar dat is op heel veel plekken in de wereld niet het geval. En zelfs in onze vrede ervaren we tegenstellingen, haat, elkaar de maat nemen. Wat betekent dienen in die wereld?

In deze wereld, in onze wereld, zoeken we naar hoop. Naar hoop die van zich doet spreken, zoals het jaarthema het zo mooi zegt. Omdat we het niet kunnen stellen zonder hoop . Dat is onze weg.

Onze Weg

Geen andere weg valt er te bewandelen
dan die van de solidariteit
De handen in elkaar slaan,
kleinen en groten,
machtigen en zwakken.

Geen ander pad is samen te effenen
dan dat van de hoop
Vechten tegen de ontmoediging,
stapstenen leggen van moed en vertrouwen.

Geen betere energie ie er
dan die van saamhorigheid
Woorden en daden vinden
die mensen bij elkaar brengen,
over alle grenzen heen. 

Geen krachtiger teken is er
dan dat van vriendschap en liefde
Getuigen worden van Gods droom
en bouwen aan zijn huis,
hier en nu reeds,
te midden van de woestijn.
(Bron: beweging.net)

----------------------------------------------Antje Dekker----------------------------------------

Ben ik mijn broeders hoeder ?

Ze is nog maar in de 40. Had een goede baan, gestudeerd aan de universiteit.Iets heel technisch, deed onderzoek. Daar snapte niemand iets van als het op een verjaardag ter sprake kwam.

En toen kreeg ze plotseling een herseninfarct en kon bijna niet meer praten,ze is in een rolstoel terecht gekomen en in het verpleeghuis voor revalidatie.In het begin heb ik weinig contact, ze krijgt plotselinge huilbuien, even heel hard en dan stopt het weer. Daar weet ook niet iedereen goed raad mee. Op een gegeven moment vraagt ze zelf om gesprekken. Het duurt lang eer ze kan terugspreken of antwoorden telkens, maar als je geduld hebt ….. komt het echt wel.

We praten over haar familie, haar partner, over haar werk, hoe dat geweest is en over de stad, waar ze studeerde. Over dat ze soms boos is, ook op God. We delen wel samen het brood. Over de keuzes die ze moet maken voor een nieuw vast verpleeghuis,dicht in de buurt bij wie? Ze is op oriëntatie geweest in een verpleeghuis met kamers met een buitenraam. Dat staat haar wel aan. ‘Een buitenraam’, vraag ik? Eerder heeft ze en kamer bekeken, met alleen licht vanuit de gang. We praten over het afhankelijk zijn, je bloot moeten geven aan vreemden. En waarin dan de waardigheid van een mens ligt, als je zoveel ontnomen is.

Ik krijg steeds meer respect voor haar. En hoop zo dat anderen ook de tijd nemen en wachten tot ze haar zinnen bij elkaar gevonden krijgt. Want ze weet het allemaal heel goed. Mevrouw is geraakt door het overlijden van haar buurman. Je lijdt in een verpleeghuis niet alleen aan je eigen pijnen….

De laatste keer zegt ze: Wilt u straks het stuk lezen uit de bijbel over ‘Ben ik mijns broeders hoeder?’ Een opmerkelijke vraag/keuze ……

Dat doe ik en dat heb ik daarna verschillende keren gedaan in themadiensten, waarvoor ik word uitgenodigd.Want die zin blijft hangen bij mij, die zin uitgesproken door Kain,nadat hij zijn broer Abel gedood heeft.God vraagt Kaïn waar zijn broer is, waarop deze antwoordt met "Ben ik mijn broeders hoeder?"

Ik lees kort daarna in een tijdschrift:

‘Wat zou jij doen als je moest kiezen? Altijd je deur op slot of altijd open? Als het zou kunnen, zou ik mijn huis natuurlijk altijd open willen hebben.Stel dat de ander net zo te vertrouwen is als je je zelf kunt vertrouwen.Stel dat een mens niet enkel tot het slechte in staat is, maar er op uit is om het goede in de ander te vinden. Dat deuren niet bedoeld zijn om de ander buiten te houden, maar om binnen te laten.Oefenen in vertrouwen in de ander begint met een simpel gebaar:je huis openstellen. Ik ben er van overtuigd dat dan langzamerhand het hart zal volgen’.

We leven in een tijd van: ieder voor zich en God voor ons allen. Het gaat bij mijn werk bijna elke dag om mensen ontmoeten. In de zorg is ontzettend veel aan de hand.‘Je moet eerst zelf hier eens zitten’, zegt een mevrouw van bijna 90 als het in een groepsgesprek gaat over de gulden regel. (Zo gij niet wilt wat u geschiedt …….) Hoe zou jij behandeld willen worden als mens? ‘Met respect’, komt er uit het diepst van haar hart, ‘en ik weet wel dat iedereen het druk heeft, maar …’

Juist als iedereen het druk heeft, klinkt de vraag: Kiezen wij voor verbinding of onverschilligheid?

We zingen vaak in onze vieringen (op de melodie van psalm 134):

Zie naar elkaar als mensen om,
van kindsaf tot in ouderdom.
Zoek naar God in elkaars gezicht,
hef zo elkander naar het licht.

Kom, laat ons samen verder gaan,
bekommerd om elkaars bestaan,
bekommerd in zachtmoedigheid
om wat de ander draagt en lijdt.

Vervul alzo wat God je vraagt,
dat je elkanders lasten draagt.
Zo leidt een weg door de woestijn.
Zo zal de weg van mensen zijn.

------------------------------Joop Lankhaar, geestelijk verzorger---------------------------

Wat zijn jouw kernwaarden?

Sinds het begin van dit studiejaar is het TINT team verrijkt met een nieuwe life coach en een life coach stagiair. Rachelle van Andel, die al vernieuwingspredikant was in de Remonstrantse kerk in Eindhoven en onlangs ook begonnen is als studentenpastor in Maastricht, is vanaf nu één dag in de week beschikbaar als life coach bij TINT. Daarnaast is Laura Curta, afkomstig uit Roemenië, begonnen als nieuwe life coach stagiair. Laura heeft na haar komst naar Nederland haar passie voor life coaching ontdekt en volgt nu cursussen en een opleiding op dit gebied.

Laura neemt het stokje over van Mymza Wever, die afgelopen studiejaar life coach stagiair was bij TINT. Zij is intussen zelfstandig coach en nog steeds beschikbaar om bij TINT workshops te verzorgen. We zijn blij met deze creatieve vrouwen, die met hun gevoel voor de levensvragen van studenten het TINT team verrijken. Samen kunnen we meer studenten begeleiden en meer inhoudelijke programma’s ontwikkelen.

        De workshops zijn door gebrek aan life coaches een tijd lang van de TINT agenda weggeweest. Nu we meer life coaches hebben, kunnen we de workshops opnieuw op het programma zetten en verder ontwikkelen. Zo hebben Mymza, Laura en ik in september een workshop gegeven met als titel ‘Self-Leadership Skills’. In de workshop leerden studenten te ontdekken wat in hun leven werkelijk belangrijk is, wat hun kernwaarden zijn en hoe zij hier handen en voeten aan kunnen geven. Eerst hebben zij aan de hand van afbeeldingen en kernwaarden-kaartjes en door met elkaar in gesprek te gaan een drietal belangrijker kernwaarden voor zichzelf gekozen. Waarden als (zelf)kennis, creativiteit, verbondenheid en doorzettingsvermogen werden veel genoemd. Één student noemde zelfs ‘acceptatie van de dood’ als één van zijn kernwaarden: ‘door de dood te leren accepteren, sta je met meer vertrouwen in je leven en geniet je meer van iedere dag die je gegeven is’ zo zei hij.

        Vervolgens hebben we de studenten door middel van een oefening uitgenodigd hun kernwaarden te vertalen naar concrete stappen op een bepaald gebied in hun leven (zoals relaties, gezondheid, persoonlijke ontwikkeling, loopbaan…). Dit leverde verrassende resultaten op. Zo wilde één studente, die als kernwaarde ‘zelfvertrouwen’ en als levensgebied ‘persoonlijke ontwikkeling’ gekozen had, beter leren omgaan met feedback. Ze kwam op het idee om de feedback die ze van iemand gekregen had te bespreken met vrienden, zodat ze er niet alleen mee zou rondlopen. Een andere deelnemer had als kernwaarde ‘rechtvaardigheid’ en als levensgebied ‘loopbaan’ gekozen. In gesprek met andere deelnemers kwam hij op het idee om een kijkje te gaan nemen bij een organisatie die opkomt voor de rechten van vluchtelingen en waar soms vacatures voor technici zijn.

        Al met al een zinvolle workshop, die ook mijzelf weer aan het denken heeft gezet: wat zijn eigenlijk mijn kernwaarden in het leven? En hoe geef ik daar handen en voeten aan? Tenslotte hoef je geen student te zijn om met dit soort vragen aan de slag te gaan!

----------------------Margit van Tuijl,studentenpastor/life coach bij TINT---------------

Juli/Augustus 2019 - met thema:   Samuel Lees meer...

Intro SAMEN juli/augustus

Het zomernummer van SAMEN gaat over Samuel. In het hoofdartikel legt BertJan van Haarlem uit welke rollen Samuel speelde en wat die rollen betekenden. In de column staat Jan Scheurer stil bij puzzelmomenten uit de Samuel verhalen De redactie hoopt met dit thema de aandacht van de lezers voor deze belangrijke profeet wakker te roepen. De redactie wenst onze lezers een mooie zomer toe met veel ontspanning, met gedachten om even stil bij te staan en momenten van inspiratie die perspectief bieden.

-----------------------------------Redactie van SAMEN-------------------------------------------

2 Quotes:

“Samuël staat op eenzame hoogte en dichtbij Jezus van Nazareth”

“Het zijn de profeten die het oordeel van de Heer bekend maken”

Samuël

Het is merkwaardig gesteld met Samuël. Hij is de enige van de zogenoemde vroege profeten op wiens naam een bijbelboek is overgeleverd. Maar we hebben niet altijd het idee dat hij ook de hoofdpersoon is. Nog voordat het eerste boek Samuël uit is wordt zijn dood vermeld. In de griekse en latijnse vertalingen van de hebreeuwse bijbel zijn geen boeken op de naam van Samuël opgenomen. We vinden daar alleen het boek Koningen, wat dan in vier delen is gesplitst. De eerste koningen van Israël, Saul en David, spelen een grote rol in de boeken Samuël. Het neemt niet weg dat Samuël gezien moet worden als één van de grootsten en machtigsten in de geschiedenis van Israël. Ik ken geen ander van wie gezegd wordt dat hij profeet, priester en rechter van Israël was. Daarmee staat Samuël op eenzame hoogte en dichtbij Jezus van Nazareth, van wie de Kerk belijdt dat Hij profeet, preister en koning is. Dat ligt allemaal opgesloten in de titel die Jezus gekregen heeft: Messias. Dat is een hebreeuws woord. In het grieks is het: Christus, in het nederlands zeggen we: Gezalfde.

Rechter

De boeken Samuël volgen in de hebreeuwse bijbel direct op het boek Rechters. Samuël is de laatste van de rechters. Het is de tijd dat er (nog) geen koning is in Israël. Dat betekent ook: er is geen leider, iedereen doet wat goed is in eigen ogen. Vaak is dat slecht is in de ogen van de Heer: de Israëlieten nemen de godsdienst, gebruiken en gewoonten van de volken die in Kanäan wonen over. Dat betekent ook dat ze in de macht en in de greep van andere volken raken. De rechters treden op als door de Geest van de Heer gegrepen en gedreven bevrijders. Zij moeten Israël bevrijden uit de greep van zijn vijanden. Maar meer nog moeten zij de Israëlieten bevrijden van zichzelf, hen weghalen van de foute keuzes die zij hebben gemaakt en de verkeerde wegen die zij zijn gegaan.  Ze geven Israël de vrijheid terug en roepen op tot nieuwe gehoorzaamheid aan de leefregels en wegwijzers die het volk gekregen heeft van zijn Bevrijder. Ook Samuël wijst die weg. In zijn laatste woorden tot het volk zegt hij: Blijf trouw aan de Heer, wees Hem met heel uw hart toegedaan. Heb ontzag voor de Heer en wees Hem oprecht, met hart en ziel toegewijd (I Samuël 12). Zijn oproep aan het volk klinkt even wijs als hartstochtelijk: Dwaal niet af om achter iets aan te lopen dat niets oplevert en niet bevrijdt, omdat het niets is. Zijn waarschuwing is al even duidelijk: Als u volhardt in het kwaad, zal het met u en uw koning gedaan zijn.

Priester

De jonge Samuël groeit op in de tempel van Silo bij de oude priester Eli. Daar dient hij de Heer, terwijl de zonen van Eli als priesters hun macht misbruiken en zichzelf verrijken. Er is een grote tegenstelling tussen deze priesters uit het huis van Eli en de jonge Samuël. Met de priesters die profiteren van hun ambt en daarvoor de mensen afpersen zal het gedaan zijn. Van Samuël wordt verteld dat hij zeer geliefd was, zowel bij de Heer als bij de mensen.

Als priester zal Samuël een ‘tussenpaus’ zijn. Als trouw dienaar van de Heer zal hij de taak krijgen om een nieuwe leider voor Israël te zalven en om die nieuw gezalfde trouw te dienen. Daarmee wordt vooruit gewezen naar de eerste koning in Israël, die door de Heer zal worden aangewezen en door Samuël gezalfd zal worden.

Samuël zal er dus zelf aan meewerken dat zijn opvolger aan de macht komt. Samuël moet hetzelfde meemaken als de priester Eli. Hij benoemt zijn zonen als zijn opvolgers, maar zij treden niet in de sporen van hun vader. Ook de zonen van Samuël blijken voordeel te willen halen uit het feit dat zij rechters over Israël zijn. Dat macht wordt overdragen van vader op zoon is iets wat als snel in Israël vanzelfsprekend wordt. En het is in veel vorstenhuizen tot op vandaag gebruikelijk. Maar voordat het zo ver is wordt er kritiek hoorbaar: het is lang niet altijd gezegd dat kinderen hun ouders volgen in goed en recht bestuur. Voor het volk is het niet meer te dragen hoe de zonen van Samuël hun macht uitoefenen. Zij willen dat er een einde aan hun heersen komt en vragen aan Samuël om een koning te benoemen.

Dat is het moment dat ook de rol van Samuël verandert. Hij heeft het daar moeilijk mee en is niet van plan om zomaar gehoor te geven aan de wens van het volk. De vraag om een koning trekt hij zich persoonlijk aan. Hij voelt zich aan de kant geschoven en hij zoekt in gebed een antwoord op de wil van het volk. In het antwoord dat de Heer geeft wordt het verlangen van het volk scherp onder woorden gebracht. Samuël krijgt te horen: jij bent niet degene die aan de kant geschoven wordt. De Heer zegt: het volk wil Mij niet (langer) als hun koning. Toch krijgt Samuël de opdracht om te doen wat het volk vraagt. Hij moet een koning aanstellen.

Profeet

Vanaf dat moment wordt Samuël ziener of profeet genoemd. Als profeet zal hij Saul zalven als de eerste koning over Israël. Het is opvallend dat het woord koning dan niet wordt genoemd. Saul wordt door Samuël gezalfd tot vorst over Israël. Het woord koning is – en blijft! – in de bijbel een geladen en beladen begrip, wanneer het woord niet als Naam en titel voor God zelf wordt gebruikt. Ten diepste is er eigenlijk geen plaats in Israël voor een koning naast de Heer, die zelf koning over zijn volk is. Er kan hooguit sprake zijn van een gezalfde die de Heer vertegenwoordigt. De koning in Israël heeft in principe geen eigen macht. Koningen zijn geroepen de Naam en het recht van de Heer hoog te houden. Dat is hun hoge roeping.

Er is geen absolute macht. De koning (althans in Israël, maar waarom ook niet daarbuiten?) kan geen dictator of tiran zijn. Als hij dat toch dreigt te worden, wordt hij tot de orde geroepen. Dat is het werk van de profeten. Door hen worden de koningen beoordeeld en gewogen. In de bijbel worden de koningen in Israël nooit beoordeeld op hun strategisch vermogen of hun staatkundig inzicht. Ook de beste politici onder hen worden niet afgerekend op hun eigen kunnen. Er wordt niet gekeken naar wat zij in eigen ogen of in de ogen van het volk hebben bereikt. We lezen als oordeel over de koningen steeds dat naar hen gekeken wordt met de blik van de Heer: zij deden wat goed, of wat slecht was in de ogen van de Heer.

Het zijn de profeten die dit oordeel bekend maken. Zij spreken de koningen aan op wat zij doen en vragen hen steeds opnieuw of het de weg van de Heer is die zij gaan.

Natuurlijk is het voor ons bijna niet meer mogelijk om zo naar machthebbers en regeringen te kijken. Wat blijft is wel de vraag of de manier waarop landen en volken geregeerd en bestuurd worden recht doet aan mensen, de zwaksten en de minsten aller en allermeest. Waar de roep klinkt om aan mensen in bijbelse zin recht te doen, spreken de profeten tot op vandaag.

------------------------------------Bert Jan van Haarlem------------------------------------------
Een boek vol verhalen

De beide boeken Samuel zijn boeken vol spannende verhalen. Veel inhoud, veel symboliek en mooi verteld. Als er een libris prijs voor bijbelboeken bestond dan staat dit dubbel-boek wat mij betreft hoog in de rangorde.

In het kader van deze column maak ik een paar kanttekeningen bij enkele  verhaaldelen. Eerst over de roeping  van Salomo. Het zal je maar gebeuren dat je als kind – net van de borst af- ingekwartierd wordt bij een oude man (Eli) die wat buiten in zijn stoeltje zit te suffen en zijn zonen maar aan laat rotzooien. Er zal wel een verzorgster zijn geweest voor die peuter, maar toch…. Samuel had kennelijk wel een eigen slaapplek en daar wordt hij geroepen door de Heer (in een tijd – staat erbij -  dat er zelden woorden van de Heer klonken !) Eli rekende daar kennelijk ook niet meer op want hij stuurde hem twee keer terug naar bed. tot het bij hem doordrong wat er gebeurde. Samuels eerste boodschap van de Heer was niet vrolijk: Eli en zijn familie gaan eraan een daar valt niks meer aan te doen. Geen vergeving, alleen maar straf !  Je zal je loopbaan als richter/profeet met zo’n boodschap aan je baas maar moeten beginnen !

Alles komt uit zoals voorspeld en Samuel moet richter/profeet zijn. Maar het volk wil liever een koning. Daar sta je dan als pas benoemde richter. Maar God zei tegen hem ‘geef ze hun zin maar, ze zullen wel zien wat een koning is. En dan volgt een schitterende persiflage van wat een koning is en wat hij (het is in die tijd nog wel een ‘hij’) doet. Het verhaal uit Samuel maakt met opzet een karikatuur van het koningschap. Niet zo best dus.

We weten inmiddels uit longitudinaal onderzoek[1] naar leiderschapssucces dat het heel andere leiderseigenschappen zijn die tot succes leiden dan de eigenschappen die in het Samuel boek aan koningen wordt toegeschreven. : succesvolle leiders  scheppen een klimaat waarin mensen gestimuleerd en ondersteund worden,  bevorderen  samenwerking en constructieve probleemoplossing . zij doen weinig aan zelfprofilering, en streven bredere doelen na dan alleen het ondernemingsbelang. Niet heersen maar dienen zouden we met bijbelse woorden zeggen. Niet het leiderschap op zich maar de invulling daarvan bepaalt  de waarde van de ‘koning’. Maar in Samuel gaat het er niet om een normatief beeld van leiderschap te tekenen, maar eerder een karikatuur van de koning als een ‘plaatsvervangend God’. Want dat is de kern van de vraag naar een koning in Samuel.

Samuel probeert het op Gods aanwijzingen eerst met Saul. Hij doet dat met een indrukwekkende toespraak, waarin hij alle genoemde ondeugden van een koning opnoemt en aan het volk vraagt ‘heb ik dat ooit gedaan ?’. Het volk zegt natuurlijk ‘nee’. Maar die speech moet toch wel een beetje pijnlijk voor Saul zijn geweest.  Want hiermee werd tenslotte de koningsfunctie nog eens in een negatief daglicht gezet.

Saul verricht vele heldendaden en het lijkt goed te gaan totdat hij na een gevecht met de Amelekieten Gods bevel tot ‘volledig uitmoorden van de vijand(mannen, vrouwen, kinderen en zuigelingen) niet helemaal opvolgt. Samuel zelf hakt dan - als ware hij een volleerd IS strijder - het hoofd van de gevangen koning van Amelek af.

Bij zulke dingen stop ik even met lezen in de bijbel. Ik weet dat er deskundigen zullen zijn die kunnen uitleggen waarom Saul zuigelingen moest vermoorden en waarom Samuel een hoofd moest afhakken, maar vooralsnog wil ik dat liever niet begrijpen. Er zijn mooiere passages in de bijbel te vinden. Zeker ook in de Samuel boeken. Heel zinvol om ze te lezen en te proberen ondanks afschrikwekkende wreedheden een hoofdboodschap daarin te vinden.

[1] Collins en Porras ‘Built to last’

------------------------------------------------Jan Scheurer-----------------------------------------

We doen wat we kunnen, we kunnen wat we doen

Deze uitspraak deed afgelopen woensdag één van de leden van de kerkenraad van de protestantse gemeente Sint Oedenrode, Son en Breugel (OSB) bij de kennismaking met onze algemene kerkenraad. Het eerste deel straalt realisme uit, het tweede deel toont de wil om kwaliteit te leveren. Dat betekent ook keuzes maken.

En daar zit het leven vol mee. Dat begint al op jonge leeftijd en gaat door tot de dood. Kiezen met wie je vriendje of vriendinnetje wil zijn, naar welke school je gaat, wat voor vak je wilt leren, waar je gaat studeren of werken, met wie je een korter of langer intensief samen wilt leven, waarheen je op vakantie gaat, waar je je geld in belegt, hoe je je vrije tijd invult, wat je voor de kerk betekent, op welke leeftijd je stopt met werken, of je voor nog een intensieve behandeling kiest.

De PGE heeft ervoor gekozen de gemeente OSB te willen helpen. We willen serieus met hen onderzoeken wat de beste manier is om dat te doen. Kiezen geeft focus, kiezen sluit ook iets af. Kiezen kan mensen insluiten, kiezen kan ook mensen uitsluiten. Kiezen doen we binnen de PGE dus samen. In de afgelopen vergadering van de algemene kerkenraad concludeerden we dat het goed is weer een heidag(deel) te organiseren. Om samen, buiten de tijdsdruk en de mores van een zittende vergadering, met elkaar te praten en na te denken over onze keuzes voor de toekomst.

Helaas heeft ds. Jan Scheele Goedhart uit Amsterdam het beroep naar de Kruispuntgemeente niet aangenomen. Dit betekent dat de vacature blijft bestaan en dat de beroepingscommissie na de vakantie opnieuw aan de slag gaat. Ook in Zuid zal na de zomer actief gezocht gaan worden naar een predikant die in het profiel past. We hopen dat beide gemeenten snel weer volledig bezet zullen zijn.

De vakantietijd is in aantocht. Voor veel mensen een tijd met een ander ritme.
Of zoals Simon Carmiggelt zei: Dat is een voordeel van reizen: het verruimt de blik en scherpt ons in, hoe verrukkelijk het thuis is.

------------------------------Hartelijke groet, Benjamin Jansen--------------------------------

Diaconale avond over dementie

Op 27 mei werd er in de Johanneskerk een interessante lezing over dementie gegeven door geestelijk verzorgster Petra Speelman. Een aantal diakenen en pastoraal medewerkers uit de drie kerken van de PGE waren daarbij aanwezig. De meesten hebben affiniteit met het onderwerp of zijn daadwerkelijk betrokken bij de verzorging van ouderen die lijden aan een bepaalde vorm van deze ziekte. (Er zijn ongeveer vijftig verschillende vormen van dementie! De bekendste uiteraard is de ziekte van Alzheimer.)

Het doel van de avond is de bekendheid vergroten en min of meer het taboe dat bestaat doorbreken, ook in onze eigen kerkelijke context. Juist in onze omgeving is het goed om ons meer bezig te houden met de vraag hoe om te gaan met deze gecompliceerde ziekte. Zodat mensen die lijden aan dementie niet nog eenzamer worden want dat gebeurt vaak door onbegrip en gebrek aan contact.

Je kan veel doen om het leven te veraangenamen voor mensen die dementerend zijn.

Mevrouw Speelman legde uit welke verschillende vormen van dementie er zijn en welke verschillende stadia voorkomen in het ziekteproces. Het is goed om er met elkaar open en eerlijk over te communiceren want dat is absoluut in het belang van degene die hier onder lijdt.

“Communiceer met respect, met de persoon en niet over de persoon”, was haar gouden advies. Dat kan al een heleboel oplossen en verbeteren.

De vraag is ook hoe wij zelf ouderdom zien: is het alleen maar een proces van aftakeling, een rouwproces? Kunnen wij nog iets voor elkaar betekenen? Betekent de dementerende nog iets voor zijn familie, vrienden, kennissen?

Kortom: een boeiende oproep om ook in onze kerkelijk gemeenschappen daadwerkelijk met dit ziektebeeld om te gaan en te handelen in het belang van de personen die zelf of in hun familie getroffen worden door dementie. Het kan ons immers zelf ook overkomen.

Voor wie geïnteresseerd is:  er is door de diaconie voor iedere gemeente een boekje ter beschikking gesteld dat zeer de moeite waard is? “De dementie-vriendelijke kerk”, geschreven door Annemarie Roding-Schilt.

Met onze hartelijke dank aan mevrouw Petra Speelman voor de boeiende uiteenzetting. 

------in kader bij stuk over Diaconale avond over dementie-------------

een beetje boos mag best
niemand wordt blind voor verkeerdheid geboren.
onrecht bestaat, ook als niemand het ziet.
blijf je gelaten, dan ben je verloren,
word je wanhopig, dan kom je er niet.

maak je maar kwaad om bedrog en om leugen.
boos om getreiter, gesar en gepest.
word maar eens woedend op l,ui die niet deugen.
kwaad is niet goed, maar een beetje mag best.

Uit: P. Irik, B. Westra: Een beetje boos mag best

------in kader bij stuk over Diaconale avond over dementie-------------

met wanhoop kom je er niet
onrecht, daar wen je nooit aan.
ik zou het niet kunnen, al zou ik het willen.
je bent niet blind hé!
aanvoelen, misschien is dat nog wel belangrijker.
je ziet wel altijd in de verkeerde hoek.
niet wanhopen, morgen zien we wel weer.
met wanhoop kom je er niet.
dat hélpt ook niet.
dat maakt het alleen maar naar.
een beetje boos mag best.
als je gelaten bent, ben je verloren.

Uit: P. Irik, B. Westra: Een beetje boos mag best

-------------------------------------------Lianne Gast-----------------------------------------------

Collecte Kerk in Actie/Werelddiaconaat

Op zondag 11 augustus is de collecte voor Kerk in Actie / Werelddiaconaat.

Waar haalt Kerk in Actie haar inspiratie vandaan?
Wij zijn een kerk in actie omdat we ons geïnspireerd en geraakt weten door Jezus Christus die wat er was, vijf broden en twee vissen, zegende en deelde met wie niets hadden. Daarom voelen we ons geroepen om te delen wat ons gegeven is. We delen met onze wereldwijde gemeenschap wat we hebben: tijd en talent, aandacht en zorg, geloof, geld en goed. Wij geloven dat ieder mens geschapen is naar Gods beeld en dat wij gelijkwaardig zijn aan elkaar. Een kerk is pas echt kerk als ze in actie is. Of dat nu in hartje Rotterdam is of in de Achterhoek, op het platteland in Oeganda of in een sloppenwijk op de Filipijnen, overal komen mensen in beweging. Samen vormen wij een wereldwijde gemeenschap van mensen die geloven in God en in elkaar. Wij willen delen van wat we ontvangen hebben. Zoals Jezus Christus dat deed toen hij zijn leerlingen de opdracht gaf om een grote menigte te eten te geven: “En nadat hij de mensen opdracht had gegeven op het gras te gaan zitten, nam hij de vijf broden en de twee vissen, keek omhoog naar de hemel, sprak het zegengebed uit en brak de broden.” (Matteüs 14: 19-21) Of we weinig of veel kunnen delen, maakt niet uit. We vertrouwen erop dat God het zal zegenen. Dan zal het voldoende zijn voor velen.

Wat doet Kerk in Actie ?
Wereldwijd komen we in actie tegen armoede en onrecht. In Nederland en in bijna zestig andere landen steunen we honderden projecten. Die richten zich vooral op:

• • Geloven tegen de verdrukking in. We steunen actieve geloofsgemeenschappen die bruggen bouwen en werken aan verzoening. Vooral waar conflicten of spanningen een religieus stempel dragen, spelen deze gemeenschappen een onmisbare rol.
• • Versterken van lokale (geloofs)gemeenschappen. Wereldwijd zetten lokale kerken en organisaties zich in voor kwetsbare mensen. Ze delen niet alleen geld en goed, maar ook geloof, ambities en inspiratie. Zo krijgen mensen weer hoop en perspectief.
• • Noodhulp voor, tijdens en na rampen. Vaak worden de meest kwetsbare mensen als eerste getroffen bij een ramp of conflict. Daarom kan noodhulp niet zonder wederopbouw. Rampenpreventie heeft als doel om schade in de toekomst te beperken.
• • Kinderen in de knel. We bieden hoop aan kinderen die misbruikt of uitgebuit worden, op de vlucht zijn of in armoede leven. De nadruk ligt hierbij op het opkomen voor hun rechten.

Het Landelijk Dienstencentrum ondersteunt diaconieën, ZWO- en zendingscommissies bij hun werk in Nederland. Er zijn veel kant-en-klare materialen beschikbaar voor collecten, campagnes en diaconaal werk in de eigen omgeving.

-----------------------Namens de ZWO werkgroepen, Wim Wiggers-----------------------

Impressies uit de poëzieclub op het Landgoed De Grote Beek

Wij zijn in paar maanden tijd al van vier naar negen deelnemers gegroeid. We passen nog maar net in de ruimte. Wilma heet iedereen welkom en legt de bedoeling van de Poëziegroep kort uit: iedereen kan een gedicht voordragen. Het kunnen je eigen gedichten zijn of van iemand anders. We luisteren er naar. Het gaat er niet om of je een gedicht mooi vindt of niet maar wat het bij je oproept. We wisselen dan elkaars luisterervaringen uit.

Jan heeft een gedicht geschreven voor Maartje, zijn huisgenote, die een paar maanden geleden overleden is. In het gedicht ziet Jan Maartje en wij zien hoe Jan Maartje ziet: een stille, bijzondere, wilskrachtige vrouw. Hun ontmoeting gebeurt opnieuw onder onze ogen. Op de tafel staan toevallig wat kaarsjes. We steken er één aan voor Maartje.

Wilco is er voor het eerst. In een zelfgemaakt mapje heeft hij een hele stapel handgeschreven gedichten. Hij kiest er drie verschillende uit. Het eerste gedicht is een grappig gedicht over kabouters. Het tweede gaat over alleen zijn, dat soms ook fijn kan zijn. En uiteindelijk ben je nooit helemaal alleen. Je hebt altijd nog je eigen gedachten. Het derde gedicht gaat over God. Wilco vertelt hoe de gedichten bij hem bijna vanzelf komen aanvliegen. Het is prettig om er naar te luisteren en het doet hem goed, zegt hij, om ze voor te mogen lezen.     

Frieda leest een gedicht voor van Herman Finkers: “In de tuinen van Sevilla / beukt mijn hoofd een boom te barsten./ Snikkend zoen ik de platanen, mijn gelaat doordrenkt van tranen.” Intussen zijn de ogen van Frieda ook van tranen doordrenkt. Zij kan niet meer verder lezen. Zo diep is zij door het gedicht geraakt. Ze heeft er geen woorden voor. Haar buurvrouw leest het gedicht uit.

In dezelfde bundel staat ook een gedicht van Willem Wilmink over vader die sinds lang weer naar de kerk gaat. Het gedicht is vol spot. We krijgen er een heel gesprek over en komen uit bij galgenhumor. “Dat moet kunnen”, vindt Sandra,  “je hebt het nodig om erge dingen toch te kunnen zeggen. Het relativeert.”

Barbara leest een gedicht voor: “de smaak van honing, geur van wijn”. Dat gaat over het verlangen naar het Koninkrijk van God. “Maar”, zegt Barbara, “dat is er nu al af en toe”.  “Waar zie jij het dan?” “In de liefde, als iemand een ander helpt…” “Ja”, gaat iemand anders verder, “of de scholieren die vandaag aan het demonstreren zijn tegen het klimaatbeleid van het kabinet”.

Sandra en Wilma hebben zich laten inspireren door een huisgenote, mevrouw Jansen. Zij praat graag, maar is vaak moeilijk te volgen voor anderen. Daarom haken mensen gauw af. Maar Sandra en Wilma hebben de moeite genomen om echt naar haar te luisteren. Zij heeft een rijke woordenschat en verbeelding. Wilma heeft woorden die mevrouw Jansen veel gebruikt opgeschreven en Sandra heeft er een gedicht van gemaakt.

Is er misschien nog tijd voor een verhaal? Pedro aarzelt even, maar na enige aandringen van iedereen vertelt hij het. Een verhaal uit zijn geboorteland, Peru. Hij vertaalt het uit het Spaans. “Het was oorlog geweest. Een soldaat lag halfdood op het slagveld. Een vriend kwam langs en zei tegen hem: ‘ga niet dood, ik hou van jou’. Maar de soldaat had geen zin meer om verder te leven. Toen kwamen tien dorpelingen bij hem en riepen: ‘ga nog niet dood. We houden van je.’ Maar de soldaat wilde niet meer verder leven. En zo kwamen steeds meer mensen bij hem en riepen: ‘Ga nog niet dood. We houden van je’. Maar de soldaat zag het niet meer zitten. Uiteindelijk kwam een halve wereldbevolking bij hem staan en riep: ‘ga niet dood. We hebben je nodig.’ De soldaat stond op en werd weer levend.“

Met dank aan de deelnemers!*

*(de namen van de deelnemers zijn veranderd)

---------------------Inkeri Hyvarinen, geestelijk verzorger, GGzE---------------------------
Remonstranten in Brabant

Vierhonderd jaar geleden werd een aantal gereformeerde predikanten, die op de synode in Dordrecht vergaderden, niet alleen daar weggestuurd, maar ze werden ook uit Holland verbannen. Zij werden remonstranten genoemd.

Waar kwam die naam vandaan? Een remonstrant was iemand die een bezwaarschrift had ingediend bij een burgerlijke of kerkelijke instantie. De betreffende predikanten hadden dat gedaan bij, de synode, tegen de leer van de gereformeerde kerken over Gods uitverkiezing van gelovigen voor een eeuwig leven. De remonstranten waren dus bezwaarden. Het gaat in dit stukje niet over de inhoud van die leer en de bezwaren daartegen, maar over het wedervaren van een aantal van die bezwaarde predikanten.

Het conflict was geheel voorbijgegaan aan de enkele gereformeerden die in Noord Brabant woonden. Brabant was namelijk bezet door Spaanse troepen.

In 1619 waren verbannen predikanten naar Waalwijk uitgeweken. Die plaats lag net over de grens tussen Holland en Brabant. Toen de bisschop van ‘s-Hertogenbosch in juli Waalwijk bezocht, had de Heer van Waalwijk een ontmoeting geregeld tussen de bisschop en de remonstrantse predikanten Episcopius en Niellius. De bisschop, die vermoedelijk meer wilde weten over de godsdiensttwisten in Holland, nodigde hen daarop uit voor een bezoek aan Den Bosch om daar het middagmaal met hem te gebruiken. De predikanten gingen daarop in en bij de maaltijd waren ook twee jezuïeten en twee dominicanen aanwezig. Het gesprek ging uiteraard ook over de leergeschillen die op de Dordtse Synode in het nadeel van de remonstranten beslecht waren. Bij de gedachtewisseling bleken de jezuïeten het voor een groot deel eens te zijn met de remonstranten, in tegenstelling tot de dominicanen, die hen juist heftig bestreden, zodat het een katholiek twistgesprek werd. De dominicanen vonden het nodig de gelovigen te waarschuwen en zetten de pastoor van Waalwijk tegen de remonstranten op door te vertellen dat die nog geslepener en gevaarlijker waren dan de calvinisten. De pastoor begon daarop in zijn preken inderdaad een hetze tegen de remonstranten. Dit was tegen de wil van de bisschop en hij vermaande de pastoor daarmee op te houden. Het zou beter zijn als die zijn vijanden liefhad en daardoor de katholieke leer in een goed daglicht plaatste bij de ketters, aldus de bisschop.

De aanwezigheid van de predikanten bleek van korte duur te zijn. Na drie maanden vertrokken zij naar Antwerpen. Jaren later zijn de remonstranten weer naar Holland teruggekeerd waar zij een kerk stichtten, die officieel de Remonstrantse Broederschap heette. Deze werd door de overheid gedoogd. In Amsterdam kwamen de remonstranten samen in een schuilkerk, de Rode Hoed, die nu nog steeds bestaat.

--------------------------------------------Gerard van Gurp----------------------------------------
Eskimo’s

In het restaurant van het vliegveld trof ik een man, die naar buiten aan het kijken was. Bent u op reis vroeg ik. Ja ik ga naar de noordpool, om kachels te verkopen aan de eskimo’s, voor in hun iglo’s zei hij. Gaan die iglo’s dan niet smelten, vroeg ik. Nee want het zijn speciale kachels. Ik ben luchthavenpastor zei ik. Aha een pastor, hij wist heel goed wat dat is. In het huis waar ik woon is ook een pastor. Woont u daar met andere mensen, vroeg ik. Ja, hij noemde de naam en de plaats van dat huis. Hij had daar vaak de pastor geholpen als misdienaar. Ik wil u ook wel helpen hoor als dat nodig is, zei hij tegen mij. Dat is fijn, dank u wel, zei ik. Later toen ik thuis was, heb ik de naam en de plaats die hij noemde opgezocht. Het was een huis voor mensen met een verstandelijke beperking. Wat heeft onze lieve Heer toch een bijzondere kostgangers, en wat is het prachtig om die te ontmoeten.

---------------------------------------------Mirjam van Nie------------------------------------------

Juni 2019 - met thema:  Geloofsbelijdenis  Lees meer...

Intro juni nummer SAMEN

Het juni nummer is gewijd aan vragen rond geloof belijden. Ds Grosheide schreef een boeiend artikel over de vragen die in gesprekken over geloof belijden opkomen . Hij rond zijn artikel af met de stelling dat geloof belijden niet alleen ‘zich uitspreken’ is, maar vooral ook ‘doen’! Eem tweede artikel is geschreven door Rik Eshuis en hij bespreekt het verband dat er is tussen doop en belijden. De navolging van Christus begint met de doop. Er zijn in de loop der tijden verschillende opvattingen geweest over doop en belijden. Toch blijft de wereldwijde kerk haar geloof belijden in God die ons door Jezus Christus redt. In de column legt Jaap Bruinink een relatie tussen belijden en het mission statement dat veel bedrijven hanteren om aan te geven wie zij zijn en willen zijn. Hij doet een beroep op de lezer om een eigen geloofsbelijdenis op te schrijven en te delen met anderen.

---------------------------------Namens de redactie Jan Scheurer----------------------------

Belijden, de verlegenheid voorbij?

Geloven in veelvoud

In nogal wat samenlevingsverbanden heerst de opvatting dat het beter is de goede vragen te stellen dan eenduidige antwoorden te geven. Wat men daar mee bedoelt is niet altijd duidelijk, maar het komt op mij in ieder geval plausibel over om te beseffen, dat het omgaan met levensovertuiging een zoektocht is.

Het behoeft geen betoog dat in vele kerkelijke gemeenschappen de vraag gesteld wordt, “Wat geloof ik eigenlijk nog?”. Of, “Wat geloven wíj nog?” Vooral dat woordje “nog” duikt regelmatig op. Met andere woorden, een heleboel geloven we niet meer, zowel wat betreft de geloofsleer en kerkleer als wat de correcte invulling van de dagelijkse levenswandel aangaat. Wat is er dan “nog” overgebleven of wat is er in de plaats gekomen van wat we achter ons gelaten hebben. 

De antwoorden op die vraag zullen uiteraard per individu heel verschillend zijn. De één ervaart een bevrijdende ruimte om nieuwe invullingen te geven, de ander kijkt met enig weemoed terug op de tijd dat alles duidelijk geformuleerd werd. Een volgende voelt zich grotendeels met lege handen staan. Het spreekt vanzelf dat er ook gelovigen zijn, die vrolijk en zonder gêne aan de oude en vertrouwde formuleringen vasthouden en de daarbij behorende gang door het leven.

Wat mij betreft, loopt dit  alles uit op een pleidooi voor de positieve waardering van diversiteit. Samen leren, zoeken en regelmatig ook vinden. In de PG-zuid loopt al een paar jaar een gespreksgroep, die deze dingen in grote openheid bespreekt. Na zo’n avond ga je verrijkt naar huis. Werkelijk geleefde diversiteit houdt je scherp en daagt uit. Koekoek éénzang is het failliet van de geloofsgemeenschap. In veelkleurigheid kan pas echt de eenheid, groeikracht en verbondenheid beleefd worden.

Bovenstaande neemt niet weg dat er behoefte is aan een omschrijving van de identiteit van de geloofsgemeenschap. “Striktere” en evangelische gemeenschappen zijn daar vaak wat beter in dan modernere. Dat bijna iedere gemeenschap zich als “open en gastvrij” presenteert vervangt niet de vraag naar wat de eigenheid in geloof en leven is.

Kerken die zich tot de zogenoemde “mainstream” rekenen krijgen regelmatig het verwijt dat ze vaag zijn wat betreft het uitzeggen van hun christelijke identiteit en daarmee in feite nietszeggend zijn.  Rituele schoonheid lijkt soms belangrijker dan de geloofsinhoud.  Dat kunnen die geloofsgemeenschappen zich aanrekenen. Tegelijkertijd zijn juist gemeenschappen zonder dwingende geloofsleer sterk in het creëren van een vrijplaats voor dialoog en het bespreken van de “trage” (geloofs)vragen van het leven, tegen de achtergrond van de christelijke traditie.

Belijdend spreken

We ontkomen niet aan de vraag of er in het kader van de identiteit een belijdend spreken van de geloofsgemeenschap mogelijk en gewenst is. Ik beschouw dit als een complexe vraag, die niet in één artikel te behandelen is. Vooralsnog het volgende ter overweging.

Hoe voorlopig, voorzichtig of juist overtuigd, het is van groot belang dat gelovigen het aandurven hun geloof en levensvisie te formuleren en dat in gesprek te brengen, zoals hierboven is bepleit. En dit voorbij aan wat men niet meer gelooft. Het is beslist niet ondenkbaar dat er dan collectieve vormen van geloofsuitdrukkingen ontstaan. Een spannende vraag is daarbij of de gebruikte woorden en begrippen voor ieder dezelfde betekenis moeten hebben, of dat de gebruikte terminologie in belijdenissen ruimte wil laten voor verschillende interpretaties en daardoor juist samenbindend zijn. De vraag kan ook rijzen of we hoog willen inzetten bij uitspraken over God, of dat we het belijden van geloof beginnen bij de menselijke  zoektocht en het verlangen naar verzoening, recht en vrede.

Contextueel

Het zoeken en vinden van geloofsterminologie is contextueel bepaald. Afhankelijk van de traditie waarin men staat, de actuele levenservaringen, het geleefde geloof, de vragen van de tijd en het verstandelijke nadenken over de dingen van het bestaan. Dit wordt niet door iedereen zonder slag of stoot erkend. Zij houden min of meer vast aan tijdloze belijdenissen en leefregels.  De inbedding in de geografische leefruimte en de tijd wordt door anderen juist gezien als een verhindering voor het formuleren van geloof, het heeft een te tijdelijk karakter. Maar het staan in de concrete tijd en de leefruimte vraagt om een voortdurende bezinning op en uitdrukking van onze levens- en geloofsvisie. Vele geloofsbelijdenissen die zo zijn ontstaan kunnen ons inspireren. Denk aan de belijdenis van Belhar tegenover de rassenongelijkheid maar ook aan de veelheid van plaatselijke formuleringen van geloof.

De klassieke geloofsbelijdenissen

Ook de klassieke geloofsbelijdenissen zoals het Credo, de Heidelbergse Catechismus uit onze reformatorische traditie en niet in de laatste plaats de Bijbelse bronverhalen zelf, hebben een contextuele achtergrond. In mijn visie zijn we echter verplicht ons te blijven verhouden tot wat ons uit de geloofstraditie is aangereikt. Bepaalde Bijbelteksten, de 12 artikelen, de reformatorische belijdenisgeschriften en andere in de tijd ontstane en door de kerk aanvaarde geloofswoorden vragen niet om kritiekloze en uit de tijd losgehaalde aanvaarding en toepassing. Ze maken wel deel uit van de “schouders” van onze voorvaders en voormoeders waarop wij staan. En opeens kunnen ze verrassend oplichten en ons inspireren. Hierbij laten we de oecumene uiteraard niet buiten beschouwing.

Identiteit

Kun je geloofwaardig van een duidelijke identiteit spreken als een geloofsgemeenschap zegt dat haar belijden in een voortdurend dialogisch leerproces vorm en inhoud krijgt en in gesprek is met de context, de geloofsbronnen en de christelijke traditie? Naar mijn opvatting zeer zeker. Een in beton gegoten belijden kan aantrekkelijk lijken, maar is het niet. Het werkt exclusief en gaat voorbij aan de inclusiviteit van het wereldwijde werk van de Geest. Wat mij betreft venten we deze identiteit beter uit. De kerk als ontmoetingsplaats en gespreksruimte voor wat leven en geloven betekent.

Getuigenis afleggen

Juist omdat het geloofsgesprek en belijden van geloof een inbedding in de context heeft, wordt duidelijk dat het verwoorden van geloof altijd in samenhang dient te staan met het gelovige, maatschappelijke handelen. Hier zit ook de vraag aan vast of een geloofsgemeenschap na rijp beraad publieke uitspraken kan doen. Een soort profetisch spreken en handelen. De kerk is haar machtspositie kwijt. Juist daardoor kunnen geloofsgemeenschappen geloofwaardig de vinger leggen op de zere plekken van ons samenleven. Een kwestie van belijden. Belijden is zich uitspreken….én doen.

-----------------------------------------Elbert Grosheide-------------------------------------------

Geloof belijden

Wat is belijden?

Volgens Van Dale betekent belijden ‘openlijk uitkomen voor’, ‘bekennen’. Het is een typisch woord voor in de kerk. Iemand die belijdenis doet, getuigt van zijn of haar geloof in God. Het bekendste voorbeeld in de bijbel is Petrus. In antwoord op een vraag van Jezus, belijdt hij dat Jezus de door God gezonden Messias is (Mat. 16:16. Mar. 8:29, Luk. 9:20, Joh. 6:69).

In de brieven van Paulus is de kernbelijdenis ‘Jezus is Heer’ terug te vinden (bijv. Rom. 10:6, Fil. 2:11). Die zin is het centrum van de vroegste belijdenissen van de kerk [1]. Heer (Adonai) is een term die in het Oude Testament voor God gebruikt wordt. Ten tijde van het Nieuwe Testament werd Heer (Kurios) ook gebruikt om Romeinse keizers aan te duiden. In het Nieuwe Testament drukt de zin ‘Jezus is Heer’ uit dat Jezus God is, en dat Hij, niet de keizer, alle macht heeft. De vroege kerk heeft rondom die kernzin uitgebreidere geloofsbelijdenissen geschreven, waarvan de oudste (Apostolische, ook wel de Twaalf Artikelen genoemd) het meest bekend is en het meest gelezen wordt in de kerkdiensten in onze tijd.

Belijden dat ‘Jezus is Heer’ is iets anders dan zeggen dat bijv. Donald Trump president van de Verenigde Staten van Amerika is. Beide uitspraken zijn feitelijk juist. Maar een belijdenis van het geloof gaat veel verder dan het kennen van een aantal geloofsfeiten. Belijden is een zaak van het hoofd en het hart. Een Heer moet gehoorzaamd worden. Belijdenis doen heeft daarom alles te maken met discipelschap, de navolging van Christus. Dat begint met de doop.

Belijdenis en sacramenten

Al in de oude kerk is belijdenis doen gekoppeld aan de doop. In Handelingen 8 beschrijft Lucas dat een hoge ambtenaar (kamerheer in andere vertalingen) uit Ethiopië wordt gedoopt door Filippus nadat hij zijn geloof in Jezus heeft beleden. Volgens bijbelwetenschappers is de belijdenis van de hoge ambtenaar een latere toevoeging van de vroege kerk aan deze geschiedenis; reden waarom deze belijdenis niet in de NBV is terug te vinden, wel in oudere vertalingen. Welke vertaling ook gekozen wordt, het moge duidelijk zijn dat al in de oude kerk belijdenis doen en doop aan elkaar gekoppeld waren. Ook andere bijbelteksten wijzen daar op (1 Tim. 6:12, 1 Pet. 3:21).

De doop zelf is een teken dat de gelovige is verbonden met Jezus Christus, zowel in Zijn dood als in Zijn opstanding (Rom. 6). Met de onderdompeling van de volwassendoop wordt dit beeldend uitgedrukt. Een gedoopte leeft in de wereld als volgeling van Christus, samen met de broeders en zusters die ook Christus volgen.

Bij de doop kan een volwassene van zijn geloof getuigen, een zuigeling uiteraard niet. Sommige protestantse kerken kennen daarom alleen een volwassendoop. In de oude kerk en ook een groot deel van de protestantse kerk worden toch kleine kinderen gedoopt. Dat bekent niet dat er dan geen belijdenis is: de kinderen kunnen worden gedoopt als één of beide ouders gelovig is/zijn. De gelovige ouders hoeven tegenwoordig geen belijdenis van het geloof afgelegd te hebben, al zijn de doopvragen wel op te vatten als belijdenisvragen. Als het gedoopte kind volwassen is, kan het zijn/haar geloof belijden, en zo zijn/haar doop be-amen.

In de protestantse kerk geeft deze belijdenis toegang tot het Avondmaal, de maaltijd van de Heer: het gedoopte kind heeft zijn of haar geloof beleden en is dan volwaardig lid (in kerktaal: lidmaat) van de gemeente. In sommige kerken is die voorwaarde losgelaten, en mogen gedoopte jonge kinderen aan het Avondmaal, ook al zijn ze geen lid. In dat geval wordt een beleden geloof verondersteld van de ouders en de kinderen.

Tijdsgebonden of tijdloos?

Een discussiepunt is of een geloofsbelijdenis tijdsgebonden is. Zijn de oude geloofsbelijdenissen niet geformuleerd als antwoord op de vragen van hun tijd, in plaats van de vragen van onze tijd? In de Nederlands Hervormde kerk is in jaren 50 van de vorige eeuw hierover een boeiende briefwisseling geschreven door dr. Berkhof, rector van het hervormd seminarie en afkomstig uit het midden-orthodoxe deel van de Hervormde Kerk, en ds. G. Boer, voorman van de Gereformeerde Bond [2]. Dr. Berkhof stelde dat de centrale vraag van de reformatie ‘Hoe krijg ik een genadige God?’ niet meer actueel is in onze tijd; nu is de relevante vraag ’Is er een God?’. Hij zag daarom ruimte voor meerdere geloofswegen die allen uitmonden bij Christus, waar de klassiek christelijke van de reformatie er één van is. Het antwoord van ds. Boer was dat er maar één geloofsweg is, maar dat deze voor de moderne mens, die eerst overtuigd moet worden van Gods bestaan, een stuk langer is geworden dan voor mensen ten tijde van Luther. Beide theologen vonden elkaar niet.

Tenslotte

De uitspraak ‘Jezus is Heer’ kan een kerk in gedachten roepen die bezig is om de wereld met geweld aan Jezus te onderwerpen. Dat is niet hoe de bijbel het bedoelt. In het boek Openbaring staat dat Jezus in de hemel is en heerst als een lam dat geslacht lijkt (Op. 5), niet als een triomfantelijke keizer. En de kerk die belijdt dat Jezus Heer is, is de vervolgde kerk. Ten tijde van Johannes werd ze vervolgd door de machthebbers van het Romeinse Rijk. Tegenwoordig wordt ze nog steeds vervolgd, door seculiere en religieuze machten in bijv. Afrika en Azië. Toch blijft de wereldwijde kerk haar geloof belijden in God die ons door Jezus Christus redt.

[1] A. van de Beek, Jezus Kurios: de Christologie als hart van de theologie. Kok Kampen, 1998.

[2] G. Boer, Tijdbetrokken vreemdelingschap. De Banier, 2016.

[3[ W. Dekker, B. de Leede, A. Markus. Tijd om mee te gaan: over discipelschap vandaag. Boekencentrum, 2014.

-----------------------------------------------Rik Eshuis----------------------------------------------

Mission Statement.

In het bedrijfsleven is het gangbaar om met een mission statement te werken. “Een missie of mission statement is een beknopte omschrijving van de hogere doelstelling van een bedrijf of organisatie. Het doel van een mission statement is het bevorderen van de cohesie en coherentie van de organisatie.” Aldus Wikipedia.

Uit die optiek kun je ook de geloofsbelijdenis van een kerk bekijken. Ze geeft aan waar we in geloven en ze houdt ook de gelovigen enigszins bij elkaar. Tenminste als we er geen onenigheid over krijgen. Daar zit ook meteen de spagaat: is de tekst oud en vertrouwd maar niet meer erg actueel, dan is er geen discussie over. Het is als met een antiek erfstuk in de familie. Iedereen heeft er wel iets mee en het verbindt je met je voorgeslacht. Echter niemand wil het meer in de woonkamer hebben. Een nieuwe, actuele en uitdagende belijdenis daarentegen zou richting kunnen geven in verwarrende tijden, maar is vaak niet samenbindend. Daarom is er nogal wat aarzeling om met een nieuw, actueel geloofsmanifest te komen.

Ondertussen groeien onderhuids het onbehagen en het pessimisme in de geestelijke leegte, die zich in West-Europa begint af te tekenen. Populisten spelen hier voortvarend op in en beloven ons het paradijs als we orde op zaken stellen en ons terugtrekken in ons cultuurhistorisch bastion.

Een geloofsbelijdenis als hoopgevende leidraad voor gelovigen en de wereld onderweg en in verbondenheid met allen die ons voorgingen, zou als tegenwicht meer dan welkom zijn. Er  zijn genoeg voorbeelden uit het verleden te noemen die zo’n rol speelden.

Zo namen de Barmer Thesen van de Bekennende Kirche in de dertiger jaren van de vorige eeuw stelling tegen het oprukkende nationaalsocialisme in Duitsland. Ook Martin Luther King had een droom die nog steeds aan actualiteit niets heeft verloren. Een droom die boven de harde realiteit van zijn dagen uitsteeg.

De vraag is of we als landelijke kerk of lokale kerkgemeenschap in staat zijn om ook nu onze droom van Gods koninkrijk op aarde te verwoorden. Dat we onze medemensen mee willen laten kijken door onze bril en een vergezicht bieden over de mens in relatie met de ander en de Allerhoogste. En zo een andere kijk aanreiken op de werkelijkheid dan ieder voor zich en zelfontplooiing binnen een afgebakende comfort zone als hoogste doel. Richtinggevend tegen de tijdgeest in en uitstijgend boven de dagelijkse stroom van verontrustende en deprimerende nieuwsberichten.

Het lijkt een behoorlijke uitdaging, maar misschien werkt het inspirerend om de zaak eens om te keren. Hoe zou de Allerhoogste de mens en het menselijk gebeuren op aarde bekijken? Zou Hij er nog wel wat in zien, in ons oorlogszuchtig, egoïstisch en chaotisch gedoe? Ons wanbeheer van de aarde? Wat zou er over ons als hemels mission statement zijn neergeschreven? Zou er in staan dat wij niet uit het oog verloren zijn en dat de Allerhoogste nog steeds met ons universum en ons bestaan bezig is? En dat de Geest die ons bezielt, de moed niet heeft opgegeven? Ik denk dat de hemelse verwachting hoog gespannen is, zoals een regenboog aan de hemel. Zichtbaar voor iedereen, vooral na een flinke plensbui, en niet te manipuleren. Zouden we dat en nog veel meer eens op kunnen schrijven? Al was het maar voor jezelf. Wie durft?

--------------------------------------------Jaap Bruinink--------------------------------------------

Barmhartig op aarde

Op 30 april was de jaarlijkse vergadering van het bestuur van de stichting Open Huis Sint Cathrien en vertegenwoordigers van de oprichters. Vanuit de PGE waren Leo en Jan vanuit het college van diakenen en ik vanuit de algemene kerkenraad aanwezig. Namens de andere oprichter, de St. Jorisparochie, was het bestuur aanwezig. Het was een goede bijeenkomst. Vier dagen per week is het Open Huis open in het hart van Eindhoven. De belangstelling is groot, gemiddeld zo’n 30 bezoekers per dag. Daklozen, eenzamen, vaste gasten, en ook voorbijgangers komen langs voor een bak koffie, warmte, gezelligheid en/of een goed gesprek. Daarbij willen de vrijwilligers aanwezig zijn vanuit hun geloof, zonder dat op te dringen aan de bezoekers. Christelijke barmhartigheid, mooi werk! Nieuwe vrijwilligers –zeker ook vanuit de PGE- zijn van harte welkom, zo gaf het bestuur aan. Het jaarverslag 2018 is te vinden op www.openhuiscathrien.nl.

Op 1 juli viert Janine Meerman -(van) het kerkelijk bureau- een heuglijk jubileum. Zij is dan 25 jaar in dienst van de PGE. Een felicitatie waard! Janine is onze steun en toeverlaat waar het gaat om financiële en administratieve zaken. Ook is ze al een paar jaar de vaste notulist van de vergaderingen van de algemene kerkenraad. In de samenwerking ervaar ik haar als positief, kritisch, alert, open, transparant, gewoon een fijn mens. Janine, ook op deze plaats heel veel dank voor al je inzet!

Zoals u weet, hebben we twee vacatures voor predikanten. De Kruispuntgemeente bracht op 20 mei een beroep uit op ds. Jan Scheele Goedhart uit Amsterdam. Een spannende tijd voor hem, zijn gezin en voor ons. Wat zou het een zegen zijn als hij de keuze maakt om naar Eindhoven te komen. De wijkgemeente Zuid is nog bezig met de voorbereidingen voor het beroepingswerk.

In juni vergadert de algemene kerkenraad nog een keer dit seizoen. We zullen dan o.a. kennismaken met de kerkenraad van de protestantse gemeente Sint Oedenrode, Son en Breugel. In het najaar staat onder andere het beleidsplan 2020-2025 op de agenda, en we zullen dat op de gemeenteavond in november presenteren.

Ik sluit af met een woord van Augustinus: Het aardrijk is vol barmhartigheid, omdat het vol ellende en pijn is, maar in het hemelrijk is geen barmhartigheid, want daar is geen pijn.

---------------------------------Hartelijke groet, Benjamin Jansen-----------------------------

Delen en dienen

In Handelingen 2 wordt kort en krachtig beschreven hoe de eersten die zich lieten dopen met elkaar leefden. Allen gingen met elkaar om als mensen van één familie. Ze kwamen steeds bij elkaar. Ze deelden alles wat ze hadden. Ze verkochten hun bezittingen, en het geld gaven ze aan iedereen die het nodig had. Elke dag kwamen ze naar de tempel om samen te zijn. Bij elkaar thuis deelden ze het brood. Vol vreugde aten ze samen, en iedereen was even belangrijk. Wat een bijzondere gemeenschap moet dat geweest zijn!

In de wereld van nu is het bijna niet voorstelbaar dat je zo kunt leven met elkaar. Het is niet moeilijk om het beeld van deze eerste gelovigen na Pinksteren af te breken. Moest er niet gewerkt worden? Raakte dat geld van dat verkocht bezit niet snel op? Werden er geen mensen meer ziek? Was er geen onderlinge wrijving, onbegrip of geruzie meer?

De eerste gelovigen waren waarschijnlijk geen heiligen. En van onszelf weten we maar al te goed dat we geen heiligen zijn. Wat moet je dan aan met dit verhaal, in een wereld vol onrecht, armoede en geweld? Het spreekt helemaal niet vanzelf dat mensen delen en dienen. Wat is onze reactie als gelovigen?  Moedeloos worden, omdat het toch niet lukt? Er nog een tandje bij doen, omdat het nog niet genoeg is?

Het bijzondere van dit verhaal vind ik dat er nergens staat dat het verplicht was om te delen, of om je bezit te verkopen, of om samen te komen of om het brood te delen. Er staat nergens dat dit de norm was, of dat er regels gesteld werden. Hier wordt beschreven wat er klaarblijkelijk gebeurde toen mensen zich lieten raken door het verhaal van Jezus. Dan ontstaat behoefte om te delen, en om samen te zijn. Dat was toen zo, en dat is nu niet anders. We komen, ook nu nog, samen en delen stukjes van ons leven met elkaar. Misschien niet elke dag, en misschien niet altijd op de beste manier. Maar toch! 

---------------------------------------Antje Dekker, Diaconie-------------------------------------

Wachten

In het ziekenhuis wordt heel veel gewacht. Wachten op de dokter die langs komt, wachten op de verpleegkundige, wachten op uitslagen, wachten op familie die op bezoek komt, of wachten op een vervolgtraject. In gesprekken met patiënten hoor ik dat vaak terug. De éen haalt de schouders erover op en de ander voelt zich voortdurend in de wachtkamer zitten. Het wachten valt dan zwaar en brengt veel onzekerheid met zich mee. Wachten is dus een behoorlijk ingrijpend bijverschijnsel van de opname of onderzoek in het ziekenhuis en eerlijk gezegd is er niet altijd voldoende aandacht voor dit aspect van de zorg.

Gelukkig hebben 2 verpleegkundigen in het MMC zich nu beziggehouden met dit onderwerp en er onderzoek naar gedaan. Daar komen mooie conclusies uit voort. De mooiste vind ik wel dat wachten geen bijverschijnsel mag zijn, maar een onderdeel moet zijn van het zorgproces. Uit het onderzoek blijkt dat als patiënten en familie weten wat ‘hen te wachten’ staat aan wachttijd, ze het minder vervelend vinden. Wachttijd wordt zo een verpleegkundig aandachtsveld. Prachtig!

Dat wachten ook iets positiefs in zich heeft, leer ik van mevrouw x. Ze ligt te wachten op een plek in het verpleeghuis. Ze kan niet meer naar huis, omdat de zorg te zwaar wordt voor haar echtgenoot en kinderen. Ze vertelt, als we daarover te spreken komen, dat de ‘wachttijd’ voor haar een moment van reflectie is geworden. Ze kijkt niet vooruit naar wat er komen gaat, maar keert haar blik tijdens het wachten naar binnen. Daar vindt ze vreugdevolle herinneringen die haar vrolijk stemmen. Daar vindt ze gebeurtenissen in het leven waar ze dankbaar voor is. Daar vindt ze onverwerkte emoties die nu haar aandacht vragen. Ze vult als het ware haar wachttijd in ’met het oog op haar ziel’. Daar komt ze nu pas echt aan toe, vertelt ze,.. aan die ziel.

Voor haar is wachten geen verloren, maar gewonnen tijd. In haar drukke leven kwam het vaak niet tot stilstaan en mijmeren of lummelen, zoals ze zelf zegt. Nu ze gedwongen door de situatie ligt te wachten, ervaart ze in zichzelf ruimte om toe te laten wat haar ziel haar aanreikt. Haar wachten is kwalitatieve tijd, het gaat niet meer om de tijd die voorbij gaat, maar om kwali-tijd; tijd die er toe doet. De Grieken begrepen dat al met hun 2 begrippen voor tijd: ’ chronos’ (voorbijgaande tijd) en ’kairos’(tijd als beslissend moment). Voor mevrouw x is het wachten een moment van betekenis geworden, een beslissend moment, waarin ze ervaart dat de tijd gekomen is om toe te laten wat zich aandient.

Haar wachten wordt beloont, niet in de zin van een betere of gezonde toekomst, maar in de betekenis van een bezield heden. Genezing is niet meer mogelijk, maar mevrouw x heelt in deze wachttijd Ze vindt vrede in haar ziel.

In de Bijbel bestaat daar een woord voor. Shalom

Ik zie dat woord levende werkelijkheid worden in deze ziekenkamer. En in die vrede mag ik haar zegenen.

---------Ellen Enderlé, geestelijk verzorger en vakgroep voorzitter MMC--------------

 

Zo kan het ook! 

Hamid kwam naar Vluchtelingen in de Knel omdat hij opnieuw asiel wilde aanvragen. Hij is een homoseksuele man uit Iran. In Iran krijgen homoseksuelen de doodstraf als de politie er achter komt. Ze worden gevangen gezet en daarna gestenigd of opgehangen.

Hamid wist eigenlijk al vanaf zijn twaalfde jaar dat hij gevoelens voor jongens had maar durfde daar niet voor uit te komen. Dat kon ook niet in Iran, want dat is levensgevaarlijk. Toen hij 18 jaar was vluchtte hij naar Nederland. Hij werd in Iran gezocht vanwege deelname aan een demonstratie.

Naarmate Hamid ouder werd leerde hij meer homoseksuele vrienden kennen. Ook kreeg hij een relatie. Hij kwam tot de conclusie dat hij zo in Iran niet zou kunnen leven. Hij besloot om zich niet langer te verstoppen, maar voor zijn homoseksualiteit uit te komen. Hamid kwam naar ons met de vraag om opnieuw asiel aan te vragen.

Samen hebben wij zijn ontwikkeling, zijn geaardheid en zijn keuze om uit de kast te komen en zichzelf te zijn, op papier gezet. We zijn tot een overtuigend verhaal gekomen voor de IND teneinde zijn homoseksualiteit aannemelijk te maken. Hamid was erg nerveus tijdens het gesprek met de IND, maar de ambtenaar stelde hem gerust. Het verhaal was zo duidelijk dat de IND geen vragen meer had. Per direct werd er een verblijfsvergunning verleend!

Hamid kan nu eindelijk beginnen met een nieuw leven en een nieuwe toekomst. En gewoon zichzelf zijn samen met zijn partner.

-------------------------------Vluchtelingen in de Knel-------------------------------------------

Naam

In de terminal van het vliegveld zag ik een vrouw met haar baby. Het was een mooie baby, een meisje. Ik vroeg haar naam. De vrouw sprak Spaans, maar ze begreep mijn vraag. De naam van het kind was Martha. Toen gebaarde ze mij, dat ik mee moest komen. Even verderop stond haar man, met in zijn armen het identieke tweelingzusje van Martha. Haar naam was Maria. Wat mooi om deze twee Bijbelse namen tegen te komen. In de gebedsruimte was een man een rozenkrans aan het bidden. Ik wachtte tot hij daar mee klaar was en toen raakten we aan de praat. Een fransman onderweg naar Marseille. Hij zou binnenkort diaken gewijd worden, en vertelde over de weg die hij had afgelegd om tot deze stap te komen. Toen vroeg hij mij, hoe is je naam, dan kan ik voor je bidden. Ik vertelde mijn naam, en vroeg ook naar de zijne (Paul). Ontmoetingen op het vliegveld kunnen mooi en verrassend zijn, maar als je elkaar bij de naam gaat noemen, dan komt het dichtbij en krijgt de ontmoeting een bijzondere dimensie. Dan kun je namelijk iemands naam noemen in het gebed.

-----------------------------------------Mirjam van Nie----------------------------------------------

Mei 2019 - met thema: Profeet Debora.  Lees meer...

Intro SAMEN mei 2019

Dit keer bespreekt Jose Vos een vrouwelijke profetes en wel Debora. Heel goed om bij deze voor velen minder bekende maar heel belangrijkste en dappere profetes stil te staan. Haar geschiedenis wordt in het boek Richteren beschreven. Naast profetes draagt ze ook de titel richteres. Ze trekt op met een andere dappere vrouw Jaël. De eigenlijke legeroverste Barak gaat achter haar schuil. Hij is bang, maar als Debora gaat, gaat hij mee !.Vanuit de invalshoek van een column schrijft Bernard van Weeghel een boeiende kanttekening bij deze profetes. In de andere rubrieken en in de wijkberichten staat weer veel belangwekkends.

----------------------------Namens de redactie Jan Scheurer--------------------------------

Debora, rechter en profetes

Debora speelt de hoofdrol in de hoofdstukken 4 en 5 van het Bijbelboek Rechters. Eerst het verhaal over de strijd van Israëlitische stammen tegen een coalitie van Kanaänitische vorsten in de vlakte van Jizreël, gevolgd door een lied als aanvulling en commentaar op het verhaal.   

Het verhaal begint met de Ene, die de zonen van Israël uitlevert in de hand van Jabin, koning van Hazor en hoofd van de coalitie, vanwege het ‘kwaad, dat zij doen in Gods ogen’. Na twintig jaren van onderdrukking roepen zij tot God om hulp. Aan het eind van het verhaal  is de situatie omgekeerd: dan heeft de Ene Jabin gegeven in handen van Israël. Die omkering wordt door de Ene tot stand gebracht met de hulp van twee vrouwen: Debora, die voorgaat in de strijd en Jaël, die de strijd definitief beëindigt door legerleider Sisera te vermoorden. Zij hebben twee mannen als tegenspelers: Barak en Sisera, beide verliezers van eer. In het lied wordt vanuit het perspectief van vrouwen Jaëls daad lovend gewaardeerd.

In Rechters 4 wordt Debora uitgebreid aan de lezers voorgesteld. Anders dan de rechters vóór haar, die expliciet door de Ene gezonden worden, is Debora al rechter. Haar naam is haar visitekaartje. De relatie met het Hebreeuwse ‘d-b-r’ (spreken/handelen), drukt uit dat zij een vrouw is van woord en daad. Als ‘vrouw van fakkels’, is zij degene, die de acties ‘aanfakkelt’, een vrijheidsbeeld avant la lettre. Te onafhankelijk om mevrouw Lappidot ( = ‘fakkels’) te zijn. Als profetes spreekt zij namens de Ene.

Debora: vrouw van fakkels

De zonen van Israël vertrouwen haar en weten haar te vinden op een vaste plaats. Wanneer zij na twintig jaar onderdrukking door de hand van Jabin tot inkeer komen en haar vragen recht te doen, aarzelt zij niet. Zij staat op en gáát. Daarmee geeft zij zich in Gods hand en waagt de sprong in het duister, twee belangrijke aspecten van geloof. Legeroverste Barak, die zij bij zich ontbiedt, wat  haar  autoriteit nog onderstreept, is echter schichtiger dan zijn naam ‘schicht’ suggereert. Hij wil alleen maar optrekken met de gemonsterde stammen Naftali en Zebulon, als Debora meegaat. Dat lijkt redelijk. Maar de negatief geformuleerde voorwaarde: ‘Als jij niet gaat, ga ik niet’, duidt op angst voor de ijzeren  wagens van Sisera; op gebrek aan vertrouwen in JHWH en zijn eigen voetvolk. Het verhaal eindigt dan ook met zijn eerverlies; de overwinning is niet voor hem maar voor een vrouw, zoals Debora profeteert en daarmee haar profetische kwaliteit bewijst. (Dt. 18:22)

Debora en Jaël, ‘two of a kind’.  De ijzeren wagens van Sisera lopen vast in de Kison-wadi, waar de strijd wordt beslecht door water en modder, zoals bij de bevrijding van Israël uit Egypte. Maar Sisera ontkomt en vlucht naar de tent van de Keniet Cheber, ‘gabber’, verbondsman van Jabin. De naam van zijn vrouw, Jaël, ‘de Ene is God’, suggereert een heel andere verbondenheid. Zíj kiest dan ook voor Israël. Net als Debora gaat zij voorop in deze fase van de strijd en helpt zij mee aan de bevrijding; activiteiten, waar haar naam ook naar verwijst, Hebr.: j-‘-l; ‘-l-h. Wanneer Sisera bij  haar tent komt, wordt zijn vraag om water de aanzet tot zijn ondergang, zoals ook water de oorzaak was van de ondergang van zijn leger. Jaël  noodt hem in haar tent, maar haar ‘vrees niet’ suggereert, dat er strijd ophanden is. (zie Dt. 1:29; 7:18) De wijze, waarop Jaël Sisera vermoordt, heeft het karakter van een gewelddadige verkrachting. Zij doorboort zijn keelholte, de plaats waar speeksel is, met een tent pin.  Letterlijk staat er: ’met een ding dat doorboort’. Het Hebreeuwse woord voor ‘vrouw’ is van dezelfde stam afgeleid en betekent letterlijk ‘de doorboorde’. De rollen worden omgekeerd: het is een ‘doorboorde’, die doorboort. Bijna altijd roept deze scéne afschuw op. Maar in het lied wordt Jaël uitbundig geprezen als ‘de gezegendste ( NBV: ‘beste’) onder vrouwen’. Woorden, die Lukas Elisabeth in de mond legt, wanneer Maria haar bezoekt. Zo suggereert hij een relatie tussen Jaël & Debora, die Israël redden en Maria, die redding draagt.

Debora en Jaël, ‘two of a kind’

Die dag zong Debora, met Barak, een overwinningslied.  Ondanks de meerstemmigheid definieert Fokkelien van Dijk-Hemmes het lied als een F-tekst. Dat wil zeggen, dat het lied niet persé een lied van vrouwen is, maar dat de stem van vrouwen  erin doorklinkt. Debora is de ‘ik’, die de overwinning bezingt. Zij zegent de Ene, die met haar optrok, en alle anderen, die hielpen. Niet alleen de stammen, die daarmee blijk gaven van hun liefde voor de Ene, maar ook de schepping, die het hemelwater inzette in de strijd. Autonoom staat Debora op, als het leven in Israël stokt, en zij roept op tot samenwerking ter bevrijding. Daarom mag zij zichzelf  ‘moeder’ noemen. Het is immers de taak van moeders het leven van kinderen te beschermen. De NBV heeft ‘moeder’ vervangen door de afgeleide betekenis ‘leidsvrouw’, maar  verzwakt daarmee de tegenstelling tussen Debora als moeder in Israël en Sisera’s  moeder . Die zit en wacht op haar zoon, van wie zij denkt dat hij de buit en de buitgemaakte vrouwen aan het verdelen is. Terwijl Debora een moeder van levenden is, is de andere vrouw de moeder van doden. Jaël, de tweemaal gezegende, neemt een tussenpositie in: zij doodt, maar bewerkt daardoor leven voor Israël. Ook hier heeft de moordscene  trekken van een verkrachting. Tegelijk worden associaties gewekt met een natuurlijke bevalling, want als een miskraam valt Sisera neer tussen de voeten van Jaël. Het is de overwinning van een vrouw op de verkrachter van haar volk en van de vrouwen. Sisera wordt zelf het voorwerp van de vernedering, die hij voor vrouwen in petto had: ‘een schootje, twee schootjes’ voor iedere strijder. Verkrachting is het lot van vrouwen in oorlogen, wanneer mannen complete macht over hen krijgen. Ook daarom  is de stem van Debora kritisch ten aanzien van degenen, die weigerden hen te verdedigen. Spot met hen en leedvermaak over de vijand worden uitgezongen naast vreugde om de overwinning.

Inzake het lot van vrouwen in oorlogssituaties is deze oude tekst jammer genoeg nog altijd actueel.   Helaas zijn veel machtige zonen in onze tijd te schoorvoetend om gehoor te geven aan de oproep zich in te zetten tegen ontmenselijking van slachtoffers in oorlogstijd. Laten zij opstaan en zich geven in de hand van de Ene, opdat er blijvend rust komt in de landen.

-----------------------------------------José Vos, exegeet-----------------------------------------

De ‘Deborapalm’!

Het is opvallend hoe vaak bomen voorkomen in de verhalen uit de Bijbel. Bomen spelen kennelijk een eminente rol bij keuzes, bij overleg en reflectie, bij lessen en bij recht. Het begint al met de boom in de hof van Eden, de boom waarvan Adam en Eva de vruchten niet mochten eten, de boom die je leert over goed en kwaad. En dan Saul die, op de vlucht voor David, overlegt met zijn dienaren onder een boom op een heuvel in Gibea. Jona moest aan de hand van een ‘wonderboom’ leren dat God compassie heeft met de inwoners van Ninevé die zich bekeren. En Natanaël zat, voor hij tot discipel werd geroepen, onder een vijgenboom na te denken of er uit Nazaret wel iets goeds zou kunnen voortkomen. Bomen waren in de tijd van de Bijbel kennelijk geliefde plekken om, onder het dichte bladerdek, met elkaar van gedachten te wisselen, met elkaar zaken te duiden en met elkaar adviezen en oplossingen te ontwikkelen. Zo ook Debora, zij sprak recht, gaf advies, onder de ‘Deborapalm’. Op een plek tussen Rama en Bethel in het bergland van Efraïm. Rama en Efraïm, zeer gedenkwaardige plaatsen in de Bijbel. Rama, de woonplaats van Samuël. Debora zal zich ongetwijfeld geïnspireerd hebben  geweten door de Eeuwige, haar Opdrachtgever, ze was immers een profetes!

Maar Debora was niet alleen rechter en profetes, maar ook leider. Met ferme hand neemt ze de leiding in (militaire) conflicten, geeft ze advies, spreekt ze recht, en dat allemaal onder een boom! Zonder haar is Barak nergens! Hebben wij in onze tijd nog van die wijze en dappere vrouwen, die de leiding nemen, adviezen geven en oplossingen bedenken? Hedentendage staan de kranten vol over de Brexit met een getergde Theresa May die het maar niet lukt om een ordelijk afscheid van de EU te bewerkstelligen, over een Duitsland dat worstelt met de toeloop van vluchtelingen die een eens zo standvastige Angela Merkel zo hartelijk welkom heette maar die nu gedeeltelijk op haar schreden moet terugkeren en over een controversiële corruptie bestrijdster, Laura Kovesi, die in Roemenië het veld moest ruimen, maar binnen de EU misschien weer aan het werk kan. Dappere vrouwen, die het moeilijk hebben en het soms, denk ik, ook niet meer weten. Zou het bijbelse voorbeeld van reflectie onder een boom misschien uitkomst kunnen bieden? Zou de aanwezigheid en inspiratie van de Eeuwige misschien kunnen helpen? Ze moeten dan wel, net als Zacheüs, uit hun hoge boom willen komen en niet vluchten en zoals Absalom met de haren verstrikt in de boom blijven hangen. Theresa en Angela, beiden domineesdochters, zouden de verhalen toch moeten kennen! Van Laura weet ik het niet! Onder een boom luisteren naar het advies van de Eeuwige. Ik bid het ze toe!

Zelf ga ik deze zomer maar eens onder mijn eigen mooie zilverberk zitten om al die verhalen te overdenken en me open te stellen voor de stem van de Eeuwige. Ik hoop dat u ook zo’n boom heeft!

----------------------------------------Bernard van Weeghel--------------------------------------

Op de agenda

Wanneer deze Samen door u gelezen wordt, is de vergadering van de AK op 24 april deo volente al geweest. Terwijl ik dit schrijf, nog niet. Ik kan dus nu nog niet zeggen, wat we precies hebben besproken en hebben afgesproken. Welk kan ik iets zeggen over de onderwerpen die op de agenda staan.

We hebben deze keer de Contactraad Geestelijke Verzorging te gast. Bij mijn weten zijn de leden zelden of nooit in de AK geweest de afgelopen tien jaar. En dat is niet goed. Want de Contactraad onderhoudt de contacten met de geestelijk verzorgers die in de diverse instellingen in de stad actief zijn. Zoals zij op de laatstgehouden gemeenteavond lieten zijn, doen zij belangrijk en mooi werk met ouderen, zieken en gehandicapten. Jan Scheurer heeft aangegeven eind 2019 het voorzitterschap van de Contactraad neer te zullen gaan leggen gezien zijn eigen leeftijd. Reden om hem op deze plaats alvast buitengewoon te danken voor de vele jaren dat hij deze taak al vervult.

We hebben ook de concept jaarrekeningen van de CvK en de CvD op de agenda staan. Vraag aan de AK is of we deze concepten aan u kunnen voorleggen. Definitieve vaststelling volgt dan in de vergadering van juni.

Een agendapunt dat de komende tijd vaker zal langskomen is de voorgenomen samenwerking tussen de Johannesgemeente en de PG st. Oedenrode, Son en Breugel. We hebben gezamenlijk begeleiding gevraagd van een gemeenteadviseur met veel ervaring in dergelijke processen. In de eerste fase willen we komen tot helderheid over de wijze waarop de samenwerking zal worden vormgegeven en vaststellen dat hier voldoende basis voor is.

Last but not least verwachten we de beroepingscommissie van de Kruispuntgemeente. Zij heeft de afgelopen maanden voorbereidingen gedaan voor het beroepingswerk en wil de kandidatuur van een te beroepen predikant voorleggen aan de AK. Wanneer AK en wijkkerkenraad akkoord zijn, kan begin mei de voordracht aan de wijkgemeente worden gedaan.

Wanneer ik als kind iets wilde, hoorde ik nog wel eens dat dat zou gebeuren als Pasen en Pinksteren op één dag zouden vallen. Tja, daar zitten toch echt vijftig dagen tussen. Daarin leven we nu u dit leest. Een tijd om te genieten van de ruil die Jezus aan het kruis volbracht: zijn heerlijkheid en liefde geruild voor de zonde van ons mensen. En een tijd om vooruit te kijken naar de heilige geest die ons troost en leiding geeft.

Ik wens u een mooie vijftigdagentijd toe!

----------------------------------------Benjamin Jansen--------------------------------------------

Pasen in de Woenselse Poort

In stilte gaat open wat gesloten is. Dit motto op mijn afspraken kaartje is dit weekend eigenlijk wel heel treffend, want op het moment van schrijven is het goede vrijdag.  Morgen vieren we in de Woenselse Poort het paasfeest. Ik ben op verschillende afdelingen rondgeweest om de posters op te hangen met het thema van de dag en een foto erbij. Voor vandaag hebben we als thema Kun je je leed delen? En de afbeelding die erbij staat is die van 4 figuren met een kruis op de rug. Ieder figuur heeft een ander kruis zoals dat ook in de werkelijkheid is. “De een heeft er een van piepschuim en de ander een van lood” zingt Daniel Lohues in een liedje. Niettemin blijven het kruisen. En ik ben benieuwd of we ook samen ons leed kunnen delen met elkaar vanavond. Er is veel voor nodig om te kunnen erkennen dat je geen grip hebt op je gedrag en dat dat leed veroorzaakt bij jezelf en bij anderen. Er is sprake van schaamte dat het je niet lukt. En mis je je kinderen dan doe je vaak zo stoer dat niemand op het idee komt dat je daarover verdrietig bent. En die traan laat je al helemaal niet zien. Hooguit getatoeerd maar dat is toch anders. Stil staan bij het lijden en het daarbij uithouden is een helse klus voor iedereen. Helemaal lastig is het de neiging te onderdrukken toch al een beetje pasen te vieren.

Immers daarnaast hangt dan een affiche met een open graf waar de steen is weggerold. Het thema voor onze pasen is “opnieuw leven. Pasen. Er is een steen weggerold”. Vorige jaren hadden we nog wel eens een plaat met een lentetak, maar ik ontdekte, wat ik al wist: dat het paasverhaal zelf heel onbekend is geworden.

We hebben naar aanleiding van beide platen veel moeten uitleggen. Een aantal clienten en collega’s vonden het stiekem toch wel interessant. Als dat is waar we bij stil staan Kom ik ook. Nee, nu kom ik echt. Dat wordt overigens wel vaker gezegd, maar het hangt erg af van de vorm van de dag of iemand ook werkelijk aanwezig is in de viering.

Mijn verhaal heb ik verbonden met de foto van het zwarte gat dat door iemand wordt aangewezen. Wetenschap en religie lijken nu wel hetzelfde zijn. Honderd jaar geleden werd over een zwart gat nagedacht en nu is het op de foto gezet, maar uiteindelijk blijkt het nog steeds niets te zeggen. Tenminste als ik Stephen Hawking goed begrepen heb. Alles verdwijnt en toch moet het ergens blijven – mogelijk in een parallel universum – wat dat ook moge zijn. Dat verhaal van Jezus zou ik wel kunnen geloven als ik een foto had wordt er ook gezegd. Stel nu dat je een foto had van het lege graf waar Jezus gelegen heeft; dan nog zegt het niets over wat er precies gebeurd is. Wat wel duidelijk is dat het de gemoederen twintig eeuwen later nog bezig houdt – de mens Jezus, zijn leven en zijn dood  en zijn leven – dat leed delen soms lucht geeft en dat die adem een paaservaring kan zijn. Alsof er een steen van je af is gevallen. Maar het hoe en wat en wanneer die lucht komt weten we niet. En als je vraagt aan de ander of die weleens heeft meegemaakt dat er een steen van hem afviel wordt er nog best vaak “Ja” gezegd. Ja,  pasen is een bevrijdingsfeest. Dat wens ik ons allen toe. Ook in de maand dat we bevrijdagsdag gedenken.                            

-----------------------------Berend Veldhorst, geestelijk verzorger--------------------------.

In mei leggen alle vogeltjes een ei.

Diaconie tussen Pasen en Pinksteren.

De Bijbelverhalen over Pasen en Pinksteren zijn wonderlijke verhalen. Trouwens die niet alleen. Het is daarom helemaal niet verwonderlijk, dat velen in geseculariseerd Nederland de verhalen en de symboliek niet meer begrijpen. Zij beschouwen geloof en kerk als een merkwaardig fossiel van een tot verdwijnen gedoemd, historisch verschijnsel. De symboliek van de Bijbel wordt niet of nauwelijks nog verstaan. In het februarinummer van SAMEN schreef ik n.a.v. enkele EO-programma's over de gewoonte om het geloof te meten aan de hand van de vraag naar het bestaan van God. Deze vraag wordt vooral gesteld aan gesprekspartners uit orthodoxe kring en aan kerkverlaters. Helaas ontbreekt een echt gesprek daarover. Onder geestverwanten is de uitspraak dat God bestaat voldoende voor een stilzwijgende herkenning en de bevestiging van elkaars geloof. In gesprek met hen die God en kerk vaarwel hebben gezegd getuigt het zwijgen van wederzijds respect. Maar, met alle respect voor zowel mijn orthodoxe, als buitenkerkelijke vrienden, heb ik daar moeite mee. Want de vraag wat de uitspraak dat God bestaat eigenlijk betekent komt niet aan de orde. De theoloog / filosoof Paul Tillich sprak in 1950 al over de absurditeit van die vraag: 'Bestaat God'. Hij liet al zien dat het antwoord op die vraag buiten ons menselijke vermogen ligt. Daarom is God een kwestie van geloof en niet van wetenschap. Ondanks dit gegeven hoop ik op een toenemende dialoog tussen orthodoxe en andere geloofsvarianten in onze kerk over de inhoud en betekenis van ons geloof. Alleen gesprek kan ons dichterbij elkaar brengen. Wellicht blijken de verschillen dan minder groot te zijn.

In de diaconie is al veel praktische samenwerking tussen de drie Eindhovense gemeenten, die in een uitermate plezierige sfeer verloopt. De PGE is op dit moment op zoek naar twee nieuwe predikanten. Ik heb het voorrecht om namens de breedte van de PGE deel te mogen nemen aan de beroepingscommissie van het Kruispunt. Dat is een boeiende ervaring en voor mij tevens een oefening in dialoog. Mijn opdracht is om mee te zoeken naar een predikant, die in de eerste plaats een goede voorganger en pastor is voor de Kruispuntgemeente, maar ook een verbindende rol kan spelen voor de hele PGE. In mijn rol probeer ik naar vermogen mijn bijdrage aan die verbinding te leveren.

Ik zie goede kansen voor de toekomst. De gemeenten zijn weer tot rust gekomen na de heftige jaren van samenvoeging van wijken en keuze van kerkgebouwen. Traditioneel was in de Hervormde kerk de relatie met de Gereformeerde Bond niet gemakkelijk. Ook in de vernieuwde PKN was de verhouding tussen Kruispunt en de andere wijkgemeenten in de PGE lange tijd stroef. Nu  is er de kans om tot grotere eensgezindheid te komen. Elke gemeente heeft opnieuw zijn plek gevonden en leeft toe naar de toekomst. Maar welke plaats de kerk zal kunnen innemen in een geseculariseerde wereld is onzeker. Wat is haar belang voor de gemeenschap, haar noodzaak? In de ogen van de samenleving telt de kerk niet meer mee. Geloof is een particuliere zaak.

Er is wel waardering voor het feit dat veel vrijwilligerswerk steunt op de kerk. Haar betrokkenheid bij mensen aan de rand van de samenleving en onder ander haar zorg voor de armoedebestrijding wordt positief beoordeeld. De overheid wil de kerken echter maar al te graag inschakelen. Daar waar zij tekort schiet zoals voor noodhulp, schuldhulpverlening en de dak- en thuislozen zorg wil de overheid graag een beroep doen op de kerken. Dat vertrouwen heeft een mooie kant, maar afgezien van het feit dat de nood vele malen groter is dan de mogelijkheid van de kerk om aan de oplossing bij te dragen, kan het toch niet zo zijn dat de overheid haar verantwoordelijkheid op de kerk afschuift. Neen, integendeel. Het is juist de taak van de kerk om de samenleving te wijzen op misstanden en ongerechtigheid. Deze kritiek is niet vrijblijvend, en vraagt ook van de kerk solidair te blijven met de wereld. Gods Koninkrijk is weliswaar niet van de wereld, maar staat wel in de wereld.

Ziet, alles wordt nieuw. Dat omvat zowel de opstanding van Pasen als de Geest en bevlogenheid van Pinksteren.

----------------------Leo Steinhauzer, (voorzitter College van Diakenen)-----------------

Staatloosheid

Hoe is het mogelijk dat iemand staatloos wordt?

Nationaliteit kan vervallen of worden afgenomen. Meestal gaat staatloosheid gepaard met discriminatie door etniciteit, afkomst, geloof, geslacht, taal en/of uiterlijk. In Europa zijn Roma de grootste groep staatlozen.

Grote groepen mensen kunnen staatloos worden als een land uit elkaar valt en verschillende regio's onafhankelijk worden zonder dat er regels gemaakt zijn over de nieuwe nationaliteit van inwoners. Dit was zo bij Joegoslavië en de Sovjet-Unie. Ook leden van nomadische gemeenschappen die zich bewegen in grensgebieden tussen landen zijn vaak staatloos. Of ontheemden die al generaties lang in buurlanden wonen, met of zonder verblijfsvergunning, worden zelden door het buurland erkend als burgers. Zoals bijvoorbeeld bij de Palestijnen.

Sinds 1948 is het recht op een nationaliteit erkend als mensenrecht. Voor kinderen hoort het recht op nationaliteit tot het recht op identiteit, beschermd in het Internationale Kinderrechtenverdrag. De UNHCR schat dat er wereldwijd 10 miljoen staatlozen zijn. In Nederland wordt het aantal geschat op tien tot twaalfduizend en rond de 80.000 mensen die bij gemeentes ingeschreven staan met 'nationaliteit onbekend'.

Staatlozen worden gediscrimineerd en kunnen geen gebruik maken van burgerrechten. Ze kunnen zich niet officieel inschrijven op een school, kunnen niet trouwen en hun kinderen erkennen en kunnen geen woonruimte huren of kopen.  Staatlozen moeten voldoen aan een strenge bewijslast en hun staatloosheid met documenten onderbouwen. Er bestaat helaas nog geen uniforme wijze om iemands nationaliteit of staatloosheid vast te stellen.

Binnenkort organiseert Vluchtelingen in de Knel in samenwerking met de fotografe Anoek Steketee verschillende evenementen omtrent het thema staatloosheid.

-------------Anouk Willemsen-Habanakeh, Vluchtelingen in de Knel--------------------

De huiskamer van het Hemeltje

Het is moeilijk om in de huid van een ander te kruipen. Stel je maar eens voor hoe het is om als dakloze door het leven te gaan. Een dagelijkse zwerftocht met je plastic tassen door Eindhoven. Een leven als gedoemde buitenstaander. Je komt bijna overal, maar je komt nooit echt thuis. Of toch soms even.

Als je de voordeur van het Hemeltje binnengaat, is het meteen eerste deur links en je bent in de ruime huiskamer. Die ademt met de kleine ruitjes en de hoge plafonds nog de sfeer van een oud herenhuis. Een huiskamer met veel tafels en stoelen en aan de wanden kleurrijke kunstwerken gemaakt door de gasten in eigen atelier.

Anders dan de meeste huiskamers is hier het middelpunt: de bar. Dat is echter een woord wat de lading niet dekt. Want alcoholica zijn taboe in dit huis. Zoals het bord boven de bar laat zien, zijn gezelligheid, liefde, vriendschap en een beetje geluk misschien wel het belangrijkste deel van het aanbod. Daarnaast zijn er gratis soep (in de winter), broodjes, koffie, thee, warme douche en een wasmachine voor de was voorhanden. Het één kan niet zonder het ander. Een compleet menu, inclusief pleisters (letterlijk en figuurlijk), paracetamol en veel suikerklonten. Insiders weten waarom.

De gasten staan vaak al voor openingstijd op de stoep, want om klokslag 13.30 uur is er warme soep met ballen (liefst veel). En daar houden ze je aan.

Eenmaal binnen is het voor de meesten een plekje zoeken en rust, pas op de plaats. Eindelijk even bijkomen in een huiskamer want op straat is er eigenlijk nooit rust.  Thuiskomen, wie kent dat gevoel nog. Veel gasten houden hun jas aan en hun muts op ondanks de warmte in de huiskamer. Zo’n jas is eigenlijk je permanente onderkomen als je op straat leeft. Die doe je niet zomaar uit. Behalve als er spelletjes worden gedaan, wat dat gebeurt ook in de huiskamer.

Op 6 april was het open huis in ’t Hemeltje. Het viel me op hoe warm, gezellig en gastvrij het er was. We hebben nog steeds gastvrouwen en gastheren nodig om die sfeer waar te kunnen maken. En niet te vergeten kookvrijwilligers. Wie neemt de uitdaging aan? Graag tot ziens op Hemelrijken 117.

--------------------------------------------Jaap Bruinink--------------------------------------------

Retraite – III

Het volgende overkwam mij tijdens een begeleide retraite.

Voorafgaand aan de meditatie leest iemand : “Zie ik sta aan de deur en ik klop”.

Als zij tegen een klankschaal tikt, komt het geluid heel diep bij mij binnen, ik heb het gevoel dat ik het blijf horen, terwijl het geluid allang weggeëbd is.

Opeens ben ik thuis, in de hal van mijn eerste huis, de flat. Er wordt op de deur geklopt. Ik doe open en daar staat Jezus. Blijkbaar hoor ik bij de groep vrouwen bij wie hij regelmatig aanklopt voor onderdak, hij trekt immers door het land met zijn discipelen en moet af en toe onderdak en eten hebben. Soms moet hij zich schuil houden. Ik voel me net als die vrouwen. Het is link en toch ben ik niet bang, dit doe je dus gewoon.

‘Dat wordt soep met veel broodjes’, denk ik praktisch en ik kijk in de hal naar de trap. Ik zie verder niemand naar boven komen. “Heer hebt u die jongens van u bij u ?”

“Nee, ik ben alleen en ik kom heil brengen over dit huis”. Ik stroom vol vreugde.

”Komt u binnen, welkom. Loop  maar door naar de kamer”. Merkwaardig genoeg lopen we van het halletje van de flat naar de huiskamer van mijn huidige huis. Het is allemaal heel gewoon. Ook merkwaardig ben ik blij dat ik net een nieuwe bank heb gekocht.

“Gaat u gerust liggen als u moe bent”. Jezus, gekleed in een naturelkleurig kleed, gaat op de bank liggen en valt na enige tijd in slaap. Ik leg wat  kussens op de grond en ga daarop zitten en denk na over het heil. Met mijn gedachten ga ik langs de voormuur, langs de kamer van de student, die ik eigenlijk niet zo aardig vind. Maar dat is van een orde, die nu niet telt, hij deelt mee in het heil. Ik ga verder naar boven, over het huis en weer naar beneden langs mijn slaapkamer, langs de achtermuur en spreid het ook uit over mijn tuin. Het heil kan niet op. Ik denk aan mijn kinderen, zij delen ook mee, evenals de mensen die op bezoek komen. Ik zit daar stil en gerust en bedenk ondertussen dat er straks iets te eten moet zijn, wat heb ik aan koosjer eten in huis ? En terwijl ik daar zo zit, verdwijnt Jezus langzaam. Van de bank naar het plafond, verdwijnt erdoor en ook weer niet. Als een wolk op een hete zomerdag in de bergen, lost hij op, terwijl hij opstijgt. Ik kijk en ik merk dat ik op mijn stoel in de retraitezaal zit.

De  priester die ik mijn beleving vertelde, zei : “Je moet in je agenda een cirkeltje zetten met een e van echt er in (vergelijk met c van copyrecht).

Dit verhaal is uitgebreider terug te vinden in het boek “Als Christus verschijnt” van Berthilde van der Zwaag.

----------------Geeske van der Veen  Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. ------------------------

 Nee

Als ik een praatje aanknoop met mensen op Eindhoven Airport, zijn de meesten bereid om daar op in te gaan. Het kan gebeuren dat ze erg openhartig zijn en veel vertellen. Maar niet allemaal. Op het terras zag ik een man zitten, ik vroeg, “waar gaat u naartoe?”. Hij zei “dat hoef ik u niet te vertellen”. Ik zei, “u hebt gelijk, maar mag ik u wel een goede reis wensen?” Dat mocht. In de gebedsruimte staan twee stoelen, deze staan in twee hoeken, tegenover elkaar. Ik zat in de ene stoel, toen er een jonge man binnenkwam. Hij pakte de andere stoel, draaide die om, en ging met zijn gezicht naar de muur, en met zijn rug naar mij zitten. Het was duidelijk, die had geen zin om te praten. Ik dacht, ik laat hem maar even met rust, die wil alleen zijn. Ik verliet de gebedsruimte. Enige tijd later, ging ik weer kijken. Hij zat er nog, had zich omgedraaid, en wilde nu wel vertellen waar hij naar toe ging. Ik zag dat hij erg zenuwachtig was. Die heeft vast vliegangst dacht ik. Zijn lichaamstaal maakte dat ik dat liever niet benoemde. Ik heb hem veel rust en vrede gewenst. Toen moest hij inchecken. Communicatie is niet altijd gemakkelijk, soms gaat het stroef en soms helemaal niet. Maar rust en vrede wensen kan altijd.

-----------------------------------------Mirjam van Nie----------------------------------------------

 

April 2019 - met thema: Profeet Mozes.  Lees meer...

Intro april nummer van SAMEN

Het thema van het aprilnummer van SAMEN is ‘Mozes’. Het is het derde nummer in de reeks over de oude profeten. Jan van Pijkeren schrijft het eerste artikel over de geschiedenis en persoon van Mozes en Jan Scheurer een aanvullend artikel over de confrontatie van God en afgod. Bernard van Weeghel schrijft de column. Mozes is een boeiende figuur. Hij was tegelijk leider als profeet. Hij is de man die het volk Israël uit Egypte door de woestijn naar het beloofde land leidde. Verder zoals gebruikelijk veel waardevolle informatie over het functioneren van onze kerkgemeenschap.

---------------------------------------Redactie------------------------------------------------------

Mozes en de profeten

Natuurlijk weet ik het niet helemaal zeker, want ik heb het niet gevraagd. Met opzet niet. Want als je alles precies weet of meent te weten dan is het minder spannend.

De redactie heeft mij uitgenodigd te schrijven over een profeet. Ik kon en mocht kiezen en Mozes was nog beschikbaar. Wat een eer. Mozes! Ik weet het niet zeker, maar ik heb de indruk dat de redactie bij de programmatische opzet voor Samen

gedacht heeft aan een hele rij profeten: Jona en Micha, Amos en Habakuk, Mozes en Maleachi. En dan Mozes als één van de profeten. Dat kan. Tegelijk is Mozes meer. Meer dan een profeet. Want Joden spreken over Mozes èn de profeten. Zo spreekt ook Jezus! (Lucas 16:29) Dan gaat het niet over de persoon Mozes, maar over de vijf boeken die op zijn naam staan: Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium. De Tora dus.

Een vondeling met een naam

Mozes staat voor meer dan een man met een moeder en een vader, een zus en een broer. Dat zien we al meteen aan het eerste hoofdstuk in de Bijbel, dat over zijn geboorte gaat: Exodus 2. Daar horen we over een vrouw en een man, die moeder en vader worden, over een kind en een zus van het kind. Geen namen maar functies. Dat valt op.

Gezien de situatie in het concentratiekamp Egypte mag het kind, want een jongen, niet blijven leven. En zoals Noach voor zijn familie en de dieren een ark bouwde, zo maakt deze moeder voor haar kind een “arkje”. Voor de ark en het spreekwoordelijke “biezen kistje” -eigenlijk een mand van papyrus- gebruikt het Hebreeuws hetzelfde woord. Pieter Oussoren vertaalt deze reddingssloep dan ook met een “arkje van biezen”. Uiteindelijk valt in Exodus 2:10 pas zijn naam. Gegeven door de dochter van de farao, die de vondeling gevonden heeft. Mozes. Want, zegt ze, uit het water heb ik hem getrokken. Dit is geen vertaling van de naam, maar meer een duiding voor haarzelf: zij heeft het kind niet als een vroedvrouw uit het vruchtwater van de baarmoeder getrokken, maar uit het vruchtbare water van de Nijl.

Mozes is een Egyptische naam en betekent zoiets als “zoon”. Niet onbekend aan het hof daar. Denk maar aan de farao’s Thutmosis 1, 2, 3 enz.. De namen van zijn vader, Amram, die met zijn tante Jochebed trouwde -de moeder van Mozes dus- en die van broer Aäron lezen we pas later (Ex. 6:20). De naam van zus Mirjam horen we -heel bijzonder voor ons- voor het eerst voorbij de Rietzee. Dan met tamboerijn, dat wel.

Pleegzoon en schoonzoon

Terug naar het begin. De dochter van de farao neemt Mozes aan als haar eigen zoon. En zo wordt hij opgevoed en opgeleid aan het hof. Een prima opleiding voor later. Verder weten we niets over deze Koninklijke Militaire Academie.

Intussen blijft de vraag: wie is hij nu eigenlijk? Een man met een Egyptisch of een Joods paspoort? Ik houd het op een man met een dubbel paspoort. De dwangarbeid van het Joodse volk ontgaat hem niet. Op een dag ziet hij dat een Egyptische kampbeul een Joodse man afbeult. Dit haalt bij Mozes het bloed onder de nagels vandaan. Hij slaat de Egyptenaar dood en begraaft hem. Zand erover. Maar het is gezien en Mozes moet vluchten.

De woestijn in. En hier begint het woestijnverhaal, dat het leven van Mozes gekleurd heeft. In de woestijn wordt de pleegzoon schoonzoon. En wat valt daar voor hem te doen? Mozes wordt herder over de schapen van zijn schoonvader. Een beroep waarvoor hij niet was opgeleid maar dat als een praktijkschool functioneert.

De leerschool van het leven

Aan het eind van zijn leven, als Mozes neemt afscheid, zegt hij tot zijn mensen:

Ik ben nu honderdtwintig jaar oud. (Deuteronomium 31:2). 120 jaar. Dat is 3 x 40 jaar. Dat is de leerschool van zijn leven. 40 jaar was Mozes aan het hof van Farao. (Handelingen 7: 23, 30) 40 jaar hoedde hij schapen in de woestijn bij zijn schoonvader. Na deze 80 jaar leer- en praktijkervaring (Ex. 7:7) leidde hij het volk Israël door de woestijn, 40 jaar.

Het verblijf van het volk Israël bij de berg Sinai ligt in tijd niet in het midden van de tocht door de woestijn, maar is er wel het hart van. Het is net als met de Tora, “de vijf boeken van Mozes”. In onze Bijbel gaan ze voorop in het Oude Testament. In de Hebreeuwse Bijbel vormt de Tora als het ware het hart van de Tenach met daarom heen de schil van de Profeten en daar weer om heen de schil van de Geschriften (Psalmen, Spreuken, etc.)

De kern van het verhaal

Op de weg naar het Beloofde Land draait alles om de Sinai en wat daar gebeurt. Bij deze berg sluit de Eeuwige een verbond met het nageslacht van Abraham, Isaak en Jakob. Bij deze berg wordt dit nageslacht tot een volk, tot volk van God, geliefde partner van de Eeuwige. Als acte van dit trouwverbond reikt Mozes namens de Eeuwige de geboden aan, met als kern de Tien Woorden. En alsof het om trouwringen gaat, dichtte Willem Barnard:

Het waren tien geboden die God schreef in de steen,
het waren tien geboden, voor elke vinger één. (lied 540:1)

Telkens weer is het Mozes, die tijdens de tocht door de woestijn het volk herinnert aan deze regels om mee te leven. Als wegwijzers voor vandaag en morgen. En tegelijk is het ook Mozes die de Eeuwige herinnert aan zijn verbond. Als het volk ontrouw is, als het volk terugverlangt naar Egypte, naar het slavenbestaan van vroeger, en de Eeuwige er “geen zin meer in heeft”, is het Mozes die zegt en bidt:

Als u niet zelf meegaat, laat ons dan niet verder trekken (Ex. 33:15)

Zonder Mozes gaat het niet

Zonder Mozes gaat het niet en zonder Mozes zal het niet gaan. Zo’n leider heeft iedereen nodig en niet alleen het volk Israël. Wanneer Mozes niet langer in staat is leiding te geven aan het einde van de woestijnreis, op de drempel van het Beloofde Land, is het levensverhaal van Mozes voorbij, maar de boodschap van Mozes niet.

Al gaat hij niet meer voor het volk uit, Mozes “eindigt” zo ongeveer met:

Wees vastberaden en moedig.
Wees niet bang, laat je niet uit het veld slaan.
De Heer zelf trekt met jullie mee. (Deut. 31:6)

Ook wij zijn in ons leven onderweg, onderweg in de woestijn, onderweg naar de toekomst. En uiteindelijk gaat het dáárom, dat “het verhaal van Mozes” ook ons verhaal wordt. Het is Tora. Dat wil zeggen: zó spreekt de Eeuwige en zo ís de Eeuwige.

-----------------------------------Jan van Pijkeren, Lochem-----------------------------------

God of afgod

Tegen de achtergrond van de actualiteit, waarin het ‘flexibel geloven’ populair is belichten één gebeurtenis uit de Mozes geschiedenis waarin hij even terugtreedt uit zijn rol van leider en die overlaat aan zijn broer Aaron. We kennen het verhaal nog wel. Mozes beklimt de berg om met God te spreken en om zijn richtlijnen voor het leven van het volk Israël op te halen. Daarvoor is hij langere tijd afwezig. Hij delegeert de leiding van het volk aan zijn broer Aaron.

Het volk is niet gemakkelijk. Aaron moet ze tactisch aanpakken. Ze treken heel gemakkelijk de ‘gele hesjes’ aan om te protesteren tegen wat niet al. Aaron  kende het woord ‘participatiemaatschappij nog niet maar hij handelt conform dat denkbeeld. Hij moet iets bedenken waar ze allemaal bij betrokken zijn en waar ze zich ook verantwoordelijk voor voelen. Het wordt een gezamenlijk project : het bouwen van een gouden stierkalf.: concretiseren van een god, onzichtbaarheid wegnemen, centrum voor verering maken en samen er plezier aan beleven door het houden van volksfeesten (festivals zouden wij nu zeggen). Kortom in onze tijd zouden wij zeggen : prima plan : allemaal betrokken, mede verantwoordelijk, en enthousiast. Gele hesjes uit.

En dan komt na enige tijd Mozes eraan. Klimt moeizaam de berg af met twee grote stenen tafels onder zijn arm. Opeens is alles anders. Het mooie zelfgemaakte godssymbool is afgoderij, het festival is een vloek en de vreugde slaat om in angst. Mozes smijt de stenen met de levensrichtlijn van God te pletter en vervloekt dat hele mooie plan van Aaron. De leider en de profeet (de godsgezant) zijn verenigd in een mens :Mozes. Opeens is het pijnlijk duidelijk wat er aan de hand is . Het mooie plan, de truc om het volk rustig te houden steekt scherp af tegen die twee stenen tafels waarop Gods bedoeling met het volk staan geschreven. Het is niet iets waarover je compromissen kunt sluiten, wat je wel een beetje in kunt passen, nee het staat haaks op elkaar. Het is de ene weg of de andere, niets er tussenin.

In onze tijd kun je je zo’n scherpe grenslijn moeilijk meer voorstellen. Onlangs verscheen er een glossy, getiteld ‘Mix’. In de inleiding op dit nummer staat:

 ‘mixen en matchen is de nieuwe lifestyle. In de mode combineer je uiteenlopende designs en kleuren met elkaar en ook in de inrichting van je huis gebruik je verschillende stijlen. In  religieus en levensbeschouwelijk opzicht gebeurt hetzelfde. Inmiddels kijkt niemand meer op van een Boeddhabeeld in de tuin van een atheïstische vriend, of van een trouwe kerkganger die aan meditatie doet en mandala’s schildert.

 

Naast de bekende kieswijzers bij verkiezing van politieke lichamen is er nu ook en kieswijzer levensbeschouwing, geschreven door Andre Droogers. Liefst 150 alternatieve keuzes komen daarin aan bod.. Het voert te ver om hier nu op de inhoud van het boek in te gaan, maar het staat symbool van de eigentijdse neiging om met grote mildheid te oordelen over verschillen in levensbeschouwingen en religies.

Het tafereel van Mozes en de vierders rond het gouden kalf lijkt in onze tijd niet meer goed denkbaar. Velen staan tolerant tegenover andere religies en zoeken naar verzustering, verbroedering en wederzijds begrip.  Grote winst is dat we ook tolerant en respectvol worden tegenover mensen die andere religies voorstaan. Toch stelt dat oude Mozes verhaal ons voor de vraag of je je toch soms de vraag moet stellen of het evangelie neutraal kan staan tegenover al die  opkomende geloofsvarianten, of tolerantie en begrip soms niet verhullen dat het kan gaan om zulk een diepe inhoudelijke tegenstelling dat je niet kunt mixen en dat de stenen tafelen onverenigbaar zijn met het gouden kalf.

-------------------------------------Jan Scheurer-------------------------------------------------

De kerk en The mission

Op 19 februari organiseerde een landelijke werkgroep van de PKN de bijeenkomst ‘mozaïek van kerkplekken’ in de Ontmoetingskerk. Ook waren twee leden van het moderamen van de synode aanwezig. Bij diverse pioniersplekken in het land speelt de vraag hoe verder te gaan, na de eerste fase van pionieren waarin “alles kan en mag”. Biedt de kerkorde dan nog wel ruimte, of is de enige mogelijkheid om door te gaan als klassieke protestantse (wijk)gemeente met alle verplichtingen die daarbij horen en die vaak moeilijk zijn in te vullen? Ik herken dit vraagstuk vanuit de Kruispuntgemeente in de periode vanaf 2005. De eerste jaren als missionair project waren voorbij, hoe ga je dan verder? Uiteindelijk is bij Kruispunt gekozen voor en de mogelijkheid geweest om zo’n wijkgemeente te zijn.

De conceptnotitie van de werkgroep gaat terug naar de kern. Wat maakt een kerk eigenlijk een kerk, wat zijn de minimale voorwaarden waaraan je moet voldoen om je ‘kerk’ te kunnen noemen. Een gemeenschap van ten minste twee of drie mensen die in de naam van Jezus Christus bij elkaar zijn? Of een instituut waar aan een minimale set eisen is voldaan om een organisatie te kunnen zijn. Ik vind dat de werkgroep boeiend werk heeft geleverd door het zijn van een kerk in tien essenties samen te vatten. Dat begint met de eerste essentie: een groep mensen die door de Geest wil leven uit Gods genade in Jezus Christus. Het loopt door tot de tiende essentie: meewerken aan toezicht en behandeling van klachten en conflicten door een daarvoor aangewezen orgaan van de Protestantse kerk. Het begint dus heel geestelijk en iedere volgende essentie voegt iets institutioneels toe.

Jammer van de avond was, dat de focus bleef op pioniersplekken. In de zaal zaten gemeenteleden uit Oost-Brabant en Limburg die het vraagstuk ook en vooral herkennen vanuit het zelf kleiner worden. Niet het kerk worden, maar het kerk blijven vraagt dan om nieuwe vormen en nieuwe eisen. Bovendien lieten meerdere aanwezigen blijken dat ze -ondanks de kerkorde- in staat zijn om op allerlei creatieve manieren invulling te geven aan dat kerk blijven in de context van een nog maar zeer beperkt protestants leven in Brabant en Limburg. Vragen en een gesprek daarover kregen wat mij betreft te weinig ruimte.

Kerk willen blijven maakt ook dat een volgende fase ingaat in de gesprekken tussen de PG St. Oedenrode, Son en Breugel (PG OSB) en de PGE, in het bijzonder de Johannesgemeente. De PG OSB heeft het op termijn moeilijk om een eigen organisatie te blijven. De afgelopen tijd zijn een aantal verkennende gesprekken geweest. Besloten is om een volgende verkenningsfase te starten. Daarin zal de kennismaking geïntensiveerd worden, o.a. tussen de kerkenraad van PG OSB en de kerkenraad van de Johannesgemeente (april) en de algemene kerkenraad (in juni). Ook zal verder worden uitgezocht welke modellen voor samenwerking of samengaan mogelijk zijn en hoe deze bijdragen aan de continuïteit van het gemeenteleven in OSB en de PGE.

Naast het ‘organisatiegebeuren’ hou ik graag de focus op de inhoud, op de missie waar we als christenen voor staan. Gisteravond keek ik de film The mission uit 1986, onder andere bekroond met de Gouden Palm en een Oscar. Een indrukwekkend epos over een groep indianen in de jungle die via een groepje Jezuïeten tot geloofsgemeenschap en bloei komt. En vervolgens om geld, macht en positie van wereldse en kerkelijke leiders wordt geslachtofferd. Helaas…., dat is te vaak voorgekomen in de geschiedenis van de kerk, maar hoort absoluut niet bij haar essentie. Een citaat uit de film dat anno 2019 actueel is: Als de macht van het zwaard regeert, heeft liefde geen plaats in deze wereld.

Ik wens u veel liefde, liefde van Christus toe.

Hartelijke groet,

---------------------------------------Benjamin Jansen------------------------------------------

Mozes een profeet?

Toen we voor SAMEN de ‘grote’ profeten als thema kozen, kwam daarbij ook Mozes naar voren. “Is Mozes wel een profeet?”, dacht ik toen. Mozes is voor mij meer een leider, een bestuurder, een spiritueel en logistiek manager. Maar een profeet? Profeten zijn toch van die geweldenaars, die met spraakmakende acties en donderpreken Gods waarheid over het voetlicht brengen. Intermediairs tussen God en mens! Goedgebekt en met het wijzende vingertje. Zo stel ik me tenminste Elia voor toen hij Achab terechtwees of Nathan die David de les las na de affaire met Bathseba. Maar Mozes? Hij maakte er immers geregeld een potje van. Hij sloeg een Egyptenaar dood, met woorden ging het kennelijk niet! Hij sloeg op een berg toen hij er tegen moest spreken en hij gooide de stenen tafelen met de ‘tien woorden’ aan gruzelementen toen hij van de Horeb afkwam. Met woorden had ie niet zoveel, zou je denken, en een groot spreker was ie ook al niet. Aäron moest zelfs mee naar de farao om het woord te doen!

Was Mozes dus wel een profeet?

Deed hij spraakmakende dingen? Zeker. Hij spleet het water van de Rode Zee, zodat het volk Israël kon ontkomen aan de Egyptenaren, die jammerlijk in de zee omkwamen. Maar Mozes deed het allemaal niet alleen! Net als de hulp die hij bij z’n bezoeken aan de farao kreeg, stond God ook bij de Rietzee aan zijn zijde.

Was Mozes intermediair tussen God en het volk? Absoluut. Zijn schoonvader Jethro zegt heel expliciet dat het goed is dat Mozes namens het volk met God spreekt en dat hij Hem de problemen van het volk voorlegt. Ook moet Mozes de wetten en regels van God aan het volk uitleggen. Was Mozes een ‘waarheidszegger’, sprak hij Gods woorden? Absoluut. Hij is de belichaming van de Thora, zoals Wim de Leeuw dat in een vorig nummer van SAMEN heeft uitgelegd. Dus was Mozes een profeet? Absoluut. En misschien was hij wel meer dan een profeet! In Numeri 12 zegt de Eeuwige: “Luister goed! Als ik met een profeet spreek, dan laat ik hem dromen zien. En in die dromen spreek ik met hem. Maar met Mozes doe ik dat anders. Hij is mijn dienaar. Ik kan hem helemaal vertrouwen. Daarom spreek ik met hem direct en duidelijk, en niet in dromen vol raadsels”. (BGT)

De profeten zijn me dierbaar. Ik houd wel van stevige taal. Een beetje shockeren om de zaken helder te krijgen, past wel bij mij. Maar ik realiseer me ook dat die profeten misschien wel stoer doen naar het volken en naar de ‘zondige ‘koningen, maar dat ze stil in een hoekje kruipen als ze bij de Eeuwige op het matje moeten komen. Elia, gedesillusioneerd door het spektakel op de Karmel, ontmoet God in het ‘zachte suizen van de stilte’.  Ook Mozes moet op het matje komen; bij de ‘brandende braamstruik’ ontmoet hij de Eeuwige. Hij moet zelfs z’n schoenen uittrekken.

Profeten, Gods waarheidszeggers, waar zijn ze in deze tijd, vroeg Jan zich in het vorige nummer van SAMEN af? Ik voel met hem mee. Je wilt toch niet overgeleverd zijn aan ‘profeten’ zoals Harari, die van JHWH afscheid hebben genomen! Bij gebrek aan die ‘waarheidszeggers’ warm ik mij maar aan Gods relatie met Mozes, een relatie van vertrouwen waarin de Eeuwige U en mij direct aanspreekt. Ik voel dat af en toe, ik hoop U ook!

-------------------------------------Bernard van Weeghel--------------------------------------

Reactie op column ‘de profeten, waar zijn ze gebleven’ ?

In het maart-nummer van SAMEN schreef Jan Scheurer een column over de profeten. Omdat hij daarin een citaat gebruikt uit Mattheus dat ik net besproken heb in een gespreksgroep  wil ik graag even reageren.

Dit citaat is het tweede deel van een zin uit de Bergrede waar Jezus zegt: Jullie hebben gehoord dat gezegd is: “heb je naaste lief en haat je vijanden” , maar ik zeg jullie: heb je vijanden lief en bid voor wie jullie vervolgen.  

Dr. Pinchas Lapide die veel kleine, handzame boekjes heeft geschreven met inzichten voor christelijke bijbellezers behandelt deze tekst in zijn boekje over de Bergrede “Hoe heeft men zijn vijanden lief?”  Probleem is namelijk dat het eerste citaat (haat je vijand)  niet klopt. Nergens in het Oude Testament, of de rabbijnse geschriften is een oproep te vinden om je vijanden te haten. Integendeel, er zijn legio voorbeelden die aangeven hoe men juist de vijand, degene waarmee je ruzie hebt, waarvan je afkeer hebt, als mens en als naaste hoort te behandelen. Zoals helpen in nood en  bidden voor zijn welzijn. Ook in de versie van Lucas ontbreekt deze uitspraak. Leedvermaak, kwaad met kwaad vergelden en vijandshaat zijn uitdrukkelijk verboden in het Jodendom. Zie bij voorbeeld Exodus 23: 5 “Als je ziet dat de ezel van iemand met wie je in onmin leeft onder zijn  last bezwijkt, moet je hem meteen de helpende hand bieden” of Spreuken 25:21 “Als je vijand honger heeft, geef hem brood te eten.”

M.a.w. Jezus zei dus niets nieuws met zijn correctie dat men zijn vijanden lief moet hebben.  Hij leert wat hijzelf van de traditie geleerd heeft.  Bijbelgeleerden zijn het erover eens dat het eerste omstreden deel van de uitspraak ofwel van Mattheus zelf is of in latere redactie ingevoerd is. Meestal zijn daar redenen voor, maar dat zou hier te ver voeren.

Overigens gaat het hier niet om doodsvijanden. In geval van leven of dood moet men het eigen leven en dat van de naaste tegen de vijand verdedigen, desnoods met wapens.

Daarom draagt Jezus zijn leerlingen op enig moment op hun mantel te verkopen om een wapen te kunnen kopen (Luc 22). Ten tijde van de Romeinse overheersing een realistisch advies.

Helaas heeft de kerk in haar prediking van eeuwen doen geloven dat er een tegenstelling zou zijn tussen Jezus en zijn traditie (profeten, volk, Farizeeën).   Het Oude Testament werd afgeschilderd als wreed, oorlogszuchtig, wettisch, maar in het Nieuwe Testament komt Jezus dan met een boodschap van liefde en genade. Dit is echt een grove onwaarheid. Uit allerlei bronnen is duidelijk dat Jezus een Thora- getrouwe Jood was die als rabbijn de mensen, vooral zij die aan de rand waren komen te staan, weer terug wilde brengen naar een leven gevoed door Gods opdrachten. Keer op keer citeert hij Thora en profeten en ook andere rabbijnen uit zijn tijd met wie hij in discussie was. Heftige discussies over de uitleg en toepassing van teksten hoort tot op vandaag bij de rabbijnse praktijk en dient geen ander doel dan dieper tot de betekenis van de tekst door te dringen.   

De kerk heeft hiermee niet alleen onrecht gedaan aan Jezus’ boodschap, maar heeft ook zichzelf tekort gedaan door zich zo los te maken van de bron waaruit ze haar voeding nodig heeft. Jezus heeft als rabbijn zijn eigen tijdgebonden interpretatie aan de traditie gegeven, zoals elke rabbijn doet, om zo de mensen in staat te stellen te leven met Gods geboden. 

Daarmee onderscheidt een rabbijn zich dus duidelijk van een profeet. Die laatste moet alleen de woorden van God doorgeven, fungeert als spreekbuis en begint dan ook altijd met: “zo zegt de Heer  ......” Hij moet wakker schudden, mensen bij de les houden door letterlijk zijn goddelijke waarschuwing door te geven.  Meestal in situaties waarin de politieke en/of religieuze leiders het recht met voeten treden of teveel achter hun eigen “afgoden” aan lopen. Lees bijv. de hartstochtelijke pleidooien van Jeremia. Doorgaans pleiten zij juist tegen oorlog voeren omdat de overmacht te groot is. Ten tijde van Jozua (in de Hebreeuwse bijbel een profeet) werd wel opdracht tot oorlog voeren gegeven, maar ook dan golden er wel degelijk regels voor wat wel of niet toegestaan was. Jan zegt terecht dat het doel was : uitroeien van het kwaad. Kwaad in de vorm van zeer gewelddadige vormen van afgoderij, zoals het levend verbranden van kinderen. En inderdaad, als peptalk werd vaak van overdrijving gebruik gemaakt: “roei ze allemaal uit”.  Maar verderop in latere bijbelteksten komen we dan weer nazaten van deze volken tegen. Met andere woorden het ging om de strijd tegen het kwaad, de zonden, niet om zoveel mogelijk mensen te doden.    

Waar zijn de profeten gebleven? Goede vraag.  De huidige klokkenluiders komen er nog het dichtste bij, nog steeds een positie waarin je gevaar loopt tot zwijgen gebracht te worden.

Wat zouden we een  figuur als Jeremia goed kunnen gebruiken in het Vaticaan om de prelaten de mantel uit te vegen over het kindermisbruik, of  op zoveel andere plekken waar leiders menen hun macht te kunnen misbruiken ten koste van recht en waarheid. 

------------------------Marja van den Beld, geestelijk verzorger MMC-------------------

Dienen van de aarde

Enkele weken geleden zongen we in Eindhoven-Zuid tijdens een kerkdienst als antwoord op de lezing uit Jeremia lied 992 Wat vraagt de Heer nog meer van ons, een lied van Wim van de Zee. Het tweede couplet luidt: Wat vraagt de aarde meer van ons dan dat wij dienen en hoeden als mensen naar Gods beeld? Hier komt een andere dimensie van wat dienen inhoudt, aan het licht.

Gewoonlijk denken we, zeker in de kerk, bij dienen aan diaconie, aan zorg hebben voor elkaar, aandacht geven aan de vreemdeling in ons midden, activiteiten van ZWO en Kerk in Actie. Ja, dat zijn allemaal verschijningsvormen van dienen. Verschijningsvormen die in de tijd naar Pasen extra zichtbaar zijn door de collectes van Kerk in Actie, door het schrijven van paasgroeten aan gevangenen, door spaardoosjes en vastenkaarten.

Maar in dit lied gaat het om een dienen in relatie tot de aarde. Dienen lijkt hier verbonden te worden met bewaren wat ons is toevertrouwd als mensen naar Gods beeld. Dit dienen heeft te maken met klimaatmarsen, met jongeren die staken voor het klimaat, met zorgvuldig omgaan met grondstoffen, met verminderen van gebruik van plastic en ga zo maar door. De opdracht en de inspiratie voor deze vorm van dienen wordt in dit vers gehaald uit het besef dat wij mensen zijn naar Gods beeld. Ik versta dat zo dat het niet alleen gaat om een opdracht tot dienen en hoeden van de aarde; mens zijn naar Gods beeld betekent ook dat we in staat zijn om te dienen en te hoeden. Het is geen onmogelijke opdracht, omdat we als mensen naar Gods beeld erop mogen en kunnen vertrouwen dat we gemaakt zijn om te dienen en te hoeden. Ieder van ons doet dat op zijn/haar eigen manier, naar eigen vermogen en kunnen. Samen, verbonden met elkaar in de kerk en verbonden met medemensen in de samenleving, kunnen wij de aarde en elkaar dienen en hoeden. In het laatste vers van dit lied wordt het als volgt verwoord: Het is de Geest die ons beweegt dat wij Gods wil doen, en omzien naar alles wat er leeft!

---------------------Antje Dekker, Diaconie Eindhoven Zuid-------------------------------

Van de Voedselbank

Allereerst wil ik iedereen bedanken voor de persoonlijke en kerkelijke giften en het inzamelen van voedsel (product van de maand) waarmee wij heel erg zijn geholpen.

We hadden verwacht dat het aantal cliënten van de Voedselbank gestaag zou afnemen nu de crisis voorbij is. Maar helaas moeten we het tegendeel vaststellen. Het aantal cliënten is nooit eerder zo hoog geweest. Momenteel maken ruim 600 huishoudens gebruik van de Voedselbank, dat is bijna 1200 personen. De oorzaken van de toename zijn niet erg duidelijk, wel heel divers. Het is schrijnend dat de grootste groei plaatsvindt bij de groep ouderen (ouder dan 50 jaar).

In de vorige editie schreef ik over het uitdelen op Kanaaldijk 15d en de zorgen die we daar hadden. Ook dat we bezig waren met het verkrijgen van een deel van het naastliggende pand 15c. Intussen is de huurovereenkomst getekend met de gemeente en wordt er druk verbouwd in 15c waar Novadic en Ervaring die Staat medehuurder zijn.
Wij hopen dat de verbouwing en inrichting eind april zal zijn afgerond. Het uitdelen van de pakketten kan dan plaatsvinden in een ruimte waarbij ook aan de sociale aspecten is gedacht. De mensen kunnen daar koffie drinken en met en onder elkaar communiceren.

We prijzen ons gelukkig dat we bij verschillende winkels dagelijks (vers) voedsel kunnen ophalen. Geen luxe, maar noodzaak. Daarom gaan onze chauffeurs dagelijks de supermarkten in Eindhoven langs. En omdat het (dag)verse voedsel nog dezelfde dag moet worden uitgedeeld, vindt het ophalen in de ochtend plaats, waarna de opbrengst wordt gesorteerd en verwerkt in de voedselpakketten van diezelfde middag. We delen nu 4 dagen in de week voedsel uit maar dat wordt binnenkort 5 dagen. Op deze manier slagen we erin onze cliënten zoveel mogelijk van vers voedsel te voorzien.
Mocht u willen meehelpen, neem dan contact met ons op via onze website www.voedselbankeindhoven.nl  

We zijn de kerkelijke gemeenschap dankbaar dat zij haar steun nog steeds ononderbroken heeft voortgezet. We gaan ervan uit dat we ook dit jaar op uw medewerking mogen blijven rekenen.

--------------------Jelle Krol, Voorzitter Voedselbank Eindhoven------------------------

Nieuwe ervaringen

Als nieuwste lid van TINT werd ik vanaf het eerste moment in het diepe gegooid. Hoe organiseer ik een succesvol evenement? Welke social media promotie komt erbij kijken en hoe krijg je mensen enthousiast? Allerlei vragen waar ik mee te maken kreeg. Ik had kort daarvoor ontslag genomen bij mijn oude baan omdat ik toe was aan iets nieuws; een uitdaging. Ieder begin van een nieuwe uitdaging kan lastig zijn, maar ik werd opgevangen door een stel ervaren handen: mijn teamgenoten. Ze vertelden me dat ik altijd bij hen terecht kon voor vragen en advies en dat ze me konden helpen waar nodig.

Het is goed om te onthouden dat het niet altijd nodig is om alles zelf te moeten ontdekken en op te lossen. Het kan soms lastig zijn te accepteren dat je weer vanaf onderen zal moeten beginnen als je aan iets nieuws begint en dat er mensen boven je staan qua kennis en ervaring. Bekijk het eens anders: deze mensen zijn ook ooit op hetzelfde punt als jij begonnen, hebben ook moeten leren en ontdekken! Zij hebben de ervaring en tips waaraan jij als persoon van zou kunnen groeien, zij kennen de valkuilen en kunnen je helpen die te ontwijken.

Ik keek met gemengde gevoelens naar de eerste uitdaging in het avontuur: het Celebration of Women in Science evenement. Samen met mijn teamgenoten zouden we dit evenement organiseren. Er was een locatie nodig, eten voor het diner en natuurlijk sprekers voor invulling van het programma. Het bijzondere van dit evenement was ook nog eens dat het een samenwerking was met WISE netwerk. Samen met mijn teamgenoten ging ik vol positieve energie aan de slag met de organisatie, maar niet alles ging over rozen. We hebben alle zeilen bij moeten zetten, maar onze moeite werd meer dan beloond. Het evenement was enkele dagen van tevoren uitverkocht en mensen hebben het ontzettend naar hun zin gehad, iets wat mij vulde met een gevoel van voldoening!

Deze ervaring liet me zien dat als je met een positieve insteek een nieuw pad opgaat, het tot mooie dingen kan leiden. Samen met mijn teamgenoten heb ik een geslaagd evenement neergezet. In de toekomst zullen er zeker nog meer bijzondere momenten en intrigerende discussies en diners volgen. Het is ergens ironisch dat al deze momenten en ervaringen ontstonden uit de spontane beslissing om een nieuwe uitdaging te zoeken!

Het lijkt misschien eng om een onbekend pad te bewandelen, maar waarom zou je altijd op dezelfde veilige weg blijven? Wie weet wat voor interessante dingen je tegenkomt en leert, welke mensen je daarbij helpen en hoe je kan groeien als persoon onderweg! Wees daarom niet bang iets nieuws te proberen en zet die stap met een positieve insteek en het belangrijkste is… dat je geniet van de kennis en ervaring die je onderweg opdoet!

--------------Korin Slegers, student-assistent/event organizer bij TINT---------------

De zin van verandering

Soms lijkt het in de lucht te hangen, onstuitbaar als de lente zelf: verandering. Bezongen in maar een uitdrukking in onze mooie taal: verandering van spijs doet eten. Terwijl er wel 30 uitdrukkingen over blijven gaan: bij moeders pappot blijven, binnen de perken blijven, op haar post blijven, het antwoord schuldig blijven.

In die spanning van verandering die al in de lucht hing, werkte en leefde ik van december tot maart. Na bijna 17 jaar Lunet zorg, heb ik in december gesolliciteerd bij Severinus in Veldhoven. Net als Lunet zorg, ondersteunt Severinus mensen met een verstandelijke beperking bij het wonen, werken en leven. Doordat ik blijf werken met mensen met dezelfde zorgvraag, is het dus gaan en blijven tegelijk.

Ik ben blij met de keus. Ben benieuwd hoe de verandering van spijs mij gaat bevallen. Maar de afgelopen paar maanden was ik vooral bezig met niet-meer-blijven. Ik was nog op Lunet zorg, maar wist dat ik zou gaan. Hoe neem je goed afscheid? Daar heb ik al die jaren mensen bij begeleid; bij het afscheid nemen van het leven, bij het afscheid nemen van overleden medebewoners, door gesprekken met mensen in rouw. Verdriet en verlies heeft vele gezichten. Ik dacht ze allemaal te kennen, maar deze maanden maakte ik kennis met een nieuw soort verlies. Het verdriet wat ik voelde door te gaan, terwijl ik wist dat het toch goed was. Ik zag het verdriet bij de bewoners, voor wie ik na al die jaren een heel vertrouwd en betrouwbaar gezicht was geworden.

Jaren terug leerde ik dat van mijn hoogleraar Bijbelse Theologie, Karel Deurloo. Hij zei: bij God horen Zijn trouw en Zijn betrouwbaar zijn bij elkaar. Zo werkt dat in de Hebreeuwse Bijbel; Woord en Daad zijn een en hetzelfde. God kan niet trouw zijn zonder dat te laten blijken. En door onze verbinding met die Goede Boodschap, zijn wij zelf als mensen ook dragers van die woord-daad.

Daar dacht ik over na, door al die mensen die soms boos, vaak verdrietig zeiden: “Nu ga je weg. Ik ga je missen. Ik kan niet begrijpen dat je gaat. Ik ben boos dat je gaat!”  Allemaal woorden die me raakten, want ik wil graag trouw en betrouwbaar zijn. Maar daar hoort niet altijd bij dat het moet blijven zoals het is. Soms is het toch goed om te gaan. Een frisse wind in eigen hoofd en ook op Eckartdal. Een opvolger die het heel anders zal doen dan ik, dat kan heilzaam zijn.

Ik blijf dus niet binnen de perken en ik blijf niet op mijn post. Ik blijf niet bij moeders pappot, hoe fijn het daar ook altijd is geweest. Elke keer als een bewoner of collega mij vroeg: “ Waarom ga je?”, moest ik het antwoord schuldig blijven. Tot ik mijzelf verrassend genoeg hoorde antwoorden: ik wil eigenlijk niet weg gaan, maar ik wil wel graag naar Severinus toe. Zo verschoof het perspectief van afscheid nemen naar nieuw begin. Zo gaan die woorden met mij mee. Ze geven voor mij zin en inhoud aan deze grote verandering.

----------------------------------------Karin Seydell-----------------------------------------------

Maart 2019 - met thema: Profeet Eliza.  Lees meer...

Introductie SAMEN maartnummer

Als tweede nummer in de reeks over oude profeten wordt de maart editie gewijd aan de profeet Eliza. Berthilde van der Zwaag schrijft daar een artikel over, waarin ze de boeiende reeks verhalen over deze profeet laat oplichten. Ze schreef daarover een boek dat vorig jaar verscheen. In de column wordt  nader ingegaan op het boek van Berthilde. Geconstateerd wordt dat wij het in onze tijd zonder profeten moeten stellen. Aansluitend bij een recent ‘na de koffiegesprek’ in de Ontmoetingskerk wordt de vraag gesteld of eensgezinde christenen van nu van tijd tot tijd de profetenmantel mogen omslaan of liever niet om spanningen te vermijden.

-------------------------------------------Redactie---------------------------------------------------

Eliza en de liefde van God voor mensen.

Van de plaatjes uit de kinderbijbel van mijn jeugd had ik onbewust een beeld van Eliza als een oude man met baard en een vrijwel kaal hoofd. Ook op internet staat hij meestal zo afgebeeld. Maar uiteraard is hij niet altijd oud geweest. Hij is geboren rond het jaar 885 voor Christus in Abel-Mechola in de vlakte van Betsan, nu de bezette westelijke Jordaanoever. Toen hij als vijfentwintig jarige op de akker van zijn vader aan het ploegen was, verscheen plotseling de profeet Elia die de profetenmantel over zijn schouders legde. Eliza begreep dat hij profeet moest worden.

Tot vijf jaar na deze roeping horen we niets over Eliza, behalve dat hij water over Elia’s handen gooit, dat wil zeggen dat hij niet meer is dan een hulpje van Elia. In deze periode worden er oorlogen uitgevochten tussen koning Achab en de omringende landen. Het is ook de periode waarin Naboth wordt vermoord omdat hij zijn grond niet wil afstaan aan koning Achab. Als Elia aan het eind van deze vijf jaar in de vurige wagen ten hemel stijgt, mag Eliza vragen wat hij wil. Eliza vraagt de geest van Elia, maar dubbel zo sterk. Er volgt een aaneenrijging van wonderen door de dan dertigjarig Eliza. Hij zuivert allereerst de verontreinigde bron van Jericho door er zout in te strooien. Als hij Jericho verlaat en hij kinderen het profetenscheldwoord ‘Kaalkop’ hoort roepen, worden tweeënveertig van deze kinderen door beren gedood. Kort daarna voert Achabs zoon, koning Joram, oorlog tegen Moab. In de woestijn leiden de soldaten hevige dorst. Eliza draagt hen op greppels te graven, de volgende ochtend bij zonsopgang stromen de greppels vol water. In de herfst van datzelfde jaar dreigen de kinderen van een weduwe te worden afgenomen door de schuldeiser. Eliza zorgt ervoor dat zij en haar kinderen kunnen leven van het restje olie dat er nog in huis is. Ook kan de vrouw door de verkoop van olie haar schulden aflossen. Eliza is nog steeds niet die oude man van de beelden, hij is 31 jaar. Drie jaar later, in het voorjaar van 851, laat een kinderloze vrouw in Sunem in haar huis een kamer voor Eliza maken. Kort daarna is de vrouw zwanger. Als haar zoon bijna vier jaar is sterft hij, Eliza wekt hem weer tot leven. Tijdens een hongersnood eet een groep profeten wilde kalebassen, ze zijn bitter en veroorzaken hevige buikpijn. Als Eliza meel in de pan strooit, wordt het gerecht eetbaar. Er vindt een broodvermenigvuldiging plaats, honderd mensen eten van een kleine hoeveelheid brood. Als ieder verzadigd is, is er nog over. De Syrische legerleider Naäman wordt door Eliza genezen van huidvraat. De Syrische koning Benhadad stuurt soldaten om Eliza gevangen te nemen. De soldaten raken verblind, Eliza leidt ze Samaria binnen, zet ze een maaltijd voor en laat ze terugkeren naar Syrië. Eliza zorgt dat een bijl die in de Jordaan terecht gekomen was, komt bovendrijven.

Vervolgens is Eliza vierenveertig jaar niet in beeld tot hij op de leeftijd van ongeveer zevenentachtig jaar sterft. Na zijn begrafenis wordt een dode in Eliza’s graf gelegd. Zodra het dode lichaam in aanraking komt met de botten van Eliza, komt de man tot leven.

Prachtige verhalen om te lezen in de Bijbelboeken 1 en 2 Koningen, maar ze roepen ook vragen op. De boeken Koningen geven de indruk dat het om geschiedschrijving gaat. Hoe zit het dan met al die wonderlijke gebeurtenissen, zijn die echt gebeurd? In ieder geval waren de auteurs niet erg nauwkeurig. Sommige verhalen over Eliza hebben opmerkelijke parallellen met de beschrijvingen van zijn voorganger Elia. Ook Elia hielp een weduwe door een wonderbare vermeerdering van olie en meel. Ook Elia wekte een dode jongen tot leven.

De verhalen moeten niet gezien worden als geschiedschrijving in de moderne zin van het woord. De boeken Koningen zijn het resultaat van een langdurig proces van overleveren en redigeren van mondeling doorvertelde verhalen. Het redactieproces begon in ongeveer 639 tot 609 voor Chr. en werd afgesloten na de Babylonische ballingschap, na 550 voor Chr. De auteurs verbonden bestaande bronnen en tradities aan elkaar. Hun doel was niet het ontrukken van de gebeurtenissen aan de vergetelheid, het doel was meer ideologisch. Ze wilden hun theologische visie uitdragen dat God recht doet in moeilijke situaties, ook van individuele mensen en dat het dienen van allerlei materialistische belangen niet tot geluk leidt.

Wat moeten we er nu mee? In tegenstelling tot de verhalen over Eliza lijkt in onze wereld het kwade sterker dan het goede. Toch kunnen de verhalen ook nu betekenis hebben. Ook nu zijn er wel ervaringen dat iemand plotseling het licht weer kan zien, nieuwe hoop en kracht vindt, soms zelfs genezing. Mensen ervaren wonderen, die dan ‘medisch onverklaarbaar’ worden genoemd. Het gaat ook daarbij niet altijd om echt of onecht maar om de vraag wat het wonder met iemand doet. Ook de verandering in beleving van het leven die er het gevolg van kan zijn, is medisch onverklaarbaar. De machtige militair Naäman die zich vernederde door met zijn voeten de modder in te gaan, in de rivier die hij minachtte, vond in deze afdaling niet alleen lichamelijk genezing, hij onderging ook een geestelijke verandering die tot een fundamenteel andere levenskoers leidde.

De verhalen over Eliza getuigen van de liefde en zorg van God voor mensen in nood en de beslommeringen van het bestaan. Het zijn verhalen van barmhartigheid, ze laten zien dat ieder mens voor God waardevol is. Zo kunnen we ons met de verhalen identificeren, ze kunnen ons door moeilijkheden heen helpen, ons doen ontdekken wie we zijn of willen worden, waarom we hier zijn, waar we heen gaan, hoe we mensen kunnen worden die eraan bijdragen de wereld te genezen. Want het gaat niet alleen om bevestiging van de eigen identiteit en het eigen welzijn, het gaat ook om onze opdracht in de wereld, de verhouding tot de ander, de zieke, de weduwe en wees, de vreemdeling. God heeft de mens nodig als medewerker aan de wereld die in principe goed is. Op die manier zijn het tegenverhalen, kritische tegengeluiden in de wereld.

Naast het zoeken naar de betekenis van de verhalen voor ons leven nu is er de uitdaging van de literaire kant van de verhalen. De auteur vertelt heel veel niet waardoor er volop ruimte is voor interpretaties. Wat betekende het voor Eliza dat een groep kinderen door beren werd gedood? Wat waren de gevolgen van deze dramatische gebeurtenis in zijn verdere leven? Had Eliza zelf kinderen? Leefde hij celibatair? Hoe was zijn relatie met de vrouw uit Sunem? Hoe reageerde haar man op haar liefde voor de profeet? Hoe zit het met haar plotselinge zwangerschap toen er in haar huis een kamer voor Eliza was gemaakt? Deze open plekken in het verhaal zijn voor een romanschrijver prachtig materiaal en een uitdaging.

Berthilde van der Zwaag.
Auteur van de roman ‘In het hart van de storm’, over het leven van de profeet Eliza.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Profeten, waar zijn ze gebleven ?

Een profeet stelde ik me vroeger altijd voor als een man met een baard in zo’n lange woestijnjas, die goed was in het houden van donderpreken. Hij kon op indringende wijze het volk en de koning tot oorlog aanzetten met de opdracht om vertegenwoordigers van een andere godsdienst uit te roeien of  om een stad te veroveren en alle mensen met hun hele familie, mannen vrouwen en kinderen dood te maken. En niet zo zachtzinnig ook.

Uit allerlei bijbelcommentaren en in zondagse preken hebben wij geleerd dat je dat alles niet zo letterlijk moet opvatten. Het moest symbolisch worden geduid. Het ging om de radicale vernietiging van het kwaad.  Dat was nodig. Ik denk dan bij mijzelf dat de schrijver dan wel even een beetje al te fel en te wreed is los  gegaan in die symbolische vertelling.

Jezus, de door God gezonden profeet in het tweede testament sprak en spreekt veel mensen meer aan: ‘Heb uw vijanden lief en doet wel degenen die U haten’ . Dat klinkt toch wel radicaal anders, dan dat aanzetten tot wrede moordpartijen op tegenstanders.   Hij ging rond om te helpen, beter te maken, op te wekken en waar nodig ook om terecht te wijzen. ‘Mijn vrede geef ik u’. Niet alleen voor Joden, ook voor Samaritanen, voor Romeinen, voor vreemdelingen en ‘heidenen’.

Nu weer even terug naar de oud testamentische profeten. Vorig jaar kwam een boek uit over Elisa, geschreven door Berthilde van der Zwaag, de schrijfster van het hoofdartikel in dit nummer. Dat boek kun je beschouwen als een knappe bewerking in romanvorm van wat er in de bijbel over Elisa geschreven is. Maar het is meer. Interessant is dat het eigenlijk maar zeer ten dele over Elisa gaat. Hij wordt beschreven als een aanvankelijk wat onzekere leerling van Elia, die kennelijk ook niet zo’n erg professionele leermeester was. Maar geleidelijk aan gaat de levenstocht van Eliza meer lijken op de gang van Jezus, de grote profeet uit het tweede testament.  De mensen uit zijn tijd ervaren dat hij helpt, geneest, inspringt bij armoede, troost en luistert en inspireert. Het boek vertelt vooral over die mensen en over de wijze waarop zij Elisa ervaren. Meer nog dan over Eliza zelf. Heel boeiend om te lezen en ook heel  behulpzaam om te leren hoe je anders tegen die oude profeet kunt aankijken.

Profeten, waar zijn ze gebleven ? Waar zijn die markante verkondigers van Gods boodschap, die met goddelijk gezag mochten spreken. De Rooms Katholieke kerk kent nog het fenomeen van de heiligen:  christenmensen die zich bijzonder hebben onderscheiden en een wondertje verricht hebben krijgen na hun dood een aparte ‘status’ die suggereert dat je zo iemand als bijzondere godsgezant aanbidden mag. Dat geeft nog een beetje een uitzonderingspositie maar het is een mensenbedenksel, het komt niet van God en het lijkt niet op de door God gezonden profeet.

Wij moeten het zonder profeten doen, zo lijkt het. Wel jammer want soms verlang je wel eens naar een profetische verheldering in ons zoeken naar waarheid. Onlangs werd in een ‘na de koffiegesprek’ in de PGE-Zuid door Elbert Grosheide de vraag gesteld of ‘christengroepen’ – als daar aanleiding voor is – de profetenmantel mogen aantrekken om te getuigen tegen maatschappelijke misstanden en/of voor hun geloofsovertuiging. Dat roept de vraag op om welke groep het dan gaat en als het de stem van een actiegroep is, hoe geloofwaardig dat dan is. Als protestanten zijn wij huiverig voor een ’ex cathedra’ kerkelijk gezag, dat voor ons allemaal beslist hoe wij profetisch mogen spreken. Daarover is het laatste woord nog niet gezegd. Hoe het ook zij we zullen er in eerste instantie samen moeten uitkomen, samen proberen de weg te vinden, die God ons wijst. En dat behoeft niet voor ons allemaal dezelfde weg te zijn. Met een zelf gekozen ommetje kun je er ook komen. Zoeken en vinden liggen vaak heel dicht bij elkaar .

Iedereen zoekt U, jong of oud,
speurend langs allerlei wegen:
kronkelig, vreemd, of recht, vertrouwd –
Meester, waar kom ik U tegen?
(lied 837)

-------------------------------------------Jan Scheurer-------------------------------------------

Een periode van dagelijkse bezinning

Het bestuurlijk stukje voor deze Samen moet ik net te vroeg inleveren om iets te kunnen schrijven over de bijeenkomst ‘de mozaïek van kerkplekken’ in de Ontmoetingskerk op 19 februari. Een volgende keer daar over.

In januari is de Actie Kerkbalans begonnen. De jaarlijkse vraag aan u om financieel bij te dragen aan de kosten van predikanten, vieringen, huisvesting, pastoraat, etcetera. De kerk gaat weliswaar niet om geld, maar er is wel voldoende geld nodig om alle werk in de kerk te kunnen betalen. Wanneer u al heeft bijgedragen, heel veel dank daarvoor. Hebt u dat nog niet gedaan, dan doe ik een dringende oproep aan u om naar vermogen een bijdrage te doen.

Begin maart –zo rond het verschijnen van deze Samen- is het carnaval. Groot feest in het zuiden. Daarna begint de vastentijd, de veertigdagentijd richting Pasen. In de kerk is dat een belangrijke periode, een tijd van bezinning. Vroeger heel gewoon dat je meedeed, daarna heel raar als je meedeed, tegenwoordig doen veel mensen anders mee. In nieuwe vormen van bezinning.

Bij het blad Petrus, een glossy uitgave van de Protestantse Kerk Nederland, zat deze keer een vastenkalender. Een mooi gedrukte zevenwekenkalender die je in de vastentijd kunt gebruiken in je stille tijd. Voor elke dag krijg je een bijbeltekst voor een moment van overdenking, gebed en aansporing. En iedere week krijg je een opdracht mee.

Misschien associeert u zo’n bijbels dagboekje met iets van ‘vroeger’, misschien gebruikt u het dagelijks in uw stille tijd. Misschien weet u helemaal niet meer wat dat betekent – stille tijd houden. Even praten met God, even nadenken over de bijbel, over jezelf, over de wereld, over je naaste. Danken voor het goede, genezing, vreugde, nabijheid. Bidden om rust, genade, steun, ontferming.

Ikzelf gebruik een app op mijn telefoon. ’s Ochtends zit ik namelijk vaak vroeg in de auto. De app bidden onderweg heeft elke dag een nieuwe podcast. Met een combinatie van muziek, enkele verzen uit de bijbel en vragen naar je gevoel en beleving bij deze tekst word ik uitgenodigd om een verbinding te leggen tussen de bijbel en mijn dagelijks leven.

Deze app is ontwikkeld door het Platform voor spiritualiteit van de jezuïeten in de Lage Landen en is geïnspireerd door de ignatiaanse spiritualiteit. Ignatius van Loyola leefde 500 jaar geleden in Spanje, vocht voor de koning van Spanje, wordt geraakt en gaat op zoek naar Gods verlangen voor zijn leven en naar een groeiende verbondenheid met Jezus. Hij stelt zijn leven in dienst van Jezus en sticht de orde van de Jezuïeten. De huidige paus Fransiscus is de eerste paus vanuit deze orde. En bijzonder en anders is hij…

Hoe u ook de veertigdagentijd doorgaat, ik wens u een mooie stille tijd.

----------------------------Hartelijke groet, Benjamin Jansen-------------------------------

Geboorte en Dood

In het gewone leven zijn geboorte en dood twee uitersten, in het Vrouw Moeder Kind centrum (VMK) van het ziekenhuis komen ze soms samen.

Het is het eind van de middag, ik pak mijn spullen bij elkaar om naar huis te gaan. Dan gaat de telefoon. Er is net een vrouw binnengekomen, bezig met de bevalling, maar duidelijk is dat het kindje een paar minuten na de geboorte zal overlijden. De ouders hebben gevraagd of het kindje in deze enkele minuten van leven gedoopt kan worden. Als het zover is, zie ik een jonge moeder met haar kindje op haar borst, haar man naast het bed. Er klinkt geen babygehuil. De vrouw is in zichzelf gekeerd, verbonden met haar kindje. Artsen en verpleegkundigen zijn druk bezig om een nabloeding onder controle te krijgen. Het lijkt de moeder niet uit te maken, ze kijkt naar haar kindje en is er één mee. De artsen zijn onrustig, de vrouw moet naar de operatiekamer voor het stoppen van de bloeding, haar leven loopt ook gevaar. Ik vraag de ouders hoe ze hun dochtertje willen noemen. En dan vindt, te midden van de hectiek, in een minuut het heilige ritueel van de doop plaats. Meteen daarna wordt de moeder naar de operatiekamer gereden, haar man loopt mee. De verpleegkundige gaat het overleden kindje verzorgen. De kamer blijft leeg en stil achter.

In mijn werkkamer neem ik een doopkaars, vul een doopkaart in en ga terug naar de kraamkamer. De jonge vader is terug, hij heeft een aantal dingen die bij hun kindje horen bij elkaar gezet, een gedenkhoekje, voor als zijn vrouw terugkomt op de kamer. Hij is verrast door de doopkaars en -kaart, tekenen dat hun kindje gedoopt is, en plaatst ze in het gedenkhoekje. We staan er samen een tijdje stil naar te kijken. Behoefte aan praten heeft hij niet. Ik neem afscheid en hij bedankt me dat hun kindje de doop nog ontvangen kon.

Doop in het ziekenhuis is anders dan onder normale omstandigheden. Het contact met de onbekende ouders is kort en intens. Er is geen voorbereidend gesprek met vragen wat de doop van dit kindje voor hen betekent, hoe hun spiritualiteit er uit ziet, wat zin geeft aan hun leven. Het gaat om gevoel, het verlangen van ouders dat hun kindje geborgen is nu zij er zelf niet voor kunnen zorgen. Veel jonge ouders zijn niet vertrouwd met het christelijk geloof, toch kan er in een overweldigende situatie als deze ineens behoefte aan bescherming en houvast zijn.

Verlies van een kind of een verwacht kind is een zeer ontwrichtende verlieservaring. Het raakt ouders in hun kern en zorgt voor een definitieve breuklijn in hun leven. Ze verliezen hun verwachte en meestal zeer gewenste kind en daarmee ook hun dromen over de toekomst met hun kindje. Het neemt hen vaak hun vertrouwde vooronderstellingen af: ‘de wereld heeft het goed met ons voor’, ‘wij worden op de een of andere manier beschermd’ enzovoort. Vanuit de puinhoop moeten zij op zoek naar zin en betekenis.

De doop kan bij de verwerking van het gebeuren van grote waarde zijn. Naast het vertrouwen dat hun kindje geborgen is, is het een erkenning dat zij geleefd heeft, in het lichaam van haar moeder, en enkele minuten in deze wereld. Haar naam is uitgesproken. In deze naam blijft zij bestaan, kan er over haar gesproken worden door de ouders, in de familie en vriendenkring, en met deze naam is zij gekend bij God.

In het verleden was deze zorg en de erkenning van het bestaan van een kindje er vrijwel niet. Het werd weggehaald, de moeder mocht het niet zien en aanraken, om zich niet te hechten. Dikwijls werd er nooit meer over gesproken. Het kindje had eigenlijk niet bestaan. Soms vraagt dit oude verdriet op hoge leeftijd alsnog om verwerking, tijdens een ziekenhuisopname of andere crisissituatie.

Nu mag de rouw er zijn. Jaarlijks is er een herdenkingsavond voor ouders van in het ziekenhuis overleden baby’s. Een avond met muziek, gedichten, ervaringsverhalen, het noemen van de namen en onderlinge ontmoeting. Voor veel ouders is het een waardevol samenzijn.

--Berthilde van der Zwaag. Geestelijk Verzorger in Maxima Medisch Centrum--

Transformatie

De afgelopen maanden hebben bij TINT in het teken gestaan van verhuizing. Na lange tijd is onze vaste werkplek verhuisd van een klein gebouw aan de rand van de campus (de Connector) naar het hoofdgebouw van de TU/e (Atlas), een verhuizing die door onze nieuwe office&event manager Arantja Rosalina in goede banen is geleid. In de Connector hadden we drie eigen ruimtes, waar we voor onze werkplekken, vergaderingen, de coaching en workshops terecht konden. Een nadeel was wel, dat we voor studenten weinig zichtbaar waren.

Een plek die je vertrouwd is verlaten, gaat gepaard met verdriet. Veel herinneringen die je hebt opgedaan, zijn verbonden aan deze plek. Bij mij kwamen bijvoorbeeld ook herinneringen naar boven aan voormalige TINT teamleden met wie ik in dit gebouw fijn heb samengewerkt. Ook heb ik gemerkt, bij mezelf en bij anderen, dat een verandering zoals deze gepaard gaat met angst. Vragen als: ‘komen we wel goed terecht?’ ‘Wat betekent dit voor onze identiteit?’ spelen een rol. Het vraagt vertrouwen om een verandering als deze ontspannen en met open blik in te gaan.

Meerdere keren is bij mij in gedachten ook de parallel opgekomen met de verhuizing van kerkelijke gemeentes. Zowel de leden van de Kapelgemeenschap als de PGE leden kunnen daar volop over mee praten. Het kost tijd om afscheid te nemen van het oude en het nieuwe te omarmen. Het kost tijd voordat je de nieuwe mogelijkheden en kansen ten volle gaat ervaren en benutten. Het is een proces van transformatie.

Intussen zijn we volop aan het settelen in het hoofdgebouw Atlas: één van de duurzaamste onderwijsgebouwen ter wereld! In dit gebouw wordt gewerkt met flexplekken, dus dit geldt ook voor ons. Daarnaast hebben we boekingsvoorrang op één van de vergaderruimtes en kunnen er ook voor de coachingsgesprekken en workshops ruimtes worden ingeboekt. Een nieuwe situatie dus, die om een nieuwe werkwijze vraagt. Tegelijkertijd zijn we nu voor studenten zichtbaarder en lopen we ook in de wandelgangen meer oude en nieuwe bekenden tegen het lijf. Geregeld gebeurt het dat studenten langslopen, onze TINT banner zien staan en vragen: ‘TINT, wat is dat?’ wat voor ons een mooie ingang is voor kennismaking. Ook gebeurt het dat ik ’s ochtends al in de fietsenkelder mensen tegen het lijf loop met wie we vanuit TINT goede banden hebben of dat ik bij het koffie halen nieuwe mensen leer kennen. De voordelen van onze nieuwe werkplek beginnen zich zo al volop af te tekenen.

Niet alleen de nieuwe werkplek biedt nieuwe kansen. Ook het feit dat we in het afgelopen jaar nieuwe teamleden en nieuwe bestuursleden hebben gekregen, laat een frisse wind waaien. Zo zijn we begin februari voor een brainstormsessie onder leiding van een professionele moderator bij elkaar gekomen. Al brainstormend zijn er nieuwe ideeën ontstaan op het gebied van workshops, bereik van studenten en verdieping en verbreding van onze relatie met onze partners. Mooi om te zien hoe uiterlijke en inhoudelijke vernieuwing hand in hand kunnen gaan!

------------------Margit van Tuijl, Studentenpastor/life coach bij TINT------------------

Politiek

De gesprekken op het vliegveld beginnen vaak met “waar gaat u naartoe”, of “wie kom je ophalen”. Maar zomaar opeens kan het gesprek een andere wending nemen en komt het op geloven, of ook wel op politiek. Een man in de aankomsthal vertelde over zijn gehandicapte dochter, hoe erg het wel niet was, dat de sociale werkplaats waar ze werkte, gesloten werd. Ik sprak een vrouw, die op weg was naar Manchester. Ze woonde en werkte al vele jaren in Engeland en was op familiebezoek geweest in Limburg. Toen kwamen we over brexit te spreken. Ze vond dat een heel moeilijke zaak en had zelfs overwogen om weer in Nederland te gaan wonen. Maar vanwege al haar contacten in Engeland had ze besloten daar toch maar te blijven. Ook kwam ik een keer personeelsleden van Ryan Air tegen, die folders uitdeelden. Het vliegveld is een plaats waar de actualiteit en de politieke ontwikkelingen volop aanwezig zijn. Wat mooi, om temidden van al die ontwikkelingen een plaats van rust en stilte te kunnen bieden. Ik hoop dat de kerk ook zo’n plaats mag zijn. Midden in de wereld, met alles wat daar gebeurt, een plek van rust en stilte. Om nieuwe energie op te doen, om weer verder op reis te kunnen gaan.

----------------------------------------------Mirjam van Nie--------------------------------------