SAMEN is het kerkblad voor gemeente-
leden van de gehele Protestantse Gemeente Eindhoven (PGE) en verschijnt 10 keer per jaar. Het kerkblad wil een bron van toerusting en inspiratie zijn, en de lezers stimuleren met elkaar het geloofsgesprek aan te gaan. Daarom biedt SAMEN naast informatie over PGE-brede activiteiten en berichten uit de wijkgemeenten ook beschouwingen over theologische onderwerpen en actuele thema’s.
Inhoud kerkblad SAMEN
Elke maand wordt gekeken welke artikelen uit het kerkblad online gezet kunnen worden. Hieronder vindt u per maand een selectie van artikelen.
Juli -augustus 2020 met thema:"Festivals" Lees meer...
Zomernummer over festivals
Festivals en andere grote evenementen mogen in coronatijd voorlopig niet doorgaan. Waarom zouden we daarover nu al in SAMEN schrijven. Is dat om ons lekker te maken met iets dat nog heel lang kan uitblijven?
Nee, dat niet. Maar we hadden al langer iets over festivals willen schrijven. Een vorm van samen zijn en samen vieren die de laatste jaren spectaculair gegroeid is. Er waren meer dan 1100 festivals in ons land in 2019. Als kerk zouden we nieuwsgierig moeten worden : wat gebeurt daar?. Kunnen we er iets van leren ?
Boeiende artikelen helpen ons de festival wereld te verkennen : Karin Seijdell schrijft over haar ervaringen in Biddenhuizen, Petra Zweers verkent heel voorzichtig de relatie tussen festival en religie, Marieke Visser vertelt over haar ervaringen met Youth for Christ en Taize en Elsemarie de Boer schrijft over het samen komen als feest van de Geest.
Kunnen we van festivals iets leren, wat dan wel en wat beter van niet ?
----------------------------namens de redactie Jan Scheurer------------------------------
Zoeken naar zin in de modder bij Biddinghuizen: festivals en zingeving
Inleiding
Muziek heeft de gave te raken, te ontroeren, te verontrusten, te troosten. Niet zo gek dus dat alle grote religies en levensbeschouwingen een grote plek toekennen aan muziek. Veel van wat er in het christendom op het spel staat, is niet in klinkklare taal te vatten. Vandaar het Gregoriaans van de monniken, het Geneefs psalter en recenter, de Gospel om die schone taak te vervullen. Schoonheid en troost gaan vaak hand in hand. Hoe is dat, nu er in 2020 ruim 78% van de mensen niet meer kerkelijk-religieus is? Waar is dan de schoonheid en de troost, voor deze grote en groeiende groep mensen?
Vragen van alle tijden
De afgelopen 30-jaar is zichtbaar geworden dat zingevingsbronnen voor veel mensen opdrogen; mensen zoeken naar zin, willen praten over hun levensvragen maar hebben de taal daarvoor niet meer, en door de steeds verder gaande individualisering hebben ze ook geen veilige plek meer, geen gemeenschap, om het over deze kwetsbare zaken te hebben. Vragen als: wat beteken ik als mens? Wie ben ik ten opzichte van de ander? Is er een hogere macht? Wat betekent leven, lijden en dood?
De vragen zijn de eeuwen door dezelfde gebleven, maar de kaders waar mensen antwoorden vonden, zijn radicaal veranderd. Toen ik in 1994 theologie begon te studeren, was secularisatie een thema, zeker. Ontkerkelijking was er toen ook al. Maar het duizelingwekkende tempo waarmee kennis over de traditie van het christendom verdwijnt, had ik toen echt niet kunnen voorzien. Al die mensen van mijn generatie zoeken net als ik, naar antwoorden. Alleen ontbreekt het hen aan taal voor hun ervaringen. En dat gebrek aan taal neemt alleen maar toe naarmate mensen jonger zijn.
Beeldcultuur en popcultuur
Jonge mensen van nu zijn vaak geboren in een beeldcultuur. Dat betekent, dat zij van jongs af aan gewend zijn dat veel van de werkelijkheid niet in woorden maar in beelden tot hen komt. En de invloed op wat ze zien, is ook groter. In mijn jeugd was er Nederland 1 en 2. Nu is er view-on-demand op televisie, waarbij je zelf bepaalt wat je wanneer ziet. En Instagram, Facebook en Whatsapp zouden niet half zo groot zijn zonder foto’s die het verhaal vertellen waar steeds vaker taal voor ontbreekt. Maar ook jonge mensen zoeken naar taal voor hun ervaringen.
En dat doen zij steeds vaker op meerdaagse festivals waar een mix is van muziek, theater, literatuur en debat. In Nederland zijn er veel festivals: Appelpop, Kempener Pop, Pinkpop, Lowlands, Down the Rabbithole…maar jonge mensen gaan net zo makkelijk naar Roskilde in Denemarken, naar Torhout Werchter in België. Wat vinden ze daar? En wat zoeken ze er?
Als je als buitenstaander verzeild raakt op zo’n festival, kun je denken dat het vooral om drank (veel drank) en drugs (aardig wat drugs) gaat. En er is zeker een groep die om die reden gaat, om eens lekker zichzelf te laten gaan. Hedonisme, zou je met een duur woord kunnen zeggen. Dat kan zeker zorgen dat je zin hebt in de dag, maar het is geen zingeving te noemen. Daarvoor is het te oppervlakkig.
In augustus was ik zelf op Lowlands in Biddinghuizen. Dit grote festival trekt elk jaar 55.000 bezoekers. In zes megatenten kun je er genieten van muziek, theater, debat en…een kerkdienst. Ik was er om met een Amsterdams popkoor een popup kerkdienst te verzorgen in een van de tenten. Doel van de programmering van deze tent was om mensen elk half uur te verrassen met iets nieuws. En, zei Maartje die me belde, een kerkdienst verwachten ze ZEKER niet op Lowlands.
Van 2000 t/m 2007 was ik zelf jaarlijks te vinden op Lowlands. En ook op veel andere, kleinere festivals. Als je voorbij het genot kijkt, voorbij het oppervlakkige genieten van seks en drugs en drank, is er veel spiritueels te ontdekken op dergelijke plekken. Jonge mensen komen er en of ze nu bankwerker zijn of bankdirecteur, voor drie dagen zijn ze allemaal gelijk. Niemand vraagt aan je waar je werkt of wat je doet. Dat deel van je identiteit kun je elke ochtend lekker in je tentje laten liggen als je op pad gaat om muziek te luisteren. Wat dat betreft valt de parallel met Carnaval meteen op, waar statusverschillen ook tijdelijk wegvallen De eerlijkheid gebiedt wel te zeggen dat de toegangsprijzen van festivals in de honderden euro’s lopen, waardoor het nadrukkelijk geen plek is waar mensen van alle rangen en standen elkaar ontmoeten. Maar ik sprak voldoende mensen al die jaren die het hele jaar geld opzij zetten om deze dagen te genieten van…ja van wat eigenlijk?
Gezamenlijkheid
Van alles wat kerkdiensten van oudsher ook boden: gezamenlijkheid. Een boodschap. Een oproep tot verandering, tot ethisch handelen. En hoe vind je dat op een dergelijke plek? Want Lowlands, en vele andere festivals, programmeren geen christelijke artiesten. Mijn bijdrage in 2019 was niet een jaarlijkse traditie, maar een unicum; de kerk die een stem krijgt op een dergelijk plek is een uitzondering, het is niet de regel. Je vindt het dus op een zeer seculiere wijze: gezamenlijkheid, dat is te vinden in elke tent en op elk veldje, waar voor even, buiten de dwangkaders van wat er allemaal moet, iedereen gelijk is. Waar open gesprekken worden gevoerd over leven, kwetsbaarheid, het ontdekken van je identiteit, je seksualiteit.
Verandering
En waar klinkt dan die oproep tot verandering? In de toelichting die veel bands en zangers geven op hun muziek. Ik was afgelopen jaar bij James Blake (1988) die in een overvolle tent vertelde hoe hij heeft geworsteld met het leven, met depressie en verslaving. Hij riep op om hierover open te zijn. Er is zo veel verborgen verdriet in de jonge generatie. Ik zag dat het mensen raakte. Hij zei het niet alleen, hij zong er ook over in de song ‘Don’t miss it.’ Hij riep op het leven niet te missen.
Een oproep tot handelen is deel van elke goede kerkdienst. Als er niets is wat veranderd moet worden, in je leven, in je gedachten, dan weet je dat er een stem mag klinken van de andere kant die je weer in beweging roept. Zo is dat ook op Lowlands, waar ik naar de School of Life ging luisteren. Deze School is opgericht door de atheïstische filosoof Alain de Botton. In deze scholen gaat het om leren leven. Hoe doe je dat? Op Lowlands was het thema: wat is vrouwelijke seksualiteit? Hoe actief zijn vrouwen in het zoeken naar hun eigen behoeften? De zaal zat tot de nok toe vol (met vrouwen, dat dan wel). Op het podium een Amerikaanse seksuoloog, die betoogde dat goede seksualiteit helend kan zijn, vervulling kan brengen. Bijna mystieke termen, dacht de theoloog in mij.
Lege kerken…
De kerken zijn steeds leger. En dat doet me verdriet. Want er is zo veel moois en niemand lijkt er meer naar op zoek. Dat blijft wat mij betreft staan. Daar wil ik ook niet achter terug. Maar ten dele is mijn verzuchting niet waar. Mensen zijn van nature zinzoekers. Door alle grote ontwikkelingen, de secularisatie, de globalisering, de individualisering, het fragmenteren van gemeenschappen, zoeken mensen het alleen anders. Ik wil als (relatief) jonge dominee het geluid van geloof, hoop en liefde blijvend laten klinken. Ik prijs me gelukkig dat ook veel niet-kerkelijke mensen door gesprekken met mij getroost kunnen worden. Ik voed mijn eigen geloof, koester de gesprekken met een zeer waardevolle collega over dit onderwerp. We moeten als krimpende gemeenschap elkaar blijvend steunen, in de wetenschap dat Gods wegen ook andere wegen gaan dan wij hadden bedacht.
Ik heb veel moois gezien op Lowlands. Je kunt het daadwerkelijk op een religieuze manier beleven: een soort bedevaart naar schoonheid en naar poëzie, naar muziek die over ervaringen spreekt van alle eeuwen en alle mensen. Jonge mensen zoeken het ofwel in de evangelicale of orthodoxe hoek – soms tot mijn verdriet, want in mijn eigen kerk zijn er zo minder en minder gesprekspartners van eigen leeftijd – of ze zoeken de zin buiten de kerk. En zo lang ik daar ook maar ben – en afgelopen jaar zelfs voor 600 jonge mensen Prediker 3 mocht uitleggen, over spiritueel omgaan met de tijd - , vind ik het prachtig dat ik getuige kan zijn van hun zoektocht. In de klei van Biddinghuizen, in die onverbiddelijke drooggelegde Flevopolder, kom ik soms in hun gezelschap dichter bij engelen dan ik voor mogelijk had gehouden.
Oh ja, een tent is een open ruimte. Ik was dan ook beducht voor het leeglopen van mijn tent toen ik de bezoekers aansprak met ‘gemeente van Biddinghuizen!’ Niets bleek minder waar. Ik kreeg na mijn amen zelfs een juichend applaus. En dat krijg ik dan weer nooit in een kerk
Ds. Karin Seijdell werkt als geestelijk verzorger bij Severinus in Veldhoven en is eigenaar van www.zinlab.nl Karin is verbonden aan het Centrum voor Levensvragen in Eindhoven, dat geestelijk verzorgers inzet bij mensen thuis die worstelen met levensvragen.
----------------------------------Ds. Karin Seijdell------------------------------------------------
Gast of gelijk?
Het eerste half jaar van 2020 is een heftige voor de hele wereld. Waar de problematiek rondom COVID-19 amper voorbij het hoogtepunt lijkt, duikt de volgende uitdaging al op. Racisme blijkt nog steeds een groot probleem te zijn in de wereld, en met de gewelddadige dood van George Floyd in de VS laait dit thema weer op. Ik, als half Antilliaanse, half Nederlandse vrouw in Nederland, kan niet om dit onderwerp heen. Alle herinneringen van mijn eigen ervaringen waar ik gediscrimineerd werd, worden weer opgerakeld; witte vrienden en bekenden zijn benieuwd naar mijn opinie en ervaring; en tegelijkertijd zoeken ze bij mij bevestiging dat ze goed bezig zijn, of proberen ze feiten zoals dat racisme voor veel mensen in Nederland ook een probleem is ter discussie te stellen.
Ondanks dat het een zware last is om zoveel verantwoordelijkheid toegewezen te krijgen, ben ik blij dat ik op de spreekstoel mag zitten, dat ik mijn ervaringen mag delen, en dat ik als onderdeel van het TINT-team de rol in mag nemen om dit soort onderwerpen bij studenten (en medewerkers) op persoonlijk niveau bespreekbaar te maken. Tegelijkertijd zet het me ook aan het denken. Ik vraag me af welke stemmen zwijgen, wat verzwegen wordt, en bij wie de mond al dan niet bewust gesnoerd wordt.
Het doet me denken aan het eerste stuk dat ik voor Samen schreef, in januari 2019. Over één van de eerste evenementen die ik mocht bijwonen: Getting Out of Your Comfort Zone. Studenten vertelden o.a. hoe het voor hen was om naar Nederland te verhuizen voor hun studie. Eén van de sprekers was een TU/e studente uit Kenia. Ze deelde hoe zij racisme en eenzaamheid ervaarde toen ze naar Nederland kwam en hoe ze tijdens haar hele studie geen Nederlandse vrienden had kunnen maken.
Een belangrijk verschil is wel: waar Internationals als gast in een ander land gezien worden, worden niet-witte Nederlanders in bepaalde situaties als gast in eigen land gezien. Maar de gemene deler zit hem in het woord gast. Ik vraag me af of je echt welkom bent wanneer je als gast gezien wordt, en dus toch niet helemaal als gelijke wordt behandeld?
Ik geloof namelijk dat je pas als gelijke wordt behandeld wanneer je onderdeel van die samenleving kunt worden. Echt onderdeel. Van het land en de cultuur. Van de bewoners. En pas dan kun je aarden. Pas dan kun je jezelf echt ontwikkelen.
Daarom ben ik enorm dankbaar voor de organisatie TINT, die zich hard maakt voor het welzijn van studenten. Want je kunt pas aan dat welzijn werken wanneer een student echt welkom is. Met thema’s als identiteit, welzijn, uit je comfortzone stappen, community, eenzaamheid, de betekenis van je werk en meer, streven wij ernaar om alle studenten aan elkaar te verbinden, zich thuis te laten voelen, te laten aarden en zichzelf te ontwikkelen.
-------------Arantja Rosalina, Operations Manager TINT---------------------------
Festivals
Deze Samen staat in het teken van festivals. Dat voerde mij terug naar vele malen kamperen en ontmoeten. Ervaringen van twee ontmoetingsplaatsen wil ik hier iets met de lezers delen.
Allereerst een ‘Youth for Christ’ Muziekfestival.
Het begon in 1978 in Kamperland. Een meerdaags christelijk muziekfestival met kamperen op het festival terrein. Bedoeld als feestje aan het eind van de zomer met goede muziek, ontmoeting, uitwisseling, terugzien van mensen van vakantiekampen. Er was een dagopening vanaf de boot aan het meer, er waren kraampjes en workshops, theater, pastoraat, er waren sprekers.
Een belangrijk doel van het festival was ook kennis maken met verschillende soorten christelijke muziek en daarover in gesprek gaan met elkaar.
Motieven om er te kome waren: het feest, de gezelligheid, de ontmoeting en het leren vannieuwe dingen. Ik ben vanaf er vanaf de allereerste keer tot ongeveer de 15e keer bij geweest. Iedere keer weer een feest van ontmoeting en gezelligheid, een plaats om bij elkaar thuis te komen in een ontspannen sfeer.
Een lied dat voor mij heel typerend was voor dit festival is:
”Why should the devil have all the good music” van Larry Norman.
terug te vinden op youtube https://www.youtube.com/watch?v=iVyNnKsmdok
Larry Norman was een overtuigd christen. Hij werd in de kerk echter niet geaccepteerd omdat hij andere muziek gebruikte om God te eren dan de psalmen en gezangen. Die muziek, Rock en Roll, werd vaak als duivels getypeerd. Hij zong en streed om verbreding in christelijke muziek mogelijk te maken.
Hij zag muziek als een gave van God en dat liet hij niet beperken tot wat traditioneel als christelijke muziek werd gezien zoals kerkmuziek. Ik vertaal twee strofes uit dat lied
‘Why should the devil have all the good music’
Ik wil dat de mensen weten dat Jezus mijn ziel heeft gered
Maar ik luister nog steeds graag naar de radio.
Ze zeggen dat rock-'n-roll verkeerd is, we geven je nog één kans.
Ik zeg dat ik me zo goed voel dat ik moet opstaan en dansen.
Ik weet wat goed is, ik weet wat fout is, ik verwar het niet.
Alles wat ik echt wil te zeggen is:
Waarom zou de duivel alle goede muziek hebben?
Ik heb niets tegen psalmen,
Maar een lied met een fijn ritme raakt me
Ik heb niets tegen lofzangen,
Maar zoek een lied dat mijn voeten beweegt.
Ik wil God kunnen eren met muziek
Die mij doet bruisen van leven!
Jezus vertelde de waarheid, Jezus wees de weg
Ik wil nog iets zeggen.
Ze spijkerden hem aan het kruis, ze legden hem in de grond,
Maar ze hadden moeten weten dat je een goede man niet in bedwang kunt houden.
Ik voel me elke dag goed, ik wil het niet verliezen.
Alles wat ik wil, alles wat ik wil weten
Waarom zou de duivel alle goede muziek hebben?
Dat nieuwe, dat andere, het gesprek daarover was mooi, het bruiste, gaf energie.
Dan iets over Taizé.
Een geheel andere plaats waar veel jongeren elkaar kunnen ontmoeten en waar ik verschillende keren geweest ben is bij het internationale klooster van Taizé in Frankrijk.
Jongeren uit heel veel verschillende landen komen daar bijeen om te zoeken naar geloof en verdieping. In de tijd dat je daar bent wordt je ingedeeld in internationale gespreksgroepen en voor een vrijwilligerstaak. Het is niet de bedoeling om met meer dan 2 mensen die elkaar kennen bij elkaar in een groep te zijn.
Je volgt het ritme van het klooster met iedere dag 3 diensten, 3 eenvoudige maaltijden, een inleiding door een broeder in verschillende talen en daarna in je gespreksgroep een gesprek daarover, zingen, vrijwilligerswerk en ’s middags vaak nog andere ontmoetingen rondom een thema of land. In een dienst wordt meditatief gezongen, worden teksten gelezen, wordt gebeden en er is altijd een tijd stilte voor je eigen ontmoeting met God.
Mensen komen daar heen om God te zoeken, of het geloof, of zichzelf. Ik trof er iedere keer heel verschillende mensen aan. Het internationale gesprek is vaak lastig, maar maakt ook dat je meer in herkenbare beelden en gevoelens gaat praten, omdat die gemakkelijker herkenbaar, verstaanbaar zijn. Ik heb het ervaren als een plaats van inspiratie juist door de eenvoud en het rustige, herkenbare ritme en de ontmoetingen die je daar had met onbekenden. Een plaats om ruimte aan God te geven.
Een lied van Taize dat voor mij heel typerend is ‘Dans nos obscurités’ : In onze duisternis, ontsteek dan een lichtend vuur dat nooit meer dooft, vuur dat nooit meer dooft. 2x
Dit lied brengt mij terug naar de kern van mijn geloof. In alles wat ik meemaak, waar ik doorheen ga, wat ik als duister ervaar, mag ik teruggaan naar Gods eeuwige vuur dat mij verlicht en zal blijven verlichten.
Dat waren twee ontmoetingsplaatsen, twee bronnen waaraan ik mij kon laven. Ik wens iedere jongere een jeugd met zulke vindplaatsen toe.
-------------------------------------Marieke Visser----------------------------------------------------
Samen (?) weer naar de kerk
Medio juni hebben we op de vergadering van de algemene kerkenraad met gepaste vreugde geconstateerd dat we weer met erediensten in onze gebouwen gaan beginnen. En dan bedoel ik erediensten waar ook u, of in elk geval een deel van u, bij aanwezig mag zijn. Een beetje zoals het was, maar nog niet helemaal. Afhankelijk van het gebouw kan een beperkt deel van de stoelen worden gebruikt, zingen is nog risicovol, een deel van de gemeente zal elke zondag thuis moeten blijven. Het is allemaal nog niet ideaal. Maar toch een belangrijke stap vooruit.
De wijkkerkenraden zijn druk bezig met het maken van een protocol. Wat kan wel, wat kan (nog) niet. Hoe gaan we om met het koffiedrinken? Hoe gaat het met schoonmaken? Veel vragen te beantwoorden. Het is de verantwoordeljkheid van de wijk om binnen de richtlijnen van de overheid tot een passende oplossing te komen. We hebben in de AK afgesproken dat deze richtlijnen het kader vormen. De landelijke PKN heeft een voorzet gedaan voor een mogelijke invulling daarvan; de wijken kunnen daaruit inspiratie halen. We hebben in de AK ook gesproken over onze huurders. Met hen worden heldere afspraken gemaakt over de regels die voor hen gelden.
Goed nieuws kregen we onlangs vanuit TINT. Begin dit jaar heeft het bestuur bij de PKN een aanvraag ingediend voor meerjarenfinanciering van het studentenpastoraat. Deze aanvraag is gezamenlijk gedaan met IFES en Navigators. Als PGE hebben we deze aanvraag met een aanbevelingsbrief ondersteund. Recent kwam het bericht dat de aanvraag is goedgekeurd en dat is heel goed nieuws voor het werk onder de studenten in Eindhoven.
Helaas kregen we recent het bericht dat Henk Lofvers overleden is. Hij is jaren wijkpredikant geweest van de voormalige Adventskerkgemeente. We gedenken hem en wensen de familie veel sterkte toe.
Dit is de laatste SAMEN voor de zomervakantie. Deze zomer zal anders zijn dan andere zomers. Wellicht gaat u op reis, wellicht blijft u thuis. Maar waar u ook bent, de diensten vanuit de kerken van de PGE kunt u blijven volgen.
Ik wens u het allerbeste toe!
---------------------------------Benjamin Jansen--------------------------------------------------
Het feest van de Geest, of toch niet?
Festivals in deze tijd? Dat kan toch niet? Festivals, het is een bijzonder thema voor een blad in een tijd van een pandemie. Maar zijn festivals juist niet iets waar we eigenlijk allemaal naar verlangen? Een evenement wat ons bij elkaar brengt en waar we elkaar weer kunnen zien. Niet via een scherm van een laptop, tablet of mobiel, maar écht.
Begin mei kwam premier Rutte met het verlossende woord: in juni mogen de deuren van de kerk weer open! Na twee maanden kerk-zijn via een online livestream kan dat nieuws ook wel gekenmerkt worden als een festival. Maar is het eigenlijk wel zo’n feest? Er mogen maar maximaal 100 mensen komen en de afstand van elkaar geldt nog steeds. Past dat wel bij het beeld wat we van de kerk hebben en willen verspreiden? Die deur van de kerk die altijd voor iedereen openstaat. “Nee, nu even niet. Er is nu even alleen een deel van de gemeente welkom, sorry”.
Met het gezin, de echtgenoot of misschien alleen voor de livestream kijkend naar de online kerkdienst met een kop koffie in de hand. Voor veel mensen zag de zondag er de afgelopen tijd ongeveer zo uit. We missen het fysieke samenzijn, het koffiedrinken na de dienst en het samen uit volle borst meezingen met de liederen. Zelf kan ik ook niet wachten totdat dat allemaal weer kan. Maar ook al voelt het gemeente-zijn door zo'n scherm soms ver weg, we mogen kracht putten uit de woorden van Jezus in Mattheüs 18:
'Want waar twee of drie mensen in mijn naam samen zijn, ben ik in hun midden.' -Mattheüs 18:20
Ook al zijn we met elkaar verbonden door een internetverbinding, God is erbij.
Samen met elkaar als gemeente moeten we opzoek gaan naar creatieve manieren om ons geloof te belijden. Dat wordt de grootste uitdaging tot nu toe.
Want hoe kunnen we in deze tijd kerk zijn zonder de betekenis van kerk zijn te verliezen?
-------------------------------------Elsemarie de Boer---------------------------------------------
Draagt elkanders lasten ( vervolg )
In het artikel “Diaconie in coronatijd” ( Samen , juni 2020, pagina 4 ) schreef Leo Steinhauzer o.a. het volgende : “Bij het begin van de crisis greep het kabinet flink in de buidel om de nood op te vangen en suggereerde aanvankelijk alle gevolgen van de genomen maatregelen voor haar rekening te zullen nemen. Dat kan natuurlijk nooit en dat is inmiddels ook gebleken.”
Zeker als we solidair willen zijn met andere landen en mensen verder weg zal de rekening van deze crisis hoog uitvallen. Deze rekening zal sowieso door ons betaald moeten worden. Mijns inziens ( persoonlijke mening ) zou een solidariteitsheffing op basis van het vermogen een goede zaak zijn, omdat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen.
Als College van Diakenen ontvangen we regelmatig verzoeken van allerlei instanties om financiële ondersteuning in verband met de corona crisis. Een tweetal wil ik hierbij onder uw aandacht brengen.
|
-----------------------------------------Wim Wiggers------------------------------------------------
Minderheid
De meeste mensen willen graag een prettig leven, niet teveel stress, af en toe vakantie, geen financiële problemen etc., etc. In ieder geval geen gedoe. Géén corona aub! Zoiets maakt verschrikkelijk onzeker. En angstig. Het is onvoorspelbaar, dat maakt ons ongelukkig. Wij willen graag tevreden zijn.
In dit opzicht denk ik echter wel dat we ons goed moeten realiseren dat we een minderheid zijn. Het zijn geen prettige omstandigheden, dat klopt. Maar in vergelijking met de rest van de wereldbevolking zijn wij een minderheid. Weliswaar een grote minderheid, maar toch. De meerderheid van de wereldbevolking houdt zich met heel andere dingen bezig dan wij. Miljoenen mensen weten en ervaren wat het betekent om te overleven in omstandigheden die er niet om liegen en waar wij geen notie van hebben: vluchtelingen voor de zoveelste keer van huis en haard verdreven, honger, terreur, oorlog en geweld, dictaturen, ziekte tot overmaat van ramp en geen werk en scholing hebben. Geen sociaal vangnet en geen goede gezondheidszorg.
Covid-19 overviel ons als een dief in de nacht, het overkomt ons en doet ons schudden op onze degelijke grondvesten. Het ondermijnt ons vaak gezellige bestaan, we kunnen er niet goed tegen. We worden ineens uit onze dagelijkse beslommeringen en routines gerukt en moeten overal bij nadenken. We kunnen niet meer naar de kerk, dat hebben wij persoonlijk in heel ons lange leven nog nooit meegemaakt! Erger en eenzamer nog zijn de mensen die in verpleeg-en verzorgingshuizen geen bezoek meer mochten krijgen. Verboden! En waarom?
Velen stellen zich die vraag en velen proberen er een antwoord op te vinden. Wij als christenen stellen natuurlijk ook deze vraag. Sommigen vragen zich af waarom God dit toelaat. Anderen stellen beslist vast dat het een straf van God is of minstens een waarschuwing. Velen roepen God ter verantwoording: Waarom laat U dit gebeuren, waarom grijpt U niet in?
In het westen wordt deze vraag misschien vaker gesteld dan in het oosten, wij willen graag een zo logisch mogelijk antwoord aub.Toch komt vaak Psalm 91 naar voren: het antwoord van de gelovige mens op rampspoed en gevaar.
Kunnen wij, juist in deze onvoorspelbare situatie, een beroep doen op ons vertrouwen in God? Kunnen we het opbrengen om onze onzekerheden aan hem te geven in het geloof en vertrouwen dat Hij weet wat wij nodig hebben, ook in de moeilijkheden van ons leven?
Als we dat echt kunnen, zullen we - ook in Coronatijden – in staat zijn om echte vrede te bewaren en tevreden te zijn. We kunnen elkaar daarbij helpen en bemoedigen, laten we dat vooral doen in onze kerkelijke gemeenschappen. Zowel geven als ontvangen maakt blij! Wegvluchten uit deze nare realiteit kan niet, wegvluchten naar God kan echter altijd. Zie Psalm 118: 24, 25.
--------------------------------Lianne Gast, Kruispunt.---------------------------------------
Spiegelverhalen
Ik wordt steeds vaker bepaald bij verhalen uit het Oude Testament. En dan helpt het natuurlijk dat ik die vroeger met de paplepel heb ingegoten gekregen. En ja ….. ook tijdens mijn ‘geloofsopvoeding’ werden die verhalen gelezen en uitgelegd door de ‘bril’ van het Nieuwe Testament. Alsof die verhalen op zichzelf geen zeggingskracht zouden hebben! Bovendien hebben we niet zoveel met die verhalen van geweld, misstanden en oorlogen. We zijn meer van saamhorigheid, barmhartigheid en de ‘mantel der liefde. Daar is natuurlijk niets mis mee. Maar de wereld zit helaas wat slechter in elkaar. En we zullen ons stinkende best moeten doen om daarin wat verandering te brengen. En dan geven die verhalen uit het Eerste Testament soms verrassende ‘inkijkjes’. En daarvan werd ik me voor het eerst heel indringend bewust toen ik het boek ‘Niet in Gods naam’ van Jonathan Sacks, een engelse rabbijn, las. Voor mij was het ‘bijproduct’ van zijn thema, dat die oudtestamentische verhalen ons een spiegel voorhouden, dat die verhalen in deze tijd verrassend actueel zijn, dat ze ons de weg wijzen, hoe we als beelddragers van de Eeuwige, in deze tijd zouden kunnen staan en handelen! En ja, ik definieer het expres zo, omdat alle nakomelingen van Abraham, Joden, christenen en moslims daarbij, wat mij betreft, zijn inbegrepen.
Met Pinksteren schreven Joost Röselaers een Ad van Nieuwpoort een essay in Trouw, waarin ze deze coronatijd vergeleken met de tocht van de Israëlieten door de woestijn, op weg naar het beloofde land, op weg naar een nieuw leven dat zoveel menselijker zou zijn: het ‘nieuwe normaal’. Maar veranderen is moeilijk, het ‘oude normaal’ steekt de kop op, een gouden kalf wordt ‘geboren’, het consumentisme lonkt, zeggen de twee voorgangers. Gelukkig zijn er dan de 10 woorden om het vernieuwingsproces aan te zwengelen en te begeleiden. Oude woorden, maar nog verassend actueel, denk ik.
En op Tweede Pinksterdag stond daar ineens Donald Trump met de bijbel omhoog voor dat kerkje naast het Witte Huis. Alsof hij wilde zeggen: “Zie je wel, God staat aan mijn kant bij mijn gevecht tegen de plunderingen!” Ik moest onmiddellijk denken aan dat verhaal uit 1 Samuël 4, waar de Israëlieten bij hun oorlog tegen de Filistijnen de ark uit Silo lieten halen, ter ondersteuning van hun strijd. De Filistijnen werden bang en zeiden: “Nu zal het slecht met ons aflopen. Ze hebben hun machtige God erbij gehaald!” Maar helaas, het hielp niet, ze verloren de strijd. Zou dat model staan voor de afloop van het conflict in de Verenigde Staten? In ieder geval laat God zich niet voor het karretje van Donald Trump spannen. Alweer een verassend actueel ‘spiegelverhaal’, dunkt me.
Hoe anders was dat bij Mozes, die in de strijd tegen de Amelekieten z’n staf omhoog hield om de moed erin te houden voor de strijders. God aan de zijde van z’n volk. De Amelekieten hebben zich tegen de Heer verzet, lees ik in de Schrift. Ik denk dat de Eeuwige staat aan de zijde van hen, die opkomen voor onrecht, die opkomen voor de slachtoffers van discriminatie, en vreedzaam Zijn woorden ‘hoog’ houden.
-----------------------------------Bernard van Weeghel------------------------------------------
’t Hemeltje in tijden van corona – deel 2
Het zou zomaar een feuilleton kunnen worden, want hoe lang gaan de coronamaatregelen nog gelden voor ons. In de mei-uitgave van SAMEN hebben we verteld over de eerste weken. De gebeurtenissen stapelen zich op en dan is het goed om dit ook te vertellen. Allereerst zijn we heel erg blij zijn dat we nog alle dagen open konden zijn voor onze gasten. Weliswaar met de nodige beschermende middelen maar we waren er. Want mensen zonder huis/onderdak kunnen niet thuisblijven en hebben juist met deze dagen een plek nodig om te schuilen. Het virus is ook in het inloophuis een dagelijks gegeven. Het aantal gasten in huis was een tijdlang maximaal 9. Alleen de buitenslapers komen bij de inloophuizen. Mensen die we ook wel zorgmijders noemen. Het is voor hen niet te doen om op één plek te blijven. Ook in deze roerige tijden vinden zij geen aansluiting in het systeem. Voor alle andere daklozen is er een 24-uurs opvang vanuit de gemeente. We hebben dit als Eindhoven goed geregeld. Daarin hebben ook de Midden en Oost Europeanen een plaats.
Het is zuchten met de 1,5 meter maatschappij. Bijna iedere dag moeten we gasten vragen plaats te maken voor een van hun mededaklozen. De gasten komen om te eten, te douchen en even iemand te spreken. Eind mei hebben we opgeschaald naar maximaal 15 gasten, door het plaatsen van tenten in de tuin. We hebben geen idee hoelang we de tenten nodig hebben. Het is steeds schakelen, iedere verandering vanuit de regering kan een verandering voor het inloophuis inhouden.
Het geen plek hebben voor thuisloze mensen was heftig, we vonden dat heel vervelend. Men kwam wel naar ’t Hemeltje en stond voor het hek. Steeds dezelfde vraag: mag ik nu dan binnen, heb je eten, heb je koffie? Hoelang duurt het nog voor ik binnen mag? Het voelde als een afwijzing, als uitsluiting. We zijn heel blij dat we vanaf 1 mei ook voor hen weer wat ruimte konden maken, door twee keer per week een koffie-uurtje voor hen te organiseren. Hoe lang dit allemaal gaat duren blijft ongewis. Maar we zijn als Hemeltje open en bereikbaar voor de mensen die dakloos en thuisloos zijn.
We blijven als Hemeltje een plek voor al die mensen die hulp nodig hebben waar geen helper is. Deze gedachte ligt ook ten grondslag aan ons besluit om als Hemeltje zelfstandig te blijven met betrekking tot de ontwikkelingen rond de Maatschappelijke Opvang in de gemeente Eindhoven. Hoe die nieuwe opvang er uit gaat zien, is nog onduidelijk. Daarover wordt binnenkort een besluit genomen. Daarop vooruit lopend hebben we als Hemeltje gezegd: we blijven wie we zijn. Dat betekent zelfstandig blijven, maar wel de samenwerking aangaan met de overige partners in de maatschappelijke opvang.
Het gaat nog een bijzondere tijd worden.
---------------Namens het bestuur, Jannet Venekamp--------------------------------------
Juni 2020 met thema:"Corona II" Lees meer...
Intro juni nummer van SAMEN
Het juni nummer van SAMEN gaat opnieuw over corona. Eerst een artikel van onze AK voorzitter Benjamin Jansen, die het protocol voor kerk in coronatijd toetst aan de kenmerken van kerk zijn zoals die eerder door de PKN waren uitgegeven. Hij stelt kritische vragen. In een beschouwend artikel geeft BertJan van Haarlem aan hoe wij coronatijd ervaren en verwerken. In de column vergelijkt Bernard van Weeghel de anderhalve meter maatschappij met de rituelen rond geboorten in Twente waar een anderhalve meter lang krentebrood als geboortekado wordt gegeven. Elbert Grosheide geeft een samenvatting van de huiskamergesprekken die over het jaarthema ‘hoop’ zijn gehouden. Maar er staat veel meer in. We nodigen U uit om het allemaal te lezen.
-----------------------------------------Redactie SAMEN----------------------------------------------
Mozaïek van kerkplekken
Onder de titel Mozaïek van kerkplekken – over verbinding tussen bestaande en nieuwe vormen werkte de Protestantse Kerk Nederland (PKN) in 2018 en 2019 aan vernieuwing van de mogelijkheden om kerk te zijn in een samenleving die steeds diverser wordt. ‘Met pioniersplekken, leefgemeenschappen, kliederkerken, monastieke initiatieven en meer’. Ach, in dat rijtje mist nu juist de digitale kerk, zoals deze anno 2020 is geworden. Niet vanuit beleid of strategie, niet vanuit wens of wil, maar vanuit een gezondheidscrisis is de kerk als gestalte van Christus totaal van kleur verschoten. Kunnen we eigenlijk nog wel van kerk spreken als we elkaar niet in levende lijve ontmoeten, wanneer we het brood niet delen, wanneer aan de hengel geen collectezak hangt maar een schaaltje met doopwater, wanneer zingen een gezondheidsrisico is geworden…
Onderdeel van het onderzoek van de PKN was het benoemen van tien essenties van kerk-zijn. Laten we die eens langslopen.
- Een groep mensen die door de Geest wil leven uit Gods genade in Jezus Christus. Deze kunnen we afvinken, daar heeft corona niets aan veranderd.
- en regelmatig in het openbaar samenkomt rondom Woord en sacramenten, Hier knelt het. De regelmaat is eruit, we zitten in eigen huis, niet in het openbaar (ook niet als we een reserveringssysteem moeten hanteren), en de sacramenten vieren we niet.
- en die samen een doorgaande geloofsgemeenschap wil vormen, De wil is er en de creativiteit ook. Na de eerste fase van verwondering zijn diverse initiatieven ontstaan om met elkaar door te gaan, oog voor elkaar te hebben en het geloof te delen. Toch is het vormen van een geloofsgemeenschap niet eenvoudig als we allemaal op verschillende plekken los van elkaar ons geloof beleven.
- die zich missionair en diaconaal inzet voor de wereld, te beginnen bij de eigen context, Ik denk dat velen van ons zich op een of andere wijze hebben ingezet voor de ander in de eigen omgeving – boodschappen doen, een kaartje of een telefoontje, juist nu iedereen thuis is geeft dat de mogelijkheid om zichtbaar als christen te zijn voor de mensen om je heen. Of zoals minister De Jonge zei: ‘verspreid het Woord, niet het virus’.
- bestaande uit tenminste tien volwassenen die hun gaven inzetten voor de kerkplek, Met z’n tienen zijn we wel. Maar wat hier eigenlijk ‘kerkplek’ kan betekenen, hebben de opstellers van het stuk zich niet afgevraagd; hun kanttekeningen zeggen daar in elk geval niets over en gaan ervan uit dat dit iets vanzelfsprekends is.
- onder leiding van een kernraad, met tenminste drie belijdende leden van de Protestantse Kerk die ook een kerkelijk ambt bekleden, Ook in coronatijd functioneert de kerkenraad, zij vergadert via beeldbellen, geeft leiding aan het gemeentewerk, organiseert alternatieve activiteiten.
- en met in de kernraad tenminste één ambtsdrager die bevoegd is om het Woord en de sacramenten te bedienen, In de Johannesgemeente en in Zuid is dit gelukkig het geval; in de Kruispuntgemeente niet en is het natuurlijk ook lastig om in deze tijd invulling te geven aan het beroepingswerk.
- en in verbondenheid met de kerk als groter geheel, in het bijzonder de Protestantse Kerk, door te werken aan goede relaties met naburige gemeenten en minimaal jaarlijks mee te doen in het landelijke verband voor kerngemeenten, We willen wel, kijken misschien op zondagochtend ook wel naar de dienst vanuit de PKN-kapel, maar het blijft contact op afstand.
- die zelf de verantwoordelijkheid op zich neemt voor het beleid en de financiën, Doen we, en de kerkrentmeesters vullen ook het rentmeesterschap in voor de gemeentes die in onze gebouwen onderdak vinden.
- en die meewerkt aan toezicht en aan de behandeling van klachten en conflicten door een daarvoor aangewezen orgaan van de Protestantse Kerk. Gelukkig hebben we dit bij de hand in de PGE.
Van de tien essenties kan ik zomaar acht-en-een-half afvinken. Al met al lijkt het nog wel mee te vallen, toch? Nu ja, dat is misschien iets te snel. Essentie b. is een hele belangrijke, een cruciale. En we voldoen aan geen enkele van de kernwoorden uit deze essentie. Met ‘openbaar’ bedoelen we dat de bijeenkomsten geen besloten bijeenkomsten zijn, alleen voor ingewijden. Jezus deed het ons voor, door in het openbaar en in de open lucht te prediken. In die zin is een dienst die op het open net wordt ge-livestreamd passender dan een dienst met maximaal 30 mensen waarvoor je vooraf een kaartje moet reserveren. Met ‘samenkomen’ bedoelen we dat we verbonden zijn met elkaar en bij elkaar zijn. Dat is niet het geval; we kunnen wel allemaal tegelijk naar hetzelfde kijken, maar dat maakt nog niet dat we samenkomen. Dagelijks kijken ook miljoenen mensen naar dezelfde maan, maar dat wil niet zeggen dat ze samenkomen. Ook met de sacramenten is het behelpen. En essentie c. zie ik ook niet volledig werkzaam zijn. Ik kan maar tot één conclusie komen. Ondanks alle goede bedoelingen en inspanningen voldoen we niet aan alle tien essentiële criteria van kerk-zijn. We zijn dus geen kerk op dit moment.
En wat nu... Is dat erg? En komt het oude terug? Vooropgesteld, ik vind het verre van aangenaam en hoop dat het snel weer een vorm van nieuw normaal wordt. En toch, in iedere crisis zit een kans, zitten nieuwe inzichten en nieuwe mogelijkheden. En die moeten we zien, omarmen en benutten vóórdat de crisis voorbij is. Ik noem er één. In veel kerken is nu een webcam geïnstalleerd; diensten worden opgenomen en op ‘kerkdienstgemist’ of op ‘youtube’ geplaatst. En daar bereiken ze niet alleen eigen kerkleden die niet meer naar de kerk kunnen, maar ook anderen. Vaak kennen we ze niet, wellicht leren we hen nooit kennen, maar ik ben ervan overtuigd dat hierdoor mensen God ontmoeten. Laten we daar niet mee ophouden, wanneer de diensten weer als vanouds in de kerkzaal plaatsvinden. Maar laten we de samenkomsten ècht openbaar laten zijn voor de hele wereld. Graag daag ik u uit in dit soort kansen mee te denken.
Tot slot kom ik terug op de titel van het onderzoek van de PKN. Volgens wikipedia is een mozaïek een kunstvorm waarbij een grote afbeelding wordt vervaardigd uit een groot aantal kleine gekleurde steentjes, die in een vloer of wand worden gemetseld. Dat beeld stel ik mij voor bij de kerk van de toekomst: met elkaar vormen wij als christenen een mozaïek van kerkmensen, veelkleurig, van verschillende vorm en grootte en pas als je van een afstandje kijkt, zie je wat het geheel voorstelt. De coronacrisis zet ons op afstand en dwingt ons naar onszelf als steentje en naar de kerk als geheel te kijken. Even niet in de kerk, maar even zonder de kerk. Wat ziet u dan voor beeld? Wordt u daar blij van? Wat mist u, wat wilt u behouden, en wat moet definitief anders?
-----------------------------------------Benjamin Jansen-----------------------------------------------
Ervaren en verwerken
Er gloort weer hoop. De coronamaatregelen worden versoepeld. Er komt ruimte, er kan en mag weer meer. Het is ook zo dat er nog wel beperkingen blijven en er wordt ons gevraagd om verstandig met de verruiming van de regels om te gaan.
Ook voor kerken komen er meer mogelijkheden voor vieringen en andere activiteiten, maar er blijven ook regels en beperkingen. Hoe die ingevuld en nageleefd gaan worden, moet plaatselijk worden ingevuld. Daar is nu nog niet zo veel over te zeggen. Maar de vraag klinkt wel: hoe het verder zal gaan…
Ook wordt de vraag gesteld wat deze tijd ons oplevert, alsof corona ergens goed voor zou zijn… Dat lijkt mij niet, maar wel worden vragen die er al langer waren duidelijker en scherper:
Welke invloed heeft onze manier van leven op het klimaat? De tijd van de lockdown (intelligent of niet) is in ieder geval goed voor onze leefomgeving: de lucht is schoner, het is stiller…
Welke invloed heeft onze leefstijl op onze gezondheid? Ongezonde voeding tast onze weerstand aan en maakt ons vatbaar en kwetsbaar…
Wat betekent leiderschap in deze tijd? Leiders laten zich adviseren, zij tonen en vragen verstandig beleid en gedrag. ‘Leiders’ in binnen- en buitenland prijzen middelen tegen corona aan, waarvan vooral duidelijk is dat ze gevaarlijk zijn en waarvan het nog maar de vraag is of ze werkelijk helpen…
Wat hoop biedt is dat er in de afgelopen weken vooral een beroep is gedaan op onze verantwoordelijkheid. Het beperken van de verspreiding van het corona virus is een zaak van ons allemaal en het lukt alleen als iedereen zich inzet: de adviezen zo goed en zo veel mogelijk volgt en de regels in acht neemt.
Het heeft gewerkt. En meer dan dat. Mooi is om te zien hoe mensen verantwoordelijkheid hebben genomen en gezocht hebben naar andere manieren om voor elkaar te zorgen. Er is en wordt veel goeds gedaan en het is te hopen dat we dat niet kwijtraken als er weer meer ruimte en tijd komt voor andere dingen. Veel mensen hebben – misschien noodgedwongen, maar dan toch – er voor gekozen om dingen anders te gaan doen en zelfs om andere dingen te gaan doen dan zij gewend waren. Er waren en zijn veel ideeën en initiatieven om anderen in hun eenzaamheid en armoede bij te staan. Het kon ook omdat voor ons gevoel de tijd stil stond nu vooral werken en reizen tot het uiterste beperkt werden.
Wij zijn niet gewend dat de tijd stil staat. De tijd tikt en stroomt weg, we hebben het gevoel dat de tijd vliegt. We komen, of kwamen, soms tijd te kort voor alles wat we moeten en willen doen. Eén van onze vijanden is de tijd. En de klok is onverbiddelijk. We hebben steeds minder (levens)tijd. Elke dag, elk uur, elke minuut komen we dichter bij ons levenseinde. Er is dus haast geboden en we moeten de tijd goed benutten. Het is een omgaan met de tijd waarbij en een verleden achter ons en een toekomst voor ons ligt. Het is de kloktijd van werk, agenda, bezigheden en verplichtingen, weinig rust. Het is de tijd die ook geld (geworden) is.
In deze tijd ervaren mensen veel meer rust, die dan ook weer meteen (te) veel van het goed is. We zijn geen rust gewend en weten er niet direct raad mee. Stilte en rust kunnen ons overvallen als we altijd zo druk (geweest) zijn.
Er is niet alleen de tijd die we hebben, of de tijd die ons ‘heeft’, er is ook de tijd die wij zijn. Dat is de tijd die wij ervaren als we niets moeten of hoeven. Het is een moment, waarin je je kunt verliezen. Een moment dat eeuwig lijkt te duren. We kunnen dat beleven als we aandacht voor iemand of iets hebben. Het is de tijd van het ‘nu’ dat geen verleden of toekomst (nodig) heeft. Het is voor ons moeilijk genoeg om – zoals tegenwoordig vaak gezegd en gevraagd wordt – in het ‘nu’ te leven. Op het moment dat we stil staan bij het nu is het immers al weer voorbij, geweest.
We ervaren die tijdloze momenten als we aandacht hebben, verbinding, inspiratie, reflectie. Het zijn ook de momenten waarop we genieten van de natuur, een schilderij of muziek. Dan voelt het alsof de tijd even stil staat. Het is de ervaring van stilte en rust. Wie meer of minder regelmatig wandelt, een klooster bezoekt, muziek maakt of er naar luistert, die weet van deze beleving.
Je mag hopen dat ook kerken en gemeenten iets weten van deze ervaring en beleving. Het is bijzonder hoe de tijd van lockdown en de weken rondom Pasen samen vallen. De ervaring van stilte en rust is vreemd en intens. Het verhaal van Pasen maakt ons duidelijk dat we leven op een heel andere manier dan wij gewend zijn: de weg die Jezus is gegaan laat ons zien dat wij bestaan met de dood achter ons en het leven voor ons. Dat is bij alle vragen en angst een hoopvol en bemoedigend perspectief. Het vraagt kracht en moed om het zo te zien, maar het geeft ook vertrouwen en geborgenheid.
--------------------------------------BertJan van Haarlem-----------------------------------------
Diaconie in coronatijd
‘Het is een rare tijd’. Veelgebruikte woorden. Ik ervaar dat zelf ook zo. Het leven gaat door, maar de tijd lijkt soms stil te staan. Ook voor degenen die al dan niet thuis werken ziet de wereld er totaal anders uit. En de kerk lijkt bijna niet meer te bestaan. Er zijn geen diensten en we missen de mensen. We zijn bezorgd; we zien mensen om ons heen die bang zijn. Sommigen reageren paniekerig, terwijl anderen de neiging hebben om de ernst van de situatie te onderschatten. We raken zo in een proces verzeild waarin we toegroeien naar een steeds groter bewustzijn en erkenning van de werkelijkheid. De kerk past zich zonder morren aan. Trouw aan de overheid ligt ook wel in de traditie van de kerk.
Onzekerheid over ons bestaan, onze leefwijze, over hoe lang het gaat duren neemt ons in beslag. Wordt onze gezondheid bedreigd? Het hoge leeftijdsniveau in onze kerk betekent dat velen tot de risicogroep behoren. We zien ook mensen om ons heen die ziek worden. Ook jonge gezinnen. Gelukkig zijn het geen grote aantallen. Enkelen redden het niet. Er zijn gemeenteleden, die kwamen te overlijden, mensen die wij kennen. Dat doet pijn. Daar schrikken wij van. Zo komt corona wel griezelig dichtbij.
Wat betekent dit voor de diaconie? Zijn wij een diaconale kerk? In bepaald opzicht denk ik zeker dat het zo is. De leden van onze kerk bekommeren zich om elkaar en zien naar elkaar om, Dat was altijd al zo en nu passen we ons aan. Contacten zijn veelal telefonisch. Fysiek contact wordt vermeden, maar iemand die hulp nodig heeft krijgt die met in achtneming van de voorschriften. De wijkdiaconieën blijven beschikbaar. Maar het is onvermijdelijk dat de plotselinge lock-down gevolgen heeft. Bijeenkomsten gaan niet door, vergaderingen worden uitgesteld. Zaken die niet kunnen wachten worden ad hoc opgelost met telefonisch en email contact. Gelukkig roept de situatie ook creativiteit op. Voor de collectes worden alternatieve voorstellen gedaan. Maar in het grote geheel is er een grote leegte. Ik ervaar het zelf als een matte stilte. Pas de laatste weken komt er weer beweging en is er meer activiteit. We raken kennelijk gewend en komt er nieuwe energie vrij, We worden wel gedwongen er rekening mee te houden dat we voorlopig nog niet naar het oude vertrouwde kunnen terugkeren en het voorlopig met het ‘nieuwe normaal’ moeten doen. Trouwens, ik heb mijn hoop meer gevestigd op het ‘tijdelijke abnormaal’ . Enige verruiming lijkt wel mogelijk te worden, maar vooreerst is grote behoedzaamheid nodig en de toekomst onzeker.
We leren echter bij. Videoconferenties waarbij tientallen deelnemers kunnen worden betrokken. Zo zullen er in het nieuwe seizoen misschien toch themabijeenkomsten plaats kunnen vinden, ook als we nog niet in grote groepen bijeen kunnen komen.
Zijn de consequenties voor de kerk en voor ons College van Diakenen al groot, de gevolgen van de coronacrisis voor de gehele samenleving zijn nog vele malen groter. Een kerk die in de samenleving wil staan zal zich daarop moeten bezinnen. Het lijkt mij voor de hand te liggen dat de diaconie daarbij het voortouw zal moeten nemen.
De kerk kan misschien een andere visie ontwikkelen dan waartoe de politiek en het openbaar bestuur in staat is. Daar spelen te veel verschillende - grote en kleine belangen een rol. Zou de kerk in staat kunnen zijn om vanuit geloof en opdracht de politieke belangen en machtsstrijd een tegenwicht te bieden?
De kerk heeft geen gunstige geschiedenis als het om macht gaat Het christendom heeft zich met veel geweld gevestigd en gehandhaafd. De kerk heeft op beslissende momenten de verkeerde regimes gesteund of in elk geval niets in de weg gelegd. Maar er was ook altijd die andere kant. De kerk, die op de bres stond voor de rechteloze, de weduwe en de wees, de zieke en de vluchteling.
Onze regering is van goede wille. Mark Rutte doet het goed. Daar is vriend en vijand het wel over eens, Bij het begin van de crisis greep het kabinet flink in de buidel om de nood op te vangen en suggereerde aanvankelijk alle gevolgen van de genomen maatregelen voor haar rekening te zullen nemen. Dat kan natuurlijk nooit en dat is inmiddels ook gebleken.
Wat er daarna gebeurt is interessant maar minder fraai, omdat al snel blijkt dat het sturend vermogen van de overheid beperkt is. Zodra de economische gevolgen van de genomen maatregelen duidelijk worden begint het spel om deze zoveel mogelijk af te wentelen. Althans diegenen die daartoe in staat zijn proberen er zoveel mogelijk schadevergoeding uit te slepen, zo min mogelijk kosten te betalen en als het even kan aan de crisis nog iets te verdienen. Maar wie betaald dan uiteindelijk de rekening? Ik denk dat dát de kleine luyden zijn om met Abraham Kuyper te spreken.
In mijn ogen is er nog iets merkwaardigs. Vrijwel direct werd er gesproken over een economische crisis die zou ontstaan tengevolge van het coronavirus. Volgens mij is dit niet juist en is er helemaal geen economische crisis. Er is wel crisis door de mogelijke gevolgen van een te snelle verspreiding van het coronavirus met economische gevolgen, Nu lijkt dat misschien een woordenspel, maar het is dan wel een woordenspel dat de visie op economie bepaald.
Nu begeef ik me wel op glad ijs, want ik ben geen econoom en zal me daarom tot bovengenoemde observatie beperken. Als het enigszins hout snijdt hoop ik op nader onderzoek om een andere kijk op economie te ontwikkelen. Die kan aansluiten bij de opvattingen van bijvoorbeeld de econoom Herman Wijffels die duurzaamheid en samenwerking (coöperaties) bepleit en de onlangs overleden Arnold Heertje, die heel lang een veel bredere oriëntatie van de economie heeft bepleit dan zoals deze doorgaans wordt gehanteerd. Ook de bijdrage van Rutger Bregman (‘de meeste mensen deugen’ en ‘gratis geld’ kan bijdragen aan een andere kijk op economie. Hij is creatief en inspirerend. Het is niet nodig het met hem eens te zijn.
De val van de Berlijnse muur die in 1989 het failliet van het communisme verkondigde luidde eigenlijk ook het einde van de sociaaldemocratie in. Even leek het dat het neoliberale kapitalisme definitief had gewonnen. Nu 30 jaar later weten we dat ook die ideologie sleets begint te worden.
Hoog tijd voor een nieuwe en brede doordenking van de economie en de politiek. Mij dunkt dat daar ook een kritische reflectie op onze democratie bij hoort. Dat onderwerp bewaren we dan voor een andere keer.
Terug naar Diaconie in Coronatijd.
Ik pleit voor een economie waarin de mens en de samenleving centraal staat en niet het geld en de cijfers. Dat is mijns inziens een diaconale houding. Het College van Diakenen heeft dan de taak om samen met de hele kerk daarvoor op te komen. Dat is iets wat ik natuurlijk niet alleen uitmaak. Alleen in dialoog komen we verder.
-------------------------------------Leo Steinhauzer (Voorzitter CvD)---------------------
Anderhalve meter kerk
Het zijn barre tijden, nu het coronavirus zijn intrede heeft gedaan. We proberen het virus in te dammen door allerlei hygiënische maatregelen, blijven zoveel mogelijk thuis en als we er al op uitgaan, bijvoorbeeld voor een bezoek aan de dokter of aan de apotheek, dan houden we minimaal anderhalve meter afstand. Daarom gaan alle bijeenkomsten van meer dan dertig mensen niet door! Dat geldt ook voor onze zondagse eredienst en andere kerkelijke bijeenkomsten. Maar hoe kun je dan in vredesnaam nog ‘kerk’ zijn? Dat gaat toch om ‘samenzijn’ en ‘samen’ dingen doen? En hoe doe je dat als je anderhalve meter afstand moet houden van elkaar?
Er zijn inmiddels allerlei vormen van ‘kerk’ ontstaan. De meeste kerken verzorgen online vieringen. Een dominee en een organist in een lege kerk voor de camera, soms een eenzame zanger, en het kerkvolk thuis op de bank voor de buis! De katholieke kerk heeft de ‘drive-in’ mis en ‘drive-in’ biecht uitgevonden en in sommige plaatsen is er zelfs een ‘drive-in’ viering georganiseerd. Kerkgangers in hun eigen auto op een grote parkeerplaats luisteren dan naar een predikant op een podium en zingen samen liederen met geopende ramen. Dat is misschien allemaal acceptabel voor een poosje, laten we zeggen tijdens de ‘intelligente lockdown’, maar wat doen we daarna? Gaan we op die weg door? Het virus is nog wel even onder ons! We komen pas in rustiger vaarwater als er een vaccin is en een medicijn waarmee het virus kan worden aangepakt. En dat duurt nog wel een jaar, vrees ik. Gaan we dan in die anderhalve meter economie weer ter kerke en tenminste anderhalve meter uit elkaar zitten en / of zetten we plexiglazen schotjes tussen de stoelen? Gaan we dan op zondag diensten ná elkaar organiseren met een beperkt aantal (bijvoorbeeld maximaal 30) mensen? Je kunt natuurlijk ook de schapen van de bokken scheiden en alleen degenen die reeds immuun zijn tot de fysieke diensten toelaten! De leden in de risico groepen moeten de viering dan nog maar even online blijven volgen. Ik vrees dat veel ouderen onder ons – misschien wel de meerderheid - nog wel even voor het laatste zullen kiezen zolang er geen vaccin is!
Je kunt natuurlijk ook zoeken naar andere vormen van verbinding. Want juist nu nabijheid niet meer vanzelfsprekend is, beseffen we hoe belangrijk ‘verbinding’ is! Mensen die elkaar bellen, die telefooncirkels opzetten, mensen die beeldbellen met elkaar (wijzelf Skypen meerdere keren per week met kinderen en kleinkinderen) en mensen die misschien wel weer meer geloofsliteratuur en kerkelijk nieuws gaan lezen. Als redactie van SAMEN zijn we ons daarvan terdege bewust. Ik heb natuurlijk ook niet alle antwoorden, maar wat zou het mooi zijn als deze moeilijke tijden ons zouden aanzetten tot meer verdieping, meer contact, meer betrokkenheid, meer delen van ervaringen en meer omzien naar elkaar. Dat er, als het ware, een vernieuwde geloofsbeleving wordt ‘geboren’!
In Overijssel, waar mijn wieg stond en waar ik ben opgegroeid, krijgen ouders, bij de geboorte van een nieuwe spruit vaak een ‘krentenwegge’, een luxe krentenbrood van gewoonlijk ca 1,5 meter lang. Het brood dient ter ondersteuning van de feestvreugde en wordt royaal uitgedeeld aan allen die de ouders komen gelukwensen. Een teken van vreugd, een teken van ‘noaberschap’, een teken van verbinding! Misschien een bruikbare metafoor voor ons ‘kerk’ zijn ná de intelligente lockdown. Net zoals die 1,5 meter krentenwegge letterlijk voedsel is en energie geeft aan het proces van verbinding bij de geboorte van een nieuwe wereldburger, ontstaat er door de 1,5 meter afstand hopelijk extra energie voor de verbinding tussen kerkmensen nu nabijheid even op ‘afstand’ staat!
------------------------------------------Bernard van Weeghel---------------------------------
Terugblik op bezinning over jaarthema ‘hoop’
Samenvatting huiskamergesprekken (1)
Het jaarthema ‘hoop’ heeft in de PGE geleid tot verschillende vormen van bezinning. Ook in vieringen is dit thema aan de orde geweest. Als onderdeel van dat bezinningsproces vinden jaarlijks in Zuid huiskamergesprekken plaats. In die huiskamergesprekken komen zowel kerkgangers als leden die nooit of bijna nooit in de kerk komen. Dat leidt tot boeiende ontmoetingen en gesprekken. De predikant is bij al die gesprekken aanwezig, maar hij is niet belast met de gespreksleiding. Dat wordt gedaan door een aantal daarvoor uitgekozen gemeenteleden. Alle deelnemers ontvangen tevoren een gespreksnotitie over het te behandelen onderwerp. Het is gebruikelijk dat de predikant na afloop van de huiskamergesprekken een samenvattend verhaal maakt van wat er in de gesprekken aan de orde is geweest. Die samenvatting volgt hieronder :
----------
Hoop doet leven en bewegen
Woordgebruik
Zoals ieder jaar richtte in een aantal groepen zich het gesprek in eerste instantie op het taalgebruik. Wat versta je onder hopen? Wat is het verschil met wensen? Kun je niet beter over vertrouwen spreken dan over hoop? Dat gaf meteen al een boeiende uitwisseling, omdat daarin de inhoudelijke uitwisseling rond het thema meekwam. Uit de verschillende gesprekken licht ik een aantal associaties die gemaakt werden bij “hoop doet leven en bewegen”. Het gaat om een impressie.
Hoop op de toekomstige generatie
Nogal wat deelnemers spraken de hoop uit dat hun nageslacht de lijn zou doortrekken van een verantwoord leven, al dan niet in directe verbinding met de geloofstraditie. De hoop werd uitgesproken dat de thema’s van goed en kwaad in goede handen zijn, zoals ze die hadden meegegeven.
Een betere wereld
Hoop op een betere wereld vormde een gewichtig onderwerp. Hoe optimistisch of pessimistisch zijn we ten aanzien van onze wereldsamenleving en deze aardbol? In dit kader vloeien hoop en aanklacht samen. De klacht over wat er mis gaat in de wereld komt voort uit de hoop dat het met de wereld goed komt. De kritische blik vanuit de hoop kan mensen inspireren anders en moedig te gaan leven vanuit de hoop op het welzijn van mensen en de aarde. Dit vraagt verbeeldingskracht, de droom van een vernieuwd bestaan. Gelukkig kon geconstateerd worden, dat ondanks het malaisegevoel dat ons soms overvalt velen bereid zijn een stap te zetten in de richting van een wereld van welzijn voor iedereen, met respect voor de natuur. In dit kader werden grote namen genoemd als Marten Luther King, Havel en Mandela, maar ook die van de Zweedse Greta Thunberg. Wel werd benadrukt dat de utopie van een betere wereld het risico in zich houdt dat de hoop zodanig radicaliseert dat dialoog niet meer mogelijk is.
Leiderschap
In vervolg hierop werd de hoop uitgesproken dat ook de wereldleiders en politici hun verstand zouden gebruiken. Men maakte zich zorgen over wat er op het ogenblik gaande is wat betreft de uitspraken en opvattingen van bepaalde politici wereldwijd.
Concreet en dichtbij
Hoop kan een vaag begrip zijn, maar wordt concreet als het gaat om bijvoorbeeld een kind dat ziek is of in een moeilijke fase zit van een relatie. De hoop op verbetering kan bekrachtiging bieden, al dient de ervaren wanhoop rond bepaalde levenssituaties niet gebagatelliseerd te worden. Hoop kan een teken van meeleven vormen met diegenen die zorg behoeven en zet tot handelen aan om op welke wijze dan ook tot steun te zijn. Maatschappelijk gezien voedt de hoop inzet voor goede menselijke verhoudingen. Open huizen, vluchtelingenwerk, diaconale inzet, enz. zijn daar zichtbare tekenen van. Hoop op en werken aan een betere wereld kan in zekere zin in ons eigen vlees snijden. Het zoeken van bondgenoten om hoop concreet te maken is wezenlijk. Elkaar voeden met hoop.
Een nieuwe kans
Gaandeweg door het bestaan betekent hoop ook dat mensen in hun persoonlijke bestaan elke dag een nieuwe kans krijgen het leven te leven. De hoop voedt de wens en de kracht om mogelijkheden te benutten in de kleine en grotere dingen. Dit tegen de hopeloosheid in. Ieder op zijn of haar eigen plek. Het is mede de zoektocht naar een verantwoord leven en de keuzes die we daarbij maken. Gezegd werd dat het “bij de dag leven” en elke dag dankbaar zijn voor het licht dat opgaat speciale inhoud geeft aan het bestaan.
Vertrouwen
Hoop in het persoonlijke leven vertaalde zich ook naar een begrip als vertrouwen. Het besef dat het leven niet altijd over rozen gaat, integendeel, roept de hoop wakker dat hoe dan ook een begaanbare weg gevonden wordt. Een waardig leven en het vertrouwen ook dat men, als het zover is, rustig dit leven zal kunnen verlaten.
Hoop in leven én sterven
Ten aanzien van hopen op een leven na dit leven ontstond er regelmatig een bepaald soort verlegenheid. Daar wordt verschillend over gedacht en soms ook weinig bij stilgestaan. De één kan zich er geen voorstelling van maken, een ander vertelde van een jongen die ernaar uitzag in het nieuwe leven niet meer kreupel te zijn. Zowel het niet-weten als de ontroerende getuigenissen van mensen die troost putten uit een ultieme geborgenheid door de dood heen konden in alle rust gedeeld worden.
Misère, onmacht, uitzichtloosheid
Eerlijk werd de onmacht en het verdriet gedeeld dat mensen in de greep kan hebben. Kwetsbaarheid en uitzichtloosheid zijn realiteit. Wat zegt dan het woordje hoop? Hoop moet soms bevochten worden op een diep doorleefde leegheid.
Geloofsbronnen
De woorden hoop en hopen komen veelvuldig in de Bijbel voor. De gesprekspartners richten zich daarbij vooral op het eerder genoemde hopen op een rechtvaardige en duurzame wereld. De profeten en het evangelie schetsen een situatie van vernieuwing waarop gehoopt en aan gewerkt mag worden. Zo werd gezegd dat mensen de handen en voeten van God mogen zijn. Het element van “hoop op God” die ons tegemoet komt met een nieuwe wereld werd weinig genoemd. Tegelijkertijd vonden velen het wel een mooie gedachte, die dubbele beweging: mensen worden geroepen om het door Jezus verkondigde Koninkrijk van God te leven in de keuzes die ze maken én het te verwachten, het op ons toe te laten komen als een belofte. Regelmatig werd de drieslag “geloof, hoop en liefde” genoemd als leidraad voor het leven.
Hoop en rituelen
Hoop krijgt ook betekenis in rituelen. Op een stilteplek een bezinning op het leven vanuit hoop en vertrouwen. In liederen, gebeden, gedichten, gebaren en symbolen wordt de hoop verbeeld. Een aantal vond dat we te weinig met rituelen doen.
Bekrachtiging
Hoewel sommigen begrijpelijkerwijze moeite bleven houden met het begrip “hoop” gaven de gesprekken een hoopvol beeld van hoe mensen tegen geloof en leven aankijken. Het delen van de hoop die in ons is kan ons bekrachtigen in ons denken, doen en laten. Hoop doet leven en brengt mensen in beweging.
PS
Met dank aan de samensteller(s) van de gespreksnotitie, de gastheren/gastvrouwen en de leiders van de gesprekken die op creatieve wijze de uitwisseling van gedachten hebben gefaciliteerd.
(1) De gesprekken vonden plaats voordat de omvang en consequenties van de Corona-crisis bekend waren
---------------------------------Elbert Grosheide--------------------------------------------------
Besmettelijk
Coronatijd. Ik kan het over veel dingen hebben die ik leuk vind en waar ik in deze periode veel meer tijd voor heb. Over mijn moestuin die er nog nooit zo mooi bij heeft gelegen als nu. Waar ik de plagen en besmettelijke ziektes die mijn fruit en groente teisteren steeds meer onder de knie krijg. Maar dat is wellicht niet perse wat u van mij wilt horen: over besmettelijkheden.
Ik ben sinds 2016 verantwoordelijk voor het internationale studentenwerk van IFES in Eindhoven. Het was mijn taak om vanuit een situatie waarin er al een lange tijd geen internationaal studentenwerk actief was geweest, alles weer op te zetten. Met de nodige strubbelingen is dat ook gelukt. Afgelopen jaar hadden we uiteindelijk een groep van ongeveer 50-70 contacten (internationale studenten, expats, vluchtelingen en arbeidsmigranten) waarvan er ongeveer 20 onze avonden bezochten. Avonden waarop we één keer in de veertien dagen samenkwamen en een maaltijd deelden, tijd hadden om met elkaar te praten en te bidden. De andere week kwamen we in kleine groepjes bij elkaar om dieper op onderwerpen in te gaan. Alles deed ik samen met een fantastisch team. HOST (zoals we de groep noemen) was voor veel bezoekers een essentiële plek geworden in hun leven.
Toen kwam opeens de lockdown. Studenten die nog konden gingen naar huis, de HOST-avonden moesten afgezegd worden en alles ging al snel online verder. Fantastisch dat het online kan. Maar we merkten al gauw dat er minder mensen op een avond deelnamen, ook al waren er ook studenten die juist vanuit het buitenland nu wél de avonden bezochten. We zijn nu maar gestopt om te proberen de avonden hetzelfde gehalte te geven die het eerst had. In plaats daarvan doen we een kort rondje hoe het gaat en waar iedereen mee bezig is en vervolgens een spel of wat grappige verhalen. Allemaal in de afwachting en de vérwachting dat het straks weer “normaal” gaat worden. Dat we weer bij elkaar aan tafel kunnen zitten en elkaar weer in de ogen kunnen kijken, samen eten en zingen, samen lachen of je verwonderen om de cultuurverschillen. Tsjonge, wat verlangen we daar weer naar. Tot die tijd proberen we de contacten warm te houden en dat gaat op zich best goed.
Tsja en wat is dan “normaal”? Is het normaal dat er 125.000 internationale studenten per jaar in Nederland studeren, dat we af- en aanvliegen om ergens een half jaar te studeren, dat we zonder zorgen over besmettelijk zijn elkaar weer kunnen ontmoeten nadat we vanuit heel de wereld hiernaar toe gekomen zijn? Ik weet het niet. Wat voor mij wel boven water staat is dat ik mijn werk fantastisch vond, vind en straks ook weer ga vinden. Omgaan met andere culturen, levens die je ziet veranderen als jonge mensen God in hun leven toelaten, het discipelen van studenten zodat zij, straks, waar ze ook heengaan, het evangelie over heel de aarde verspreiden. Ik hoop en bid dat we wat dát betreft zo besmettelijk mogelijk zullen zijn.
-------------------------Arjan Scheele, Studentwerker IFES--------------------------------
Open Huis deelt lunchpakketten uit
De Catharinakerk is open, maar het Open Huis is dicht, hoe tegenstrijdig dit ook klinkt. Het Open Huis is in een van de ruimten van de stadskerk. Hier kunnen thuis- en daklozen en iedereen die daar behoefte aan heeft dagelijks (behalve maandag en woensdagmiddag) even binnenlopen voor een kopje koffie. Je kunt er de krant lezen, een praatje maken of gewoon even rustig zitten en tussen de middag is er een gratis lunch. Op de dagen dat we open zijn, verzamelt zich om half elf altijd een vast groepje bij de ingang. De meesten hebben een vaste plaats verworven. Vaste tijden, een vaste plaats, vaste gewoonten, daar voelen mensen zich prettig bij. Het zijn de rituelen van het dagelijks bestaan en rituelen geven vertrouwen en brengen rust. Die regelmaat is nu wreed verstoord. Wat eens zo vanzelfsprekend was, zo voorspelbaar, is er niet meer. We dwalen rond op zoek naar nieuwe gewoontes. Ik kan in mijn eigen warme huisje wachten op betere tijden, maar wat als je dat huis niet hebt? Door wie word jij dan gezien? Wie raakt jou nog aan? Fysieke armoede is ook armoede. Gelukkig kwam deze week het bericht van onze coördinator dat er door een flinke donatie geld ter beschikking is en met dat geld gaan we lunchpakketten maken. Vanaf 2 juni gaan we deze vanuit de stadskerk uitdelen aan onze gasten en aan iedereen die daar behoefte aan heeft. We mogen de mensen dan nog niet aanraken, maar we kunnen ze tenminste weer ontmoeten. Ik zie ernaar uit om samen met mijn collega’s onze gasten weer te zien. Misschien wordt dit voorlopig de nieuwe vaste gewoonte van het Open Huis.
-----------------------------------------------Janny Otto-------------------------------------------
Ontdekkingsreis
Onlangs kwam ik weer op het spoor van het boek met de fascinerende titel ‘Met de moed van een ontdekkingsreiziger. Een fotodocument over dementie en sterven.’ Ik had jaren geleden, op een symposium, enkele foto’s uit dat boek gezien en was toen al gefascineerd. Het boek is samengesteld door Hapé Smeele, Hij volgde gedurende vijf jaar het leven van acht mensen met dementie in Nederland en in het boeddhistische Ladakh, in India. In de inleiding op dit indrukwekkende boek schrijft hij: ‘We moeten ons uiterste best doen om pijn, verdriet en leed te voorkomen. Maar als iemand ziek wordt, bijvoorbeeld dement, zouden we hem moeten steunen in zijn zoeken naar een eigen antwoord daarop. We zouden mensen kunnen bemoedigen het onbekende binnen te gaan en niet krampachtig vast te houden aan het oude, het bekende. Hen helpen de kracht in zichzelf te vinden die nodig is om met de moed van een ontdekkingsreiziger het leven tegemoet te treden.’
Ik heb het boek nu aangeschaft, omdat ik geïnspireerd ben door dit beeld van de ontdekkingsreis die je gaat in je leven. En die zeker doorgaat en intens wordt wanneer je te maken krijgt met ziekte en verlies. Ik gebruik dit beeld vrij regelmatig, in gesprek met mensen, in hun verwarring, in hun verdriet. Naast de rouw om wat er niet meer is, kan er ruimte ontstaan om te onderzoeken wat er openkomt als de oude patronen wegvallen. Dat is een oefening in kijken en luisteren, voor de zieke zelf, voor de mensen om haar/hem heen, voor mij als geestelijk verzorger. Een kostbaar proces, waarin nieuwe intimiteit gevonden kan worden en dankbaarheid om het leven kan groeien.
Het beeld van de ontdekkingsreis kan ook moed geven in deze tijd, waarin het virus een streep heeft gezet door onze gewoontes en plannen. Ik zie om me heen creativiteit en omdenken. Ik word zelf uitgedaagd om na te denken over nieuwe vormen van ontmoeting. Natuurlijk met 1,5 meter afstand, maar elkaar zien en met je hand op het hart groeten is heel anders dan contact via de telefoon, of door een kaartje. In het woonzorgcentrum waar ik werk kan weer iemand op bezoek komen Zoals we op andere plekken ook zien wordt er ‘raamcontact’ gezocht. Ik herinner me de enthousiaste man die voor het eerst in 6 weken weer zijn vrouw had gezien EN gehoord, en zij hem. Natuurlijk nog wel met die ruit ertussen, maar wat was het fijn! Ik raak nog ontroerd als ik denk aan mijn broer (met het syndroom van Down) die opbelde om te zeggen dat hij weer werk had. Vanuit de werkplaats die al een poos gesloten was, werd zijn machine gebracht en kon hij in zijn eigen schuurtje aan het werk. Er was weer verbinding met de wereld.
In deze tijd van het kerkelijk jaar vieren we dat heilige Geest is neergedaald. Over de leerlingen toen, die hun plannen moesten herzien, die open moesten komen voor ‘de Weg’ verder. Ik wens ons toe, in onze tijd en op onze plaats, dat wij mogen ervaren dat de Geest opnieuw waait waarheen Zij wil, wil binnenkomen in ons hart, perspectief biedt, warmte en troost. Dat wij moed vatten en verder gaan.
Hapé Smeele, Met de moed van een ontdekkingsreiziger, uitgever Servire, 2002
---------------------Petra Speelman Geestelijk verzorger---------------------------------- ----------------Vitalis Woonzorggroep, locatie De Horst en Kronehoef---------------.
Mei 2020 met thema:"Corona" Lees meer...
Intro mei nummer SAMEN : Corona
Het was te verwachten : ook SAMEN wijdt een nummer aan de crisis rond corona. Het begint met een mooi artikel van Ellen Enderlée die als geestelijk verzorger vertelt over wat er zich in het ziekenhuis in deze crisistijd afspeelt. Een tweede artikel geeft een bemoedigend beeld van wat er zich achter de voordeur in crisistijd afspeelt. Het derde artikel is een opsomming van alles wat er in wijkgemeenten als antwoord op de crisis gebeurt. Heel boeiend en ook bemoedigend om dat allemaal te lezen. Verder zijn er weer de bekende rubrieken en de wijkberichten ,die alleszins de moeite van het lezen waard zijn.
-------------------------------Namens de redactie Jan Scheurer--------------------
Het Licht van Corona
In het Máxima Medisch Centrum is niets meer hetzelfde. Iedereen en alles is op drift. De routine van de dagdagelijkse gang van zaken is volledig verstoord. En iedereen is op zoek naar houvast om toch zo goed mogelijk zorg te kunnen bieden aan de grote instroom van Corona patiënten. Ik ben als geestelijk verzorger, onder andere, onderdeel van een supportteam. Dit team ondersteunt medewerkers in deze onzekere tijd. In hun verhalen hoor ik veel onmacht, angst, een groot verantwoordelijkheidsgevoel en schuld als het niet lukt om een leven te sparen. Iedereen is op drift en probeert zo goed mogelijk het hoofd boven water te houden.
En dan ook is er veel angst en verwarring bij patiënten en hun familie. Ik sprak vorige week met een patiënt die op de triage afdeling lag te wachten op de uitslag van zijn test. Hij vertelde dat hij het zo graag wilde weten, ‘liever te weten dat ik het heb, dan nog langer in deze onzekerheid te leven’, zei hij. Heel het leven van deze man was op drift geraakt, nu hij zonder naasten alleen in een grote kamer lag te wachten.
We zijn als geestelijk verzorgers ook betrokken bij het vorm geven van het afscheid. Dat is een gebruikelijk onderdeel van ons werk in het ziekenhuis, maar ook hier is de routine weg en moeten we zoeken naar passende vormen. Zo ziet een ziekenzegen er opeens heel anders uit. Het ritueel is teruggebracht tot de kern. Een paar woorden, een gebed, een Bijbeltekst en wat symbolen. We beseffen dat we dit doen in het aangezicht van God, ook al staan wij óok met masker, bril en in pak, en is een warme aanraking niet mogelijk. Ook de voorbereiding brengt heel andere thema’s met zich mee. Bijvoorbeeld het moeten maken van een keuze wie bij de ziekenzegen aanwezig mag zijn vanwege de beperking van het bezoek. Gelukkig is er in ons ziekenhuis voor gekozen om een speciale afdeling te openen waar mensen toch in meer rust kunnen sterven. Wij als geestelijk verzorgers helpen verpleegkundigen en artsen om aandacht te hebben voor de rust en waardigheid die nodig is om humaan te kunnen sterven.
En dan die patiënten die naar andere ziekenhuizen moeten, ergens ver weg uit hun vertrouwde omgeving. Een intensivist kwam zijn verhaal doen in het supportpunt. Hij vertelde dat een patiënt die klaar gemaakt werd voor transport nog had gevraagd of hij wel weer terug zou keren naar zijn geliefde Brabant. Het hart brak van deze dokter, want hij vreesde dat deze man zijn dorp nooit meer zou zien. Wat een hartverscheurende situatie voor patiënt, familie en ook dokters en verpleegkundigen. En wat te denken van al die patiënten die hun normale behandeling niet kunnen krijgen, terwijl dat van levensbelang is.
Deze coronacrisis is een collectieve breukervaring, alles is op drift, vanzelfsprekendheden zijn weg en dat roept veel emoties op.
Maar het is ook wáar dat in deze breukervaring licht naar binnen komt. Zoals Leonard Cohen het zo mooi verwoord in zijn Anthem; “There is a crack in everything, That's how the light gets in “.
Ik noem dat ‘het Licht van Corona’. En dat licht schijnt óok dagelijks in het ziekenhuis. Er is een enorm saamhorigheidsgevoel onder medewerkers. Normale scheidslijnen zijn weggevallen, iedereen heeft hetzelfde doel voor ogen en dat is zo goed mogelijk zorg leveren voor patiënten en naasten. De dokter is gelijk aan de medewerkers die elke dag komt schoonmaken. Het besef elkaar nodig te hebben werkt enorm verbindend. Niet de vraag wat ons scheidt, maar wat ons bindt is nu de normale vraag geworden en dat leidt tot prachtige en creatieve samenwerkingsverbanden. Zo is er ook heel veel oog voor elkaars welzijn. Teams die nu samengesteld zijn en elkaar eigenlijk niet kennen raken binnen de kortste keren op elkaar ingespeeld. Er zijn elke dag evaluatiemomenten waarin niet alleen gekeken wordt naar de inhoud van de dag maar ook naar de verhouding in het team en het individuele welzijn van teamleden. Er is heel snel een nieuwe samenhang ontstaan. Een nieuwe orde. Heel anders dan voor de Corona, maar misschien wel dieper en warmer dan daarvoor.
Dat is het Licht van Corona.
Dit jaar is de 40-dagen tijd in alle dimensies daadwerkelijk een tocht door de woestijn. Verlatenheid en richtingloosheid, angst en lijden zijn dagelijkse gasten in het ziekenhuis. Het is goed om dat onder ogen te zien. Zo is het, dit is wat het is. Het is passend niet te snel voorbij te leven aan de realiteit van deze ‘Goede Vrijdag’. Te snel deze crisis spiritueel duiden zou kunnen leiden tot goedkope troost. We hebben het uit te houden, dat is de realiteit. En (dus niet maar) EN tegelijkertijd mogen we ook oog hebben voor het Paaslicht. Het licht dat schijnt door de donkerte heen en een nieuw perspectief opent.
Dat Licht van Pasen schijnt in de goede dingen die er nu ook gebeuren. De verbinding die er ontstaat, de saamhorigheid, de creativiteit om toch iets voor elkaar te krijgen en de zorg voor elkaar. Het Paaslicht dat schijnt in het besef dat we onderdeel zijn van een groter geheel en in verbinding staan met alles om ons heen. Het besef dat ons leven geen individueel project is maar een gegeven leven waarin we antwoord moeten geven op dat leven zelf. Het Paaslicht dat onze ogen opent voor de kwetsbaarheid van de samenhang waarin we leven en dat we onze verantwoordelijkheid daarin hebben te nemen. Maar bovenal het Paaslicht dat ons zicht geeft op de diepe… diepe waarheid dat de Liefde sterker is dan de dood. Dat, hoe je leven ook gaat, dat altijd gebeurt in het schijnsel van Gods liefde. Door die Liefde wordt ons leven en ons sterven in het Licht gezet. En mogen we ervaren dat niets, maar dan ook niets, ons kan scheiden van die Liefde van God. Dat is de grondtoon van ons leven. De stilte die ons aanspreekt. De onderstroom van ons weten.
Dat is het Licht van Corona en daarmee mogen we dwars door Goede Vrijdag heen Pasen vieren.
Ellen Enderlé, Geestelijk verzorger Máxima Medisch Centrum, ------------------------------------Veldhoven/Eindhoven-----------------------------------
Geloven achter de voordeur!
‘Geloven doe je maar achter de voordeur’ is een veel gehoorde kreet in sommige kringen. Ook Mark Rutte, onze premier, heeft zich vroeger wel eens in die zin uitgelaten. Nou, hij wordt op z’n wenken bediend, zou je zo denken. Om het coronavirus in te dammen zijn we immers ‘opgehokt’ achter onze eigen voordeur. Geen fysieke kerkdiensten, maar online diensten en online vespers, die je thuis kunt meevieren. Achter de voordeur! Geen beleving van de Matteus Passion in een intiem kerkgebouw, maar op de bank voor je eigen TV, achter de voordeur. TOUR houdt haar bijeenkomsten middels beeldbellen met de computer op je eigen honk, achter de voordeur! Met Palmpasen maken de kinderen van de kindernevendienst virtueel paasstokken, achter de voordeur. Drie opvangtehuizen voor daklozen in Eindhoven (incl. ’t Hemeltje) hebben nu zgn. 24-uursopvang plekken waar men de hele dag kan verblijven, jawel achter de voordeur. En zelfs de redactie van SAMEN vergadert met Skype, een ieder achter zijn of haar eigen bureau, ook achter de voordeur.
Maar laat dat geloof zich wel opsluiten? Zit die kerk wel achter de voordeur? De ambtsdragers en andere professionals, die de online diensten verzorgen, gaan toch maar mooi naar de kerk! En de vrijwilligers van ’t Hemeltje doen hun heilzame arbeid toch ook niet thuis. En zelfs Mark Rutte brandt een kaarsje in de St.Jacobskerk in Den Haag, las ik onlangs in de krant. Hoezo, achter de voordeur? En dan heb ik het nog niet gehad over sommige leden van z’n kabinet. Bijvoorbeeld Sigrid Kaag, onze minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, die in haar lekenpreek voor de Remonstrantse Kerk in Bussum op 9 februari sprak over haar drijfveren: recht doen, trouw betrachten en nederig te wandelen met haar God (Micha 6:8). Hoezo, achter de voordeur?
En wat dacht u van Gor Khatchikyan, een Armeense vluchteling, nu SEH-arts in het Antoinius ziekenhuis in Nieuwegein, die ‘slechtnieuws-gesprekken’ moet voeren met corona patiënten die het waarschijnlijk niet zullen redden en dat doet, gesteund door z’n geloof. Z’n bijbeltje heeft ie altijd bij zich, zei hij laatst in een TV praatprogramma. Hoezo, achter de voordeur? En bisschop Gerard de Korte, die in datzelfde praatprogramma zei, dat christenen gelukkig niet opgesloten zitten tussen geboorte en dood! Ook niet bepaald achter de voordeur!
En dat zijn zomaar een paar voorbeelden. Ik zou haast zeggen, de kerk was nog nooit zo zichtbaar als juist in deze tijd!
We hebben net Pasen gevierd, het feest van de opstanding van Jezus, de Heer van onze kerk. Die Jezus, die de tempelelite wilde wegstoppen in een graf, achter een dikke steen, een soort voordeur. Maar het is niet gelukt! Ons voorbeeld en onze inspiratie. ‘Geloven achter de voordeur?’; vergeet het maar!
------------------------------------------Bernard van Weeghel---------------------------------------
Gemeente in Corona
Nu het niet mogelijk is om als gemeente, kring of kerkenraad bij elkaar te komen, is binnen de PGE geestdriftig gezocht naar andere mogelijkheden om elkaar te ontmoeten en in het oog te houden. In dit overzicht vindt u een aantal initiatieven van de verschillende wijkgemeenten om toch met elkaar verbonden te kunnen zijn.
Johannesgemeente
Palmpasenstokken:
De kinderen van de kindernevendienst hebben via Skype met elkaar palmpaasstokken gemaakt tijdens de dienst op zondag Palmpasen.
Paasgroeten:
Gemeenteleden hebben paasgroeten gestuurd naar circa 300 adressen die normaal worden uitgenodigd voor de ouderen paasdienstmiddag. (Kirsten Wuijster)
Kerkdiensten:
De kerkdiensten en vespers worden via kerkdienstgemist.nl uitgezonden. Ook de Protestantse Gemeente Son en Breugel Sint-Oedenrode is hierbij betrokken. In de diensten wordt nadrukkelijk aandacht besteed aan de gevolgen van het coronavirus. (Petra Zweers, Kirsten Wuijster en Bert Jan van Haarlem)
Manna-radio:
Op woensdag tussen 12.00 – 13.00 uur kun je luisteren én kijken naar ‘Manna-radio’ via kerkdienstgemist.nl. Petra Zweers en Kirsten Wuijster gaan tijdens dit programma in gesprek over wat hen en de mensen om hen heen bezighoudt in deze coronatijd. Er wordt ook gezongen en muziek gemaakt!
Tour:
De groep Tour heeft al twee meetings virtueel gedaan om elkaar te ontmoeten in deze tijd. De eerste keer om elkaar weer te spreken. De tweede keer is er een spel gespeeld. Dat was erg leuk met elkaar. Sommigen zijn later nog online gebleven om met elkaar te spreken en bij te praten. (meer informatie via Marleen Kooijman)
Omzien naar elkaar:
In de wijkbrief en op de website vragen we om extra goed rond te kijken naar mensen met hulpvragen door het coronavirus. Indien niet oplosbaar door het gemeentelid verwijzen we naar de betreffende wijkdiaconieën voor verdere ondersteuning.
Veel gemeenteleden bellen regelmatig andere gemeenteleden om contact te houden en te horen hoe het ermee gaat.
Financieel:
In de wijkbrief en website worden wekelijks oproepen gedaan om te doneren via NL47 RABO 0373 7186 75 ten name van PGE-collecten voor de collectedoelen en Voedselbank zolang er geen fysieke collectes en voedsel inzameling mogelijk is.(Wim van Dijk)
Omdat het kerkgebouw gesloten is heeft dit gevolgen voor de huurders. Een voorstel voor huuraanpassing is naar de huurders gestuurd. (Henk Broekhuizen)
Toekomst:
Het nadenken over het weer gefaseerd opstarten van activiteiten en kerkdiensten is pas mogelijk zodra meer bekend is welke voorwaarden de overheid hieraan stelt.
Toch lijkt het verstandig om hierover al vast na te denken.
Wijkgemeente-Zuid
De namen achter de verschillende items zijn de personen bij wie u informatie kunt verkrijgen.
Paaskaarsen:
Net als vorig jaar hebben de kinderen paaskaarsen versierd, maar nu thuis met materiaal dat daarvoor aan huis is bezorgd. Er is een prachtige foto van gemaakt (zie het wijkbericht), die meegestuurd is met het bulletin en die getoond zal worden tijdens de wekelijkse video-opname. (Floor de Nooij)
Goede Vrijdag en Pasen:
Op Goede Vrijdag en Pasen was er een viering te beluisteren vanuit een lege kerk via de website. De belangstelling was zo groot, dat een tijdlang niet iedereen daar toegang toe had. Fijn dat er zoveel geluisterd is. (liturgiecommissie Wil Kielen)
Kaartenactie:
Een geweldige actie is ondernomen om aan zeer vele gemeenteleden een kaart te sturen met een bemoedigende tekst. Met Pasen is ook een Paasgroet rondgebracht, met een mooie tekst van Ferdinand Borger, naar aanleiding van het themanummer van de ‘Open Deur’.
Meditatie met videobeeld:
Ieder weekend is er een meditatie te beluisteren met videobeeld over de zondagse tekst van het gemeenschappelijke leesrooster. Zie de website: www.pkn-eindhoven.nl/eindhoven-zuid-vieringen (Elbert)
Camerabeelden vanuit de kerk:
Momenteel wordt bekeken of vanuit de kerk naast geluid ook camerabeelden beschikbaar gemaakt kunnen worden. U hoort daar meer over. (Erik Boers)
Video-gesprekken met kinderen en jongeren:
Op zondagen zijn de kinderen en jongeren ook met elkaar in contact geweest via video-gesprekken. (Floor)
Dagelijkse bezinning:
Elke dag van de week wordt een tekst, bede, vraag of stelling via mail rondgestuurd. Voor wie dat wil is er dus naar aanleiding van deze mail een dagelijkse bezinning mogelijk. (Elbert)
Omzien naar elkaar door telefonisch contact:
Velen ook onderhouden contact via telefoon. Er wordt veel naar elkaar omgezien.(Margreet Damsma, Corry Velema, Miep ’t Hart, Kea van Zweeden en vele anderen)
Kerkenraadsvergadering:
De kerkenraad vergadert met een videoverbinding en tracht zo de lopende zaken goed te kunnen bespreken, evenals het maken van plannen, bijvoorbeeld met betrekking tot camera-gebruik in de kerkzaal. (Christof Francke)
Collectes:
Er is extra aandacht in het wijkbulletin voor collectes, zoals voor Kerk in Actie en de voedselbank. Ook Amnesty International wordt in deze tijd niet vergeten.
(Antje Dekker - KiA, Henk Damsma - AI)
Kruispuntgemeente
Livestreamdiensten met interactief moment en digitaal inbellen kinderen:
Op 17 en 31 mei hopen we weer een dienst uit te zenden via de website www.xpunt.info.
Omdat we nog geen eigen predikant hebben vraagt het wat meer organisatie waardoor een wekelijkse livestream nog niet mogelijk is. Gelukkig zijn er andere gemeentes die wel diensten uitzenden, dus kunt u daar gebruik van maken!
Kruispunthap 2.0:
Een initiatief waarbij mensen af en toe een pannetje soep of een maaltijd wordt gebracht, of geholpen worden met praktische zaken zoals het doen van boodschappen, vervoer of andere hulpvragen.
Uitgebreide weekmail:
Hierin staan gebedspunten, oproepjes, nieuws, mededelingen, ingezonden artikelen. Deze vervangt nu ook het Cont@ctpunt, het maandelijkse wijkblad.
Gebedspunten:
Deze worden ingediend via e-mail zodat deze in de weekmail kunnen worden meegenomen.
Telefooncirkels:
Een telefooncirkel is een manier om in een kring van gemeenteleden dagelijks contact te houden om te horen dat men nog gezond is en of alles goed gaat. Er zijn al een aantal telefooncirkels gestart!
Digitale Bijbelkringen:
Een aantal kringen zijn overgegaan op digitaal samenkomen, bidden en een gedeelte uit de Bijbel of een boek bespreken
Kindernevendienst via de mail:
In de weekmail is iedere week aandacht voor de kinderen. Op deze manier krijgen de kinderen toch de verhalen en werkjes toegestuurd, zodat ze zelf of samen met de ouders aan de slag kunnen. Tijdens de Livestreamdienst werd er bijvoorbeeld ook ingebeld door de kinderen zodat ze vanuit thuis mee konden doen met de afsluiting van het Paasproject.
YouTube Playlist:
Wekelijks kunnen gemeenteleden liederen insturen die hen bemoedigen, kracht geven en die ze willen delen. In de weekmail wordt de link van deze lijst iedere week aangegeven. Er zijn al een heel aantal liederen gedeeld.
Lutherse gemeente
Extra uitgave Lutherroos met Pasen:
Eind maart werd duidelijk dat er geen diensten in de Stille Week en met Pasen gevierd konden worden. In korte tijd werd er een extra uitgave van ons kerkblad De Lutherroos voor de Pasen samengesteld. Deze uitgave is te vinden op de website www.lutherszuidnederland.nl.
Overdenkingen op video:
Zoals in de weken voor Pasen verzorgen de lutherse predikanten ook in de komende tijd elke zondag een korte overdenking met gebed. Deze wordt dan in tekst en beeld gepubliceerd op de website en is te zien op ons YouTube-kanaal.
Communicatie:
Naast de bekende middelen zoals de post en de telefoon leren we steeds meer de digitale mogelijkheden te benutten. Zo gaan we voor het eerst of steeds vaker video-bellen en video-vergaderen. We zetten video’s op internet. Elke vorm heeft zijn eigen mogelijkheden en beperkingen.
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
Als Pasen en Pinksteren op één dag vallen
Misschien kent u de uitdrukking (nog) wel. Als je iets heel graag wilt, wat eigenlijk niet kan, wanneer gebeurt het dan? Als Pasen en Pinksteren op één dag vallen… Tja, we zitten nu in die vijftigdagentijd tussen deze hoogtijdagen in het kerkelijk jaar. In mijn vorig voorzitterlijk stukje, dat ik ruim een maand geleden schreef, hoopte ik nog op een ouderwetse kerkdienst met Pasen. Helaas, dat mocht niet zo zijn. En nu ik dit schrijf, medio april, weten we ook nog niet wanneer de kerkelijke activiteiten wel opgestart kunnen worden.
Zo stond ik op eerste paasdag in een bijna lege kerk voor de camera een moment voor de kinderen te doen, maar zonder kinderen. Gelukkig zijn kinderen helemaal gewend digitaal te communiceren en kon ik er een paar videobellen. In veel gemeenten wordt op deze manier toch een dienst georganiseerd en gedeeld met elkaar. En ook op andere manieren is de kerk zichtbaar, wordt voor elkaar gezorgd, wordt aandacht gegeven aan de ander. De tijd van corona is ook een tijd van diaconia.
Helaas maakt de verraderlijke ziekte corona veel slachtoffers. Ook in onze gemeente en in onze nabijheid. Eén van hen is Theo Sijbrandij. Onverwachts kwam eind maart het bericht dat deze boom van een kerel, deze markante persoonlijkheid, oud-voorzitter van de algemene kerkenraad, was geveld. Met droefheid maar ook met eerbied denken we terug aan zijn leven, zijn bijdrage aan de kerk en de samenleving in Eindhoven. Coby en de familie wensen we sterkte toe.
Voor Pasen kregen we een opbouwend bericht van hoop van de burgemeester van Eindhoven. Ik geef graag een citaat uit zijn brief door: “Maar uit de aard van uw gemeenschap, is het contact met elkaar hebben, elkaar lijfelijk kunnen zien, kunnen aanraken, om samen naast en met elkaar gevoelens en ideeën te wisselen, de kern van uw bestaan. En juist dat kan nu niet. Daarom wens ik u en uw gemeenschap toe, dat u onder de huidige omstandigheden toch goed vorm kunt geven aan uw geloof. Dat u uit uw geloof en uit het menszijn kracht put. Om onder deze zo gewijzigde omstandigheden, het beste van u en de leden van uw gemeenschap naar boven te halen. En te geloven in deze periode van hoop.”
Ik wens u allen heel veel sterkte, gezondheid en vrede toe. En nu het met Pasen niet gelukt is, hoop ik toch echt dat we elkaar met Pinksteren weer in de kerk kunnen ontmoeten.
--------------------------------Benjamin Jansen, Voorzitter AK----------------------------------
De indringer die verbindt
Alles stil.
Stilte op straat, in scholen, winkels en kantoren. Quarantaine. Tot voor kort wisten we niet dat het woord bestond. En nu bestaat ons dagelijkse leven eruit. Hashtags als #workfromhome, #houdafstand en #stayhome zijn trending op social media. Wie had er ooit kunnen denken dat landen in deze tijd waarin alles steeds beter en sneller moet gaan ‘op slot’ kunnen? Toch is het realiteit geworden.
Geen spontane reisjes meer over de grens, niet lekker terrassen met vrienden en ook niet meer op familiebezoek.
We namen het aan als vanzelfsprekend. Tot nu.
Samenlevingen worden nu tot in de kern geraakt. Allemaal veroorzaakt door een onzichtbaar virus met de naam COVID-19.
Oftewel: Corona.
Van het ene op het andere moment zitten we thuis en is er niets meer buitenshuis te doen. Het onzichtbare virus heeft voor pijn en verdriet gezorgd. Pijn bij mensen die te maken hebben gekregen met de heftige vorm van de ziekte. En verdriet bij mensen die er een geliefde door moeten missen. Vreselijk.
We lijken onszelf steeds verder van elkaar af te verwijderen. Anderhalve meter afstand, WC-rollen, eten en zelfs paracetamol hamsteren, geen sociale evenementen en geen handen meer schudden. Zelfs maskers en mondkapjes die worden gedragen om zo min mogelijk in contact met anderen te komen.
En toch kunnen we COVID ook bedanken. Bedanken?! Ja, bedanken.
Ondanks de fysieke afstand, kunnen we mensen bedanken die met initiatieven zoals nietalleen.nl samen de handen ineenslaan om anderen te helpen. Kaartjes die worden geschreven voor mensen die alleen thuis zitten, vrijwilligers die zich aanbieden om boodschappen voor hulpbehoevenden te halen, bloemen die aan hardwerkende mensen worden gegeven en zelfs een landelijk applaus voor alle hulpverleners.
Tot voor kort leefden we ons eigen leven en streefden we onze eigen doelen achterna.
Juist nu komen we tot elkaar, zijn we er voor elkaar en spreken we onze waardering meer naar elkaar uit. Iets wat ongewoon is voor onze individualistische samenleving.
Ondanks deze crisis brengt het onzichtbare virus ons toch ook zichtbaar dichter bij elkaar.
---------------------------------------Elsemarie de Boer----------------------------------------
Brabant voor Moldavië.
Brabant voor Moldavië is een samenwerkingsverband van een aantal Brabantse PKN gemeenten, welke 4 projecten van Kerk in Actie in het armste land van Europa ondersteunen.
Moldavië ( zo groot als België ) is in Europa niet zo bekend. Veel mensen weten wel dat het land bekend staat als het armste land van Europa. Tot 1991 behoorde het tot de Sovjet-Unie. Het land heeft een politiek systeem dat ernstig rammelt en bol staat van corruptie. Zonder geld of zonder de juiste vrienden zijn zelfs onderwijs en gezondheidszorg moeilijk toegankelijk.
Doordat men er niet genoeg verdient om een gezin van te onderhouden, werkt de helft van de beroepsbevolking in het buitenland. Met als gevolg dat kinderen en ouderen niet de zorg krijgen die ze nodig hebben.
Kerk in Actie ondersteunt 4 projecten in Moldavië : ‘Moldavian Christian Aid’ om jongeren en ouderen met elkaar in contact te brengen en voor wederzijdse hulp / levenslessen, ‘Bethania’ met opvangcentra voor kinderen met naschoolse opvang, huiswerkbegeleiding, een maaltijd en zo nodig psychosociale hulp en ook voor eenzame ouderen, ‘Home Care’ voor hulp aan zieke, eenzame ouderen om hen in hun laatste levensfase thuiszorg te geven en mantelzorgers te begeleiden, ‘Youth for Christ’ voor naschoolse kinderopvang, huiswerkbegeleiding en een gezonde maaltijd.
Allemaal zaken welke wij hier vanzelfsprekend vinden, maar die in Moldavië juist het verschil uit maken.
---------------------------------------College van Diakenen----------------------------------------
Corona en het Hemeltje
Sinds eind februari worden we in Nederland direct geconfronteerd met het coronavirus.
Dat heeft een behoorlijke weerslag op onze samenleving. Ook als inloophuis ontkomen we niet aan het nemen van vergaande maatregelen.
Eind februari nemen we contact op met de GGD om te vragen welke maatregelen we moeten nemen. Dat zijn de bekende maatregelen. Ook aan het schoonmaken van ons huis worden strengere eisen gesteld. We kunnen op deze manier even vooruit.
De eisen worden medio maart strenger met name voor Brabant. Vanaf 11 maart mogen alleen de echte daklozen nog in huis komen. De thuisloze mensen (mensen (vaak oud-daklozen) met een huis of kamer maar met een klein sociaal netwerk (’t Hemeltje is deel van hun netwerk)) worden gevraagd thuis te blijven. Deze maatregelen zouden blijven staan tot 31 maart. Alle mensen die binnen komen worden eerst getemperatuurd. Als ze geen koorts hebben, mogen ze naar binnen. Maar de tijd haalt ons in. Vanaf 14 maart besluiten we om met name onze oudere vrijwilligers niet meer in te roosteren voor huiskamerdiensten.
Vanaf maandag 16 maart gaat het snel met alle maatregelen. We besluiten dat er nog maximaal 25 personen in huis mogen komen. Gelukkig is het mooi weer en kunnen mensen in huis en in de tuin zitten. Zo spreiden we de groep. ’t Hemeltje is nu tegelijk open met de inloop van het Leger des Heils (Visserstraat) en met de extra inloop bij Ervaring die staat (Kanaaldijk). We zijn alle 3 tegelijk open van 11 tot 14 uur. Zo kunnen we de groep daklozen spreiden. Het team dat werkt op deze dagen bestaat uit een werker, een maatje en een paar (jonge) vrijwilligers. Ze werken met handschoenen aan en houden afstand. We blijven mensen temperaturen voor ze binnen mogen; het blijft verplicht dit te doen.
Na een week scherpen we de eisen verder aan. Alleen de buitenslapers laten we nog binnen. (er zijn 24 uursplekken gemaakt waar mensen ook kunnen verblijven, zie hieronder).
We laten maximaal 10 personen binnen. Komen er meer mensen dan moeten ze wachten tot er iemand weg gaat. Het is niet anders. De tafels staan op zo opgesteld dat er 1,5 meter tussenruimte is. Mensen moeten blijven zitten en niet gaan lopen. Iedereen moet zich houden aan deze 1,5 meter, gasten en werkenden. Dat is moeilijk. Dat betekent koffie op de rand van de tafel, weg lopen en dan mag iemand het kopje pakken. Het team wordt kleiner, ze werken nog met 4 personen. Op deze manier is het nog even vol te houden, tot………??
Dat gebeurt in huis, maar ook in Eindhoven zit men niet stil. Vanaf 16 maart is er een crisisteam ingesteld door de gemeente dat dagelijks overleg voert. Er is een draaiboek om te kunnen optreden. We worden per mail op de hoogte gehouden van alle ontwikkelingen.
Er zijn nu 3 plekken met 24-uursopvang gemaakt waar daklozen kunnen slapen en verblijven. Deze mensen hebben dus een plekje. Maar ook daar geldt met gepaste afstand. De mensen die hier verblijven komen nu niet meer in de inlopen. Deze plekken worden door NEOS, Leger des Heils en Springplank 040 gefaciliteerd. Het crisisteam heeft veelvuldig overleg met de straatarts dr. Meulensteen, wat te doen en hoe te handelen bij verdachte gevallen. Dat geldt als mensen koorts hebben, veel niezen; de bekende verschijnselen hebben. Er zijn plekken gemaakt waar mensen in afzondering en eventueel in quarantaine kunnen gaan als ze besmet zijn. Er is ook overleg met het crisisteam over hoe het gaat in de inlopen. We blijven elkaar informeren om tot een werkbare situatie te komen en te blijven.
Maar wat doet dit nu met ons, met de werkers, met de vrijwilligers, het bestuur?
Het is een spannende periode. We houden als bestuur de vrijwilligers per mail op de hoogte van de gang van zaken. Daarnaast is er ook veelvuldig telefonisch overleg, om de dag is er overleg tussen het dagelijks bestuur en Margareth: werkt het zoals we afgesproken hebben.
Het huis kan dankzij de inzet van onze werkers en een aantal vrijwilligers open blijven. Dat vergt wel wat van de mensen. Dan is het goed dat er bedankjes komen voor de mails, dat onze mensen een hart onder de riem wordt gestoken door een klein berichtje.
Het zijn onze kanjers.
---------------------------Namens het bestuur, Jeannet Venekamp--------------------------
Nieuws uit het Open Huis Sint Cathrien
Na ruim 33 jaar, 4 dagen per week klaar te staan voor onze gasten, hebben we besloten om gedurende de crisis , tijdelijk onze ontmoetingsruimte te sluiten, zowel in de Cathrien, als onze opvang op zaterdag in de Petrus. Dat was voor het bestuur voorwaar geen eenvoudig beslissing.
Onze vrijwilligers zetten zich met hart en ziel in voor onze gasten, en willen er graag voor hen zijn, zeker in deze moeilijke tijd. Een aanzienlijk deel van onze vrijwilligers behoort tot de kwetsbare groep, het risico voor hun gezondheid heeft een belangrijke rol gespeeld in het nemen van dit besluit.
Onze gedachten waren niet alleen bij de vrijwilligers, maar zeker ook bij onze gasten; daklozen, thuislozen en eenzame mensen. Zij hebben het zwaar te verduren, want wat betekent het advies om thuis te blijven voor hen? Onze ontmoetingsruimte huren wij van de RK parochie Zuid, en daarmee zijn wij ook afhankelijk van de mogelijkheden die zij bieden. Zowel de pastoor als de beheerder hebben er bij ons zeer sterk op aangedrongen om het Open Huis tijdelijk te sluiten.
Na intensief overleg met de andere opvanghuizen is er voor gekozen om uitsluitend opvang te bieden voor de daklozen. In overleg met de Gemeente Eindhoven zijn een aantal plekken daarvoor geschikt gemaakt, voor daklozen is er nu 24/7 opvang. Op het moment dat dit duidelijk was, hebben wij ons besluit genomen. Voor zowel het bestuur, als voor al onze vrijwilligers voelt dat vreemd, het doet ons met name verdriet dat er voor onze thuisloze en eenzame gasten, nu geen enkele opvang is.
Wij hebben aangeboden om waar nodig en mogelijk de andere opvanghuizen te ondersteunen, door inzet van vrijwilligers, of met hand en span diensten. Zo kunnen we toch een bijdrage leveren in deze moeilijke tijd.
We hopen dat we onze gasten spoedig weer welkom kunnen heten in het Open Huis.
-------------------------------Anneke Nieuwenhuizen, voorzitter---------------------
‘De Gave Gods’
Het begon in China. Via de zijderoute en andere handelswegen kwam de pest in 1346 naar Europa. In de daaropvolgende jaren werden miljoenen ziek en kwamen om. Angst en ontreddering maakten zich meester van de mensen.
Door het Midden Oosten, rond de Middellandse Zee vond de ziekte haar weg naar West-Europa. De eerste uitbarsting duurde zes jaar, maar daarna waren er vele perioden waarin de ziekte optrad. Zo bleef de pest jaren rondwaren tot in de achttiende eeuw. De oorzaak was een raadsel. Mensen schreven het toe aan smetstof, bedorven lucht, vuil water, munten, afval, insecten, een komeet. In sommige gebieden zei men dat joden voedsel en bronnen vergiftigd hadden en werden er pogroms gehouden. Misschien kwam dat ook doordat de pest bij joden, naar men zei, minder voorkwam. Misschien door reiniging van het huis voor Pesach?
Het werd duidelijk dat de ziekte zeer besmettelijk was. Daarom moest de bevolking zich beschermen tegen vreemdelingen, die mogelijk die ziekte onder de leden hadden. Men bedacht de quarantaine. Stadspoorten werden gesloten, zoals in Venetië. Niemand kwam binnen. Maar dat had een averechts gevolg. De inwoners besmetten elkaar en tallozen stierven. Later begreep men dat het anders moest. Mensen die van elders kwamen, soms van plaatsen waar de pest was uitgebroken, dat waren degenen die in quarantaine moesten. Zieken moesten uit de samenleving verwijderd worden. Armen werden verpleegd in pesthuisjes en als ze nog op de been waren of genezen, moesten ze een witte stok dragen.
Dokters, ziekenverzorgers, geestelijken die zieken bezochten, waren vaak mede slachtoffers van de aandoening. De dokter had wel speciale kleding aan, maar er werd niet veel afstand gehouden. Geneesmiddelen werden geprobeerd, uit het volksgeloof kwam, wat we nu kwakzalverij noemen, zoals schraapsel van kerkpilaren, kruiden. De ziekte kwam vooral voor in steden. Daar was vaak overbevolking, mensen woonden op elkaar gepakt. Er was veel vuil op straat. Het werd duidelijk dat hygiëne belangrijk was. Als de bewoners van een huis overleden waren, werd het huis schoon gemaakt en berookt met wierook en kruiden.
Het aantal slachtoffers kon heel groot zijn. In Amsterdam met een bevolking van 100.000 stierven in 1602 ongeveer 20.000 mensen. In Leiden met 56.000 inwoners werden 15.000 tot 20.000 slachtoffers geteld. In 1636 had Helmond 420 doden te betreuren op een bevolking van 2.100. Ook in Eindhoven zijn in de archieven stukken te vinden over de pest. Bij de opgraving van de oude Catharinakerk en het kerkhof zijn graven gevonden met kalk. Vermoedelijk zijn lijken overdekt met ongebluste kalk om het ontbindingsproces te versnellen. Dat werd ook gedaan bij andere besmettelijke ziekten, zoals dysenterie, die ook vaak voorkwam.
Het is pas later duidelijk geworden dat de pest werd veroorzaakt door vlooienbeten. De vlooien huisden aanvankelijk bij marmotten, later bij ratten. Die bezweken aan de pestziekte, waarna de vlooien naar mensen oversprongen, met als gevolg etterende zweren. De besmetting ging ook van mens op mens. De meest voorkomende soort was builenpest. Er kwam ook longpest voor, waarbij de besmetting kwam door hoesten. Van de zieken overleed 80% binnen enkele dagen. Pas in 1894 werd gevonden dat de pest werd veroorzaakt door de pestbacil.
Hoe ging de bevolking om met deze rampzalige ziekte? Men sprak van de ‘Gave Gods’, de straf die God aan de mensen stuurde. Dat was om de onmatigheid, het dobbelen, zuipen, pronken. Er staan veel teksten in de Bijbel, waarin God dreigt het volk de pest te zenden om zijn zonden. Maar, zo werd geredeneerd, als het een straf van God was, was er dan wel iets aan te doen? Men hield bededagen, gaf aalmoezen, giften voor het pesthuis. Als het een straf van God was, kon je dan vluchten uit een stad met de pest? Dat had toch geen zin? Als God bepaalde wanneer Hij een mens tot zich nam, dan gaf je je toch over aan Hem? Er verschenen ook boekjes, waarin men hierover sprak. Tegen de pest was het zaak vol berouw tot God te bidden en te smeken om vergeving. Hij kon je beschermen tegen de pest, zoals Psalm 91 zegt. Toen Israel getuchtigd werd richtte Mozes toch ook een koperen slang op? Daarnaast kon je vragen om een zegen over de behandeling. Er waren waarschijnlijk ook natuurlijke oorzaken voor de ziekte. Die vroegen om een verstandige reactie, mensen waren toch ook verantwoordelijk?
Na omstreeks 1669 bleek in Nederland de pest uitgewoed te zijn. De oorzaak hiervan is niet echt begrepen. Was er een verandering opgetreden in de pestbacil? Was er een klimaatverandering, waardoor het kouder werd? Was de samenleving hygiënischer, schoner geworden? Incidenteel is er daarna in andere landen nog wel pest opgetreden, maar er zijn nu geen pandemieën meer.
Is er enige overeenkomst met het coronavirus? Veel moderne ziekten, zoals vogelgriep, Q-koorts, salmonella, gekkekoeienziekte, Spaanse griep, coronavirus, enzovoort, hebben één ding gemeen:. Het zijn ziekten die van een dier afkomstig zijn. Door de manier waarop we met dieren omgaan, is de ziekte overgestapt naar de mens. De overeenkomst van de coronagriep met de pest is dat deze ziekte vermoedelijk ook haar oorsprong vond in een knaagdier, de vleermuis. De Spaanse griep, die vele miljoenen doden telde, heeft van 1918 tot 1920 geheerst en eindigde abrupt. Zal het nu ook zo gaan? Veel zal afhangen van de manier waarop wij onze verantwoordelijkheid nemen, ook ten opzichte van anderen. Laten we hopen dat deze ziekte niet ook vele jaren onder ons zal wonen, zodat we na enige tijd weer de gemeenschap met elkaar kunnen beleven.
---------------------------------------Gerard van Gurp-------------------------------------------------
Vliegveld en Corona
Het vliegveld is doorgaans een plek waar heel veel mensen bij elkaar zijn, en waar het levendig en druk is. Het is vreemd om te zien dat zo’n plek, leeg en verlaten is. Alle Horeca is dicht, het terras is dicht. Toch is het vliegveld operationeel. Ook voor twee inkomende en twee uitgaande vluchten per dag. De verkeerstoren is bemand, de beveiliging aanwezig, en ook achter de informatiebalie zit iemand. Albert Heijn is open en de boekwinkel. Bij de Albert Heijn komen werkmannen een broodje kopen. Bij de boekwinkel zijn ze vooral bezig met opruimen en schoonmaken.
Ook de gebedsruimte is open. Het is duidelijk te zien, dat er gebruik van gemaakt wordt. De kalender ligt op de datum van vandaag. De gebedsmatjes liggen anders, dan de vorige keer. De box met bijbeltjes is bijna leeg en moet aangevuld worden. Ik maak een praatje met een beveiliger, een schoonmaker, mensen die ik anders nooit spreek. Bij de boekwinkel ontmoet ik een medewerkster, die vertelt over hoe leuk ze het vindt om te werken op het vliegveld. En vooral ook om de verhalen van mensen te horen. Dat is precies waarom ik ook op het vliegveld ben, zeg ik. Ieder mens heeft een verhaal, die verhalen aanhoren, is zinvol en belangrijk. Ook in tijden van corona zijn die verhalen nog te vinden.
-----------------------------------------Mirjam van Nie------------------------------------------------
Maart 2020 met thema:"betekenis lied Stabat Mater Dolorosa " Lees meer...
Intro Maartnummer SAMEN
Het maartnummer van SAMEN gaat over de betekenis van het beroemde lied Stabat Mater Dolorosa : het verdriet van moeder Maria staande bij het kruis waarop haar zoon werd gehangen. Dit lied staat in onze liedbundel als lied nr 573. De Eindhovense Oratoriumvereniging voert dit lied uit op 30 maart in de versie van Dvořák. In het hoofdartikel vertelt BertJan van Haarlem over de betekenis van dit lied en de vele versies waarin dit wordt uitgevoerd. In de column legt Bernadette van Litsenburg uit dat het verdriet van Maria als het ware herbeleefd wordt in het leed dat Joden en christenen in hun leefwereld is ten deel gevallen. Een thema dat de lijdenstijd inleidt.
Heel prozaïsch misschien maar wel belangrijk worden in de rubriek ‘bestuurlijk nieuws’ de eerste resultaten van de actie kerkbalans getoond met dank aan de vele lopers die dat alles bij elkaar hebben ‘gecollecteerd’.
--------------------------Namens de redactie, Jan Scheurer---------------------
Een kruisweg
enkele gedachten bij lijdenstijd en Stabat Mater
In protestantse, met name calvinistische kring is het lang gebruikelijk geweest om de weken voor Pasen te zien – en ook te benoemen – als lijdenstijd. Het was een periode die, een beetje afhankelijk van ‘kleur’ en ‘ligging’ van de gemeente, zeven of negen weken lang duurde en waarin alle aandacht was gericht op het lijden en sterven van Jezus Christus.
Tegenwoordig wordt ook in protestantse gemeenten de traditie van de oude vastentijd gevolgd: een periode van ruim zes weken, ongeveer veertig dagen, van aswoensdag tot Pasen. Het zijn weken waarin gezocht wordt naar eenvoud en stilte en gevraagd wordt naar ruimte voor bezinning en concentratie. De aandacht is niet alleen gericht op de lijdensweg, maar ook op de levensweg van Christus. Vanouds is het de periode waarin geloofsleerlingen (catechisanten) werden voorbereid op hun doop in de Paasnacht. Er viel niet alleen accent op de weg van Jezus, maar ook op de weg van de gelovige. Het ging ook om de vraag hoe je als gedoopte – en dus als gelovige – Christus kon navolgen in je leven.
In de vroege Kerk werd het kruis in de eerste plaats gezien als een teken van overwinning. Met het lijden en sterven van Jezus was immers de macht van kwaad en de dood verslagen. Het kruis was voor de eerste christenen vooral het teken van hun redding. Afbeeldingen uit die eerste eeuwen laten een leeg kruis zien. Soms ontspringen er takken (van de levensboom!) aan het kruis of slingeren zich er bloemen om heen. Het lege kruis wordt vaak afgebeeld met in de kruising een cirkel als teken van leven en verwijzing naar de zon, het licht.
In de middeleeuwen ontstaat een andere vroomheid, waarbij het kruis een teken van lijden wordt. Afbeeldingen laten dan niet alleen het kruis, maar ook de gekruisigde zien. Jezus wordt afgebeeld in zijn lijden aan het kruis (crucifix). Met een groter wordende aandacht voor het mens-zijn van Jezus, krijgt niet alleen het lijden van Christus een accent, maar ook het lijden van alle mensen. Er ontstaat een lijdensmystiek, die gevoed wordt door de beweging van mensen die ontstaat rondom Bernard van Clairvaux en – vooral – Franciscus van Assisi. De bedoeling van deze vroomheid is niet om het lijden te verheerlijken (als is dat soms wel een van de gevolgen geweest), maar de verbondenheid met Christus te zoeken. Het gaat om de navolging van de Heer. In het leven van Franciscus van Assisi zien we hoe dit zoeken naar eenheid met Christus zich uit in het omzien naar zwakken: armen en zieken, zoals dat ook door Jezus werd gedaan en die daarvoor- toen het moest- wilde lijden.
Het is ook in deze tijd dat de kruisweg zich begint te ontwikkelen tot een vorm van mee-lijden met Christus en met mensen. Als voorbeeld voor allen die meelijden met Christus wordt Maria, de moeder van Jezus gezien. In het lied ‘Stabat mater dolorosa’ wordt dat uitgewerkt tot een voorbeeld voor alle gelovigen.
Het lied is bekend geworden door vele componisten die het op muziek hebben gezet. De tekst, die waarschijnlijk uit de twaalfde eeuw stamt, is van een onbekende dichter, die vrijwel zeker gezocht moet worden in de kringen van franciscanen.
Het uitgangspunt van het lied is een moment uit het lijdensevangelie, waar vertelt wordt dat de moeder van Jezus bij het kruis staat als haar zoon gekruisigd wordt en moet toezien bij wat gedaan wordt. Het lied grijpt ook terug op de woorden van Simeon waarmee hij Maria zegent (!) wanneer zij met haar pasgeboren zoon in de tempel is: ‘…u zult als door een zwaard doorstoken worden’. Immers, zo zegt Simeon: ‘Weet wel dat velen in Israël door hem ten val zullen komen of juist zullen opstaan. Hij zal een teken zijn dat betwist wordt’.
De gezindheid van velen zal aan het licht komen. De kracht van het lied is dat het kan bijdragen om oog te krijgen voor het lijden van de Heer en van mensen. Het meevoelen van Maria’s verdriet om de pijn van haar zoon, opent oor, oog en hart voor het lijden van mensen, ook in onze tijd.
Met alle nadruk en pijn op het lijden is het niet de bedoeling van dit lied om daarin in te blijven hangen of er aan ten onder te gaan. Het lied wil ons dicht bij de Heer brengen en raakt met het verdriet van Maria ook aan onze pijn om wie lijden en sterven. Het lied verbindt ons evenzeer met de opgestane, levende Heer. Het einde van het lied is een gebed, een verlangen:
‘…fac ut anima donetur paradisi gloria’. In de laatste woorden hoor ik het woord van Jezus doorklinken, die tegen een met Hem gekruisigde zegt: ‘…vandaag zul je met Mij in het paradijs zijn’. Het kruis blijft het teken van redding voor mensen.
Het ‘Stabat mater dolorosa’ is een even gewaardeerd als beroemd lied. In veel Gezang- en Liedboeken is het lied te vinden. Opvallend genoeg niet in het rooms-katholieke ‘Gezangen voor Liturgie’, maar wel in het protestantse ‘Liedboek. Zingen en bidden in huis en kerk’, en eerder al in de hervormde bundel ‘Psalmen en Gezangen’ (1938). Het lied behoort tot de schat van de ongedeelde westerse Kerk en is het waard om gebeden en gezongen te worden.
Vaak is het ‘Stabat mater’ door componisten op muziek gezet. Het is vermaard geworden door de compositie van Pergolesi, maar hij is slechts één van de velen die zich aan een toonzetting gewaagd hebben.
Op maandag 30 maart wordt door de Eindhovense Oratorium Vereniging het ‘Stabat Mater’ van de Tsjechische componist Antonín Dvořák uitgevoerd. Een goede gelegenheid om dit indrukwekkende gedicht (opnieuw) te leren kennen en het te horen met de aangrijpende muziek van deze componist.
--------------------------------------Bert Jan van Haarlem---------------------------
Stabat Mater
Het ‘Stabat mater dolorosa’ is een van de beroemdste Latijnse gedichten uit de Middeleeuwen. Het gedicht bezingt het hartverscheurende lijden van Maria, de moeder van Jezus, terwijl hij aan het kruis hangt. Waarschijnlijk is het door een franciscaan geschreven. Dat kan ik me ook wel voorstellen, want in de middeleeuwse franciscaanse traditie wordt heel wat leed beschreven, bijna verheerlijkt. Maar goed: het is natuurlijk ook verschrikkelijk als je je zoon ziet sterven. Als we bijvoorbeeld luisteren naar de manier, waarop Pergolesi dit gedicht op muziek heeft gezet, dan hoor je in de zangstemmen steeds die schrijnende secundes ( hele of halve toonsafstand) tegen elkaar aanliggen. Zo wil hij het grote moederverdriet vorm geven. Prachtig gedaan! Toch zijn mijn eerste herinneringen aan dit ‘Stabat Mater’ heel anders. Mijn katholieke basisschool ging ieder jaar op Goede Vrijdag naar de kerk, waar om 15.00 uur (het tijdstip waarop Jezus gestorven zou zijn) de kruisweg werd gebeden. Tussendoor werden er liederen gezongen. Bij een van de laatste staties werd het ‘Stabat Mater’ gezongen:
Onder ’t kruis met schreiend d’ogen
stond de moeder diep bewogen
daar haar Zoon te sterven hing
Niet echt een tekst die binnenkwam bij een meisje van een jaar of 10. De melodie vond ik erg mooi en dus zong ik het graag. Maar het belangrijkste was, dat we ons paasrapport in de tas hadden en na de kruisweg begon de paasvakantie. Alle pijn en verdriet waren aan mij voorbij gegaan.
Toen ik ouder werd en de vele muzikale versies van dit gedicht hoorde, ben ik me gaan realiseren, wat hier bezongen werd. Zeker toen ik zelf moeder was geworden, realiseerde ik me het verdriet en de pijn van deze moeder, deze mens.
In dit jaar 2020 is het 75 jaar geleden dat het vernietigingskamp Auschwitz is bevrijd. Daar wordt op verschillende manieren aandacht aan besteed en steeds weer valt het enorme verdriet, de enorme machteloosheid op van zoveel wreedheid. In Eindhoven is van 21 januari tot 2 februari een tijdelijk Holocaustmonument opgericht in het Karel Vermeerplantsoen. Het is onderdeel van het landelijke, tijdelijke monument ‘Levenslicht’, ontworpen door Daan Roosegaard in opdracht van de commissie 4&5 mei en bevat 104.000 aanlichtende stenen. Ze zijn verdeeld over 170 gemeentes om de herinnering levend te houden. De stenen ademen als het ware in het licht. Dat vind ik zo mooi aan dit monument: hoezeer het ook herinnert aan de verschrikkingen van de jodenvervolging: er zit een verheffende beweging in: we gáán, we móéten door.
Ook is het 75 jaar geleden dat Dietrich Bonhoeffer is geëxecuteerd om zijn verzet tegen het fascisme en zijn aandeel in de mislukte aanslag op Hitler. Ook hij zag het grote leed, dat mensen aangedaan werd en wilde dat stoppen: een actieve daad: ‘niet zomaar wat, maar het goede wagen en doen. Niet blijven zweven tussen mogelijkheden. Wees moedig, maat handel en wandel concreet’. ( uit ‘stadia op weg naar de vrijheid’ Bonhoeffer)
Gelukkig staat ook aan het einde van het Middeleeuwse ‘Stabat Mater’ een Halleluja, weliswaar tussen haakjes, maar toch.
Misschien moeten we zeggen: ‘Stabat Mater, Stabat Pater, Stabat Homo’, want het kan ons allemaal overkomen, zo’n groot verdriet.
-------------------------------Bernadette van Litsenburg-------------------------------------
40 dagen tijd: Sta op
Inmiddels zijn we al weer enkele dagen onderweg naar Pasen. Mogelijk staat er op uw tafel al een spaardoosje, krijgt u via de 40dagenkalender of de app van Kerk in Actie elke dag een mooie (bijbel)tekst als inspiratie, of hebt u deelgenomen aan een sobere maaltijd, aan de vespers. Er zijn veel manieren om aandacht te geven aan deze 40 dagen. Onderweg naar Pasen kunnen we wel een steuntje in de rug gebruiken, en spaardoosje, kalender, vesper en vasten helpen daarbij.
Het thema van deze 40dagentijd is ‘Sta op!’ Dat is een aansporing, een oproep die in de Bijbel veel voorkomt. Soms als aansporing van God naar mensen, zoals in het verhaal van Jona. Soms als een roep van mensen naar God. Zo roept David in psalm 44 uit “Sta op, kom ons te hulp, verlos ons, omwille van uw Trouw”. Dat ‘Sta op’ is een oproep om verantwoordelijkheid te nemen, om ergens voor te gaan staan, je stem te laten klinken. In ons dagelijks leven is opstaan natuurlijk ook iets van alle dag: opstaan om een nieuw dag te gaan beginnen. Misschien kunnen we het Bijbelse opstaan ook wel zo opvatten: opstaan om een nieuw leven te gaan beginnen, omdat er bij God altijd weer een nieuw begin mogelijk is. Bijbels gesproken is die oproep om op te staan soms ook een oproep om het anders te doen, tegen de verwachtingen in. Het kan anders.
In de 40dagentijd wordt met de collectes van Kerk in Actie extra aandacht gevraagd voor allerlei initiatieven, waarin mensen laten zien dat het anders kan. Projecten waarin mensen opstaan tegen onderdrukking en geweld, zoals in Zuid Soedan waarin kerken helpen om te overleven in de burgeroorlog. Of in eigen land , waar veel mensen genieten van de zorg en aandacht in diaconale vakantieweken. Of een project in India, waarin Dalit-kinderen scholing en huiswerkbegeleiding krijgen waardoor ze meer kansen hebben op een menswaardig bestaan. Een paasgroet zenden aan gevangenen is een klein gebaar, maar wordt als grote steun ervaren. Met uw inzet voor deze projecten komen we samen in beweging, in deze 40dagentijd. Sta op!
----------------------------------------Antje Dekker---------------------------------
Nood en noodzaak van ’t Hemeltje
Inloophuis ’t Hemeltje viert dit jaar zijn 25-jarig bestaan. Iedereen die wel eens met dit huis te maken heeft gehad, als gast, als vrijwilliger, of op een nog andere manier, draagt dit huis een warm hart toe. Het is de warmte en de veiligheid die dit huis typeert. Dat mag niet in gevaar komen. En als er dan toch situaties zijn dat er meer inzet dan gebruikelijk nodig is, dan staan er altijd direct mensen klaar die zich extra willen inzetten. Nu doet zich zo’n situatie voor waarbij ook uw steun, direct of indirect, nodig is. Daarom wil ik u graag informeren over wat er allemaal gaande is. Problemen stapelden zich op. Dat begon vorig jaar tegen de zomer toen bleek dat er door een menselijke fout een begrotingstekort dreigde te ontstaan. Inmiddels zijn o.a. door extra gaven van particulieren en kerken de financiële problemen opgelost. Een praktisch probleem doet zich nu voor door het vertrek van drie leden van het dagelijks bestuur. Gedeeltelijk was dat verwacht, maar voor een deel ook niet en ontstond er in december een penibele situatie, omdat er nog maar twee functionerende DB-leden over waren. Ook nu sprongen een aantal mensen in, waaronder ondergetekende, om het DB te ondersteunen. ’t Hemeltje kan niet zonder een actief bestuur.
Dit speelt des te meer omdat inhoudelijke zorgen en beleidsmatige veranderingen juist veel aandacht vragen. Er is in de herfst een poging tot brandstichting geweest, die gelukkig in een vroeg stadium door de brandweer is geblust. Dit heeft te maken met een toenemende agressie bij enkele straatbewoners. Er is een toename van het aantal dakloze psychiatrische patiënten, waarvan sommigen ernstig verward zijn. In een enkel geval heeft dit ook tot bedreiging en geweld geleid. Deze problematiek vraagt om een andere aanpak. Als gevolg daarvan kan er op dit moment geen open inloop meer zijn en moeten bezoekers eerst aanbellen om te worden binnengelaten. Hoewel dit door allen als een nederlaag word ervaren is de uitwerking positief en is de rust in huis weergekeerd.
Tenslotte zijn er door de gemeenteraad grootse plannen ontwikkeld om de dak en thuislozenzorg in Eindhoven anders aan te pakken met als inzet: ‘alle daklozen van de straat’. Of dat ook gaat lukken is nog maar de vraag, maar het uitgangspunt is positief. De plannen zijn zeker de moeite waard om over mee te denken. Zij zullen echter gevolgen hebben voor het functioneren van ’t Hemeltje en mogelijk consequenties voor de toekenning van subsidie door de overheid. Gelukkig wordt het belang van ’t Hemeltje breed in de samenleving gewaardeerd. Zelfs de verantwoordelijke wethouder, Renate Richters, heeft met zoveel woorden over het belang van ’t Hemeltje voor de Eindhovense gemeenschap gesproken en haar bestaansrecht erkend. Zij zei tijdens de onlangs gehouden bijeenkomst over hoop in de Johanneskerk, dat wij haar aan die uitspraak mochten houden.
Er is dus veel werk aan de winkel en uw steun is hard nodig. Uiteraard financieel en als vrijwilliger, zoals altijd. Concreet vraag ik uw aandacht voor de vacatures van voorzitter, secretaris en een fondsenwerver. Indien u namen weet of zelf belangstelling heeft voor een functie kunt u zich bij mij melden voor meer informatie. U kunt zich ook bij uw wijkdiaken melden.
----------------------Leo Steinhauzer, (Voorzitter College van Diakenen)--
Hasan, de illegaal!
Ik heb meer dan 50 familieleden in Nederland. Veel van mijn familieleden heten Hassan. Ze noemen mij “Hasan de illegaal”, omdat ik de enige ben zonder verblijfsvergunning. Mijn gelukkigste moment in Nederland was toen ik er achter kwam dat mijn vrouw zwanger is. We krijgen een meisje. Ik ben nooit naar school gegaan, maar nu volg ik voor het eerst in mijn leven lessen, om Nederlands te leren. Ik wil graag begrijpen wat er om me heen gebeurt en ik wil kunnen spreken met de mensen op straat. Mijn droom is om mijn kinderen een ander leven te geven dan ik zelf had. Ik wil ze de mogelijkheid geven om te studeren.
Dit zegt Hasan, een 24 jarige uit Somalië; samen met 6 anderen maakte hij het project (On)gezien, foto’s en verhalen van afgewezen vluchtelingen in Eindhoven.
Op zondag 8 maart is er in de Ontmoetingskerk een Vluchtelingendienst, waarin het werk van Vluchtelingen in de Knel centraal staat. We horen verhalen van vluchtelingen. Enkele jonge vluchtelingen sluiten aan bij de Jeugdkerk voor een ontmoeting.
In de kerkdienst gaat het over jongeren die nu een opleiding volgen, ook al is dat eigenlijk helemaal niet mogelijk als je illegaal bent. Deze jongeren steken hun nek uit om iets te leren, en weten niet of ze de cursus af kunnen maken en hoe nuttig het is voor hen. Maar ook het SUMMA college steekt zijn nek uit, door hen onderwijs te bieden. Wat doet dat met ons? Steken wij, als gelovigen, ook ons nek uit om te onderzoeken wat wij kunnen doen? Om van deze jongeren te leren? Of heeft hun situatie niets met die van ons te maken? Wat hebben we elkaar te zeggen? Dat gaan we samen op 8 maart ontdekken.
-------------------------------Vluchteling in de Knel-------------------------------------------------
Postzegels, kaarten, cartridges en mobieltjes voor de zending.
U kunt postzegels en ansicht- en geboortekaarten sparen voor het zendingswerk van Kerk in Actie en de GZB (Gereformeerde Zendingsbond). Vrijwilligers sorteren de postzegels en ansichtkaarten met veel zorg, kennis en aandacht. Vervolgens verhandelen ze de postzegels via verkoopadressen in Nederland en nationale en internationale beurzen. De ansicht- en geboortekaarten verkopen ze aan verzamelaars op beurzen en bieden ze te koop aan via websites als Markplaats.
Veel oude mobieltjes liggen ongebruikt in de kast, terwijl ze geld waard zijn. Lege toners en cartridges kunnen opnieuw gevuld worden. Via het inzamelprogramma van het bedrijf Eeko, ontvangt Kerk in Actie voor veel ingeleverde telefoons of cartridges een vergoeding.
In 2019 is weer hard gewerkt om een mooi resultaat voor de inzamelingsacties te behalen. De totale opbrengst is € 23.482,-
-----------------Wim Wiggers, 040 2489740 , Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Diaconale Jaaractie 2019
Met het SAMEN nummer van oktober heeft u een brief over de Diaconale Jaaractie ontvangen. In deze brief vroeg het College van Diakenen u om een financiële bijdrage voor het diaconale werk dat de diaconie ondersteunt of verricht. Zo is de diaconie onder andere actief betrokken bij het Diaconaal Inloophuis ‘t Hemeltje, Open Huis St. Cathrien, Steunpunt Materiële Hulpvragen ( SMH ), het Jongerenhuis, de Voedselbank, de kerstpakketten, de wekelijkse bloemengroet, het Protestfonds, alsmede bij het geven van leningen bij schuldhulpvragen of broodgeld aan medemensen met financiële problemen.
Bij deze willen wij alle gevers hartelijk bedanken voor hun bijdrage en het in ons gestelde vertrouwen,de Diaconale Jaaractie heeft in 2019 € 27.672,- opgebracht.
------------ Baukje Osinga en Wim Wiggers, College van Diakenen------------------
Zijn jongeren nog enthousiast voor gebed?
‘Om 1 uur ’s nachts nog een goed gesprek gehad met een man die op het punt stond om weg te gaan. Was een mooie ervaring hoe overtuigd en gepassioneerd hij was, hij was pas 2 jaar of zo gelovig en was een man van ongeveer 40 jaar. Was mooi om mee te maken’ – Student
Wow ik voel me echt gezegend. Een slinger van dankbaarheid pronkt aan het plafond, een enorme opkomst tijdens de gebedsbijeenkomst, mooie gesprekken, harde inzet van de studenten en overal vindt je geschreven gebeden en dromen. Dat studenten dingen op hun eigen manier doen blijkt weer aan de week van gebed voor eenheid. Een keten van 24 uur gebed. En dat midden in de tentamenweken. Een fikse uitdaging voor de eerstejaars studenten van Ichthus. Maar dat laat ze niet stoppen.
Het begon in een overleg met jongerenwerkers (Lighthouse) waar het idee ontstond dat het gaaf zou zijn als we jongeren kunnen betrekken in de week van gebed voor eenheid. Is het mogelijk jongeren enthousiast te krijgen voor (gezamenlijk) gebed? Samen met Matheus (jongerenwerker van Pitstop) werken we het idee uit. We nodigen jongeren uit en lachen dat we in ieder geval 3 mensen zullen trekken, wijzelf en degene die de kaars ophaalt voor de bijeenkomst voor de volgende dag. Maar al snel sluiten de eerstejaars studenten van Ichthus Eindhoven aan. Zij hebben de opdracht een 24 uursgebed te organiseren en zijn enthousiast het te combineren met de gebedsweek. Nog even een twijfel omdat het samenvalt met de tentamens van de Technische Universiteit Eindhoven, maar al snel overtuigd dat juist dan ruimte voor gebed in gedrang komt, dus waarom niet extra aandacht voor gebed tijdens de tentamenweek.
Zo wordt op donderdagochtend het jongerencentrum Pitstop omgetoverd tot een gebedsruimte en staat om 12 uur de eerste student op de stoep om te komen bidden en start de gebedsketen. Om 20.00 introduceren Matheus en ik een dienst in lijn van de gebedsweek, gebruik makend van de ingerichte gebedsruimte die we met de studenten hebben opgezet. Verrast en overrompeld zijn we met iets meer dan de 3-20 mensen die we verwachten. Veertig bezoekers staan om 20.00 uur binnen. Hoewel de gemiddelde leeftijd niet meer onder jongeren valt, zijn we erg blij met deze opkomst. Hoe bijzonder hoe God werkt! Ze vullen de slinger van dankbaarheid aan, schrijven hun dromen op de muur, bidden voor de activiteiten in de stad en stappen hiermee niet alleen over kerkmuren heen, maar ook over generatiekloven. Zelfs na de bijeenkomst blijven er veel mensen nog gebruik maken van de gebedsruimte. Gezellig wordt de gitaar erbij gepakt, worden er spontaan liederen gezongen en ontstaan er open en mooie gesprekken. Maar daar eindigt het niet. Een groep studenten komt om ’s nachts verder te bidden. Tot diep in de nacht gaan ze door en de hele nacht is er minstens één student aanwezig tot vrijdag 12 uur. Tevreden en dankbaar kijken we terug naar een geslaagde 24 uur gebed.
----------------Eveline Buist-Laseur, IFES studentenwerker Eindhoven---
Ervaringsverhaal
Deze keer geen verhaal van mij over mijn werk, maar een ervaringsverhaal van Joyce, een cliënte bij de GGzE. Zij heeft het geschreven tijdens haar opname op de HiC. Dat is een High Care afdeling van de GGzE voor mensen die psychisch in een crisissituatie verkeren. Joyce las dit verhaal, dat ze in gedichtvorm geschreven heeft, voor tijdens een gespreksgroep, die ik wekelijks op de afdeling geef. Het is haar unieke verhaal over diepe dalen, keuzes maken en herstel, maar tegelijk was het ook herkenbaar voor anderen. Ik ben blij en dankbaar voor haar toestemming om het in deze rubriek te mogen publiceren.
“Vakantie op de HiC / ode aan de kwetsbare mens
Wakker worden, rustig, zonder opgejaagd gevoel of pijn,
zo zou het leven altijd mogen zijn!
Alle mensen worden geboren met een gouden hart,
door opvoeding, de maatschappij,
drugs, drank en een valse start
krijgen we problemen in ons hoofd en in het hart.
We gaan leven op de automatische piloot
en worden verdoofd.
Op een gegeven moment worden we daardoor knettergek
En gaan gruwelijk op ons bek.
Ik heb gekozen voor herstel en dus een andere weg.
Wie zegt: “jij bent veranderd”, die heeft pech!
De Joyce 2.0 is positief, liefdevol en het waard
en gaat verder met de strijd door de jungle
met haar gouden zwaard
op naar een mooi eiland in de zee
en neemt al haar geliefdes en fellows met zich mee.”
Joyce van de Pluijm
-----------------------Inkeri Hyvarinen, geestelijke verzorger GGzE-----------------------
Voetstappen in de sneeuw.
Dit keer zou het moeten gaan over de douches en de wasmachine van het inloophuis ’t Hemeltje. Niet echt een onderwerp voor een blad als SAMEN. Toch is dit een heel wezenlijk onderdeel van het inloophuis. Gasten die op straat leven of slecht behuisd zijn, kunnen hier terecht voor een warme douche inclusief toiletspullen. Ook kleding wassen en drogen is mogelijk. Hoe belangrijk dat is, kunnen we illustreren met de persoon van Eddie (niet zijn echte naam). Eddie kwam uit Curaçao. Op een zeker moment had hij zoveel huurschuld opgebouwd dat hij op straat werd gezet en voorlopig niet meer in aanmerking kwam voor een huurwoning.
Zo kwam hij in ’t Hemeltje terecht. Hij bleef vriendelijk en altijd goed gemutst. Als hij ‘s avonds mee at, hielp hij steevast om de tafel dekken. Eddie kon niet tegen gemopper en zorgde altijd voor een leuk gesprek. Hij zag er verzorgd uit en maakte daarom graag gebruik van de aanwezige douches en de wasmachine. Zijn nieuwe onderdak in de buitenlucht was heel inventief: een tent ergens op een achteraf plekje in Eindhoven. Hij wilde uiteraard niet vertellen waar dat was. Als we vroegen hoe hij overleefde als het vroor, legde hij graag uit hoe hij zich warm hield met laagjes kleding. Geleerd als hospik in het leger. Vorst vormde op zich geen probleem voor hem. Veel vervelender en spannender was sneeuw, niet zozeer de sneeuw zelf. Maar zijn voetstappen in de sneeuw konden de plek van zijn geheime onderkomen verraden. Dat sliep niet rustig. Ook had hij het om die reden niet zo op mensen die hun hond uitlieten. Ondanks zijn moeilijke omstandigheden bleef hij zijn Caraïbische goede humeur behouden. Ik vind dat bewonderenswaardig, zo’n levenshouding.
Zo gingen de jaren voorbij. Maar op zekere dag kwam hij in aanmerking voor een eigen kleine woning. Hij vertelde er vol trots over. Hij scharrelde wat meubilair bij elkaar en trok in zijn nieuwe woning. Maar dat was even wennen. Het verhaal gaat dat hij in het begin zijn tentje in de woonkamer opzette omdat hij zo beter de slaap kon vatten. Je zou kunnen zeggen eind goed al goed. Maar waar de klassieker van W.G. van de Hulst, “Voetstapjes in de sneeuw” uiteindelijk een happy end had met een glansrol voor het hondje Bello, liep het met Eddie minder goed af. Hij overleed onverwachts, vrij kort nadat hij zijn nieuwe woning had betrokken. De spanning van het leven op straat had vermoedelijk toch te veel van hem gevraagd. Er blijft in onze herinnering het beeld van een blijmoedig mens en een levenskunstenaar. Eén van de vele bijzondere gasten die het Hemeltje dagelijks bezoeken.
--------------------------------------------Jaap Bruinink--------------------------------------
Oecumenische groepsreis naar Polen
Begin september willen wij ( Katholiek en Protestants Nuenen en Protestants Eindhoven) met een groep van 45 personen naar Zuid-West-Polen. De reis per bus duurt tien dagen van 7 t/m 16 september 2020 en wordt begeleid door SRC. We verblijven in middenklasse hotels en kunnen beschikken over meerdere eenpersoons kamers.
Om u een indruk te geven wat we allemaal gaan bezoeken hier een kort overzicht.
We brengen een bezoek aan de bruisende stad Wroclaw, het oude Breslau.In de buurt van Wroclaw bezoeken we twee vredeskerken in Swidnica en Jawor, de grootste houten religieuze gebouwen van Europa. Na Wroclaw is er tijd voor Krakau, het ‘Florence van het Noorden’ met haar monumentale oude centrum, de voormalige Joodse wijk Kazimierz en de wijk Nowa Huta, het symbool van het Poolse verzet tegen het communisme.
Vanuit Krakau brengen we een bezoek aan Czestochowa, het ‘Lourdes van Polen’ met de icoon van de Moeder Gods met Kindje,de Zwarte Madonna.Tevens bieden we de mogelijkheid om Auschwitz te bezoeken, met zijn loodzware geschiedenis die niet vergeten mag worden. Er zullen ook enkele meditatieve diensten gehouden worden.
Een boeiende, inspirerende en interessante reis.
Is uw belangstelling gewekt en wenst u meer informatie dan kunt u kunt zich aanmelden bij Theo van den Tillaart; e-mail: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Deze oecumenische reis zal rond de 1000 euro kosten.
Uiterste aanmelddatum is 4 mei 2020.
We hopen uw interesse gewekt te hebben en zien uw reactie met belangstelling tegemoet.
Namens de voorbereidingscommissie Oecumenische Reizen,
-------------------------------Bernadette van Litsenburg-------------------------------
Februari 2020 met thema:" Kunstmatige intelligentie " Lees meer...
Introductie SAMEN februari
‘Robots en kunstmatige intelligentie’. Daar gaat het over in dit nummer. Geen gemakkelijk onderwerp, maar wel een thema waar we steeds minder omheen kunnen. Drie mensen schreven een artikel. Margit van Tuyl vertelt eerst over de ontwikkeling van robots en hun betekenis voor de mens. Dan heeft zij een gesprek met Andreas Spahn, een assitent hoogleraar in filosofie en techniek. Hij laat zien dat het om veel meer gaat dan de ‘namaak mens’. De aandacht voor kunstmatige intelligentie neemt toe en het valt niet te voorspellen waar dat toe zal leiden. Bij de TROUW van 28 december was een ‘letter en geest-bijlage’ gevoegd met de titel: ‘ de jaren 10 U bent gezien’ In dat artikel gaat het over de enorme betekenis en bedreiging van kunstmatige intelligentie, waardoor de mens niet meer ongezien door het leven kan gaan. Henri Hoogendijk schreef over de ontwikkeling van die kunstmatige intelligentie, het tweede artikel. Een ontwikkeling die gemak brengt maar ook tot heel ongemakkelijke situaties kan leiden. Ook hij wijst er op dat er door deze ontwikkeling grote ethische vragen (vragen over goed en kwaad) op ons afkomen waar we niet omheen kunnen. Ook de kerk niet. Het derde en laatste artikel over het thema heeft een meer luchtige toonzetting (oorspronkelijk geschreven als column) en laat ons kennismaken met robothulp in het kerkelijk werk.Het wordt dus wel even goed nadenken. dit keer. Maar het gaat dan ook wel ergens over !
------------------------------------------- Redactie----------------------------------------
Zin in robotisering?
Toen ik de vraag kreeg vanuit de redactie van Samen om een hoofdartikel te schrijven over robotisering in relatie zingeving en geloof, deinsde ik daar aanvankelijk voor terug. Het feit dat ik als studentenpastor/life coach op de TU/e werk, maakt me nog geen kenner op het gebied van robotisering en kunstmatige intelligentie. Tegelijkertijd vond ik het ook een uitdagende aanleiding om eens in dit onderwerp te duiken. Het onderwerp leeft alom en de mogelijkheden lijken onbegrensd.
Zo kwam ik tijdens de Dutch Design Week een ‘Nannybot’ tegen, die voor een baby kan zorgen, als er geen menselijke volwassenen meer zijn. Ook waren er bij de DDW robots, die nog 49 dagen na overlijden de eigenschappen van een overledene overnemen, zodat nabestaanden langer de tijd hebben om afscheid te nemen. In artikelen las ik over robots, die als hartsvriend(in) met je praten, alle talen spreken, overal een antwoord op weten en altijd luisteren. Robots, waar je zelfs voor intimiteit en seksuele ervaringen bij terecht kan. Robots, die de functie van rechter hebben, aangezien ze rationelere beslissingen kunnen nemen.
Bij al deze ontwikkelingen kun je je afvragen of ze als positief te labelen zijn of dat er juist gevaren in schuilen. Zo zag ik bij de tentoonstelling Denkbeelden, georganiseerd door Studium Generale op de TU/e, een foto (‘Far from your bed?, Henriëtte Zoon) waarop je ziet dat een oma zich liever tot haar robotvriend keert, dan tot haar eigen familie. ‘Hij begrijpt mij veel beter dan mijn eigen kinderen’. Ook wordt bij dezelfde foto verteld dat op dit moment in Japan 36% van de alleenstaanden tussen de 20 en 39 jaar liever een virtuele partner hebben dan een ‘echte’. Welke gevolgen gaat dit hebben voor sociale relaties en uiteindelijk ook voor het voortbestaan van volgende generaties? En een andere vraag is de volgende: als robots meer beslissingen gaan nemen, kunnen zij daarbij dan ook een ethisch vermogen ontwikkelen en zo ja, volgens welke ethiek?
Het leek me goed deze vragen eens voor te leggen aan dr. Andreas Spahn, Assistant Professor in Philosophy&Ethics of Technology aan de TU/e. Andreas gebruikt in zijn colleges vaak dilemma’s die aan de orde zijn bij het ontwikkelen van zelfsturende auto’s. Zij moeten kunnen beslissen of ze in geval van nood, als ze moeten uitwijken, ‘liever’ één kind aanrijden of enkele bejaarde mensen. Of dat ze medeweggebruikers aanrijden met helm of zonder helm en vele andere varianten. Wereldwijd worden tests als deze gedaan en data van menselijke beslissingen verzameld. Zijn de resultaten hiervan overdraagbaar op robots? En zo ja, zijn ze een goede reflectie van menselijke waarden? Geldt hier de mening van de meerderheid en welke rol spelen religie en levensbeschouwing hierin? Vragen die nog niet zo gemakkelijk te beantwoorden zijn.
De ethici verschillen van mening over de vraag of robots bewustzijn kunnen ontwikkelen. Andreas Spahn hoopt van wel, aangezien robots dan ook in staat zullen zijn tot reflectie en kunnen gaan kiezen voor ‘goedheid’. Tegelijkertijd maakt hij zich zorgen over de manier waarop robots vooralsnog worden geprogrammeerd en ontwikkeld. De grootste investeringen worden namelijk tot nog toe gedaan op het gebied marketing en voor militaire doeleinden. In de marketing wordt kunstmatige intelligentie voornamelijk gebruikt om mensen te manipuleren. In het militaire veld wordt kunstmatige intelligentie gebruikt om te vernietigen en te doden. Gelukkig wordt er ook kunstmatige intelligentie ontwikkeld in de zorg en om welzijn van mens en natuur te bevorderen. Dit laatste gebeurt echter in mindere mate. We zijn daarom hard op weg om als mensheid robots te ontwikkelen die beter zijn in manipuleren en vernietigen, dan in zorgen en welzijn bevorderen. Creëren we met elkaar robots die de karaktertrekken krijgen van duivels of van engelen? Er zijn weinig tot geen ethici die van mening zijn dat ontwikkelingen binnen de kunstmatige intelligentie moeten worden tegengehouden. Veel ethici daarentegen wijzen op het belang van sturing en reflectie op waarden die we robots meegeven.
Verder speelt er nog een andere vraag: zou het kunnen dat robots uiteindelijk zover door ontwikkelen, dat zij het stokje van de mensheid gaan overnemen? Dat zij ‘de kroon’ worden op de schepping of de volgende stap in de evolutie? En als dat gebeurt, wat betekent dat voor de plek van de mens? Wordt die vergelijkbaar met de plek die dieren nu in onze ogen innemen? Als je dit tot je door laat dringen, is dat wel een beangstigende gedachte, zeker als je bedenkt hoe sommige mensen met dieren omgaan…
Is er nog reden voor hoop? En welke rol speelt geloof hierin? Je zou kunnen zeggen dat er een voordeel zit aan geloven in de goedheid en de liefde van God en dat deze liefde ook de schepping doordringt. Dan heb je er namelijk alle reden toe erop te vertrouwen dat, hoezeer het kwade in de toekomst ook wordt uitvergroot, het goede uiteindelijk zal overwinnen. Als je gelooft dat het koninkrijk van God hoe dan ook komt, robots of niet, dan helpt dat je om te vertrouwen op een goede afloop.
Ook doen deze vragen mij denken aan de uitspraak: ‘Ik ben met jullie, alle dagen, tot aan de voltooiing van deze wereld’ (Matteüs 28:20). Daar kun je de hoop uit putten, dat er goddelijke leiding bij ons is tot de laatste dag dat deze wereld bestaat. Of in elk geval tot de laatste dag dat wij erop rondlopen. Het is namelijk de vraag of er ook een tijd zal komen dat er geen mensen meer zijn, maar nog wel robots. En zal God dan ook met de robots zijn?
De vragen stapelen zich op en het einde daarvan is nog lang niet in zicht, zeker aangezien de ontwikkelingen in de kunstmatige intelligentie volop doorgaan en zelfs versnellen. Deze ontwikkelingen lijken niet te stoppen, hooguit te sturen. Dit zie ik dan ook als de belangrijkste vraag in dit geheel: hoe zorgen we er als mensen voor, dat de robots van de toekomst in aanleg goed zijn? Hoe blijven we als mensen (en robots) uiteindelijk afgestemd op goedheid en liefde?
--------------------Margit van Tuijl, studentenpastor/life coach bij TINT-------
Kunstmatige Intelligentie (KI)
Gordon Moore medeoprichter van Intel en later president van Fairchild Semiconductor formuleerde in 1965 de Wet van Moore. Deze wet gebaseerd op waarnemingen stelde dat het aantal transistor schakelingen in een geïntegreerde schakeling elke twee jaar verdubbelt. Dus na 40 jaar het ongelooflijke aantal van 1 tot 2 miljard schakelingen op een chip. Dit geldt voor zowel geheugen chips als ook voor verwerkings chips. Deze enorme aantallen chips creëren de basis voor enorme betaalbare geheugens die niet alleen data kunnen bevatten maar tevens de verbanden tussen de data. Dus nu kan er een betaalbare schaakcomputer worden ontwikkeld of auto’s en andere voertuigen die zelfstandig kunnen manoeuvreren. Dicht tegen kunstmatige intelligentie bestaat het begrip FUZZY LOGIC. Denk aan een temperatuur sensor die niet afslaat als de ingestelde temperatuur is bereikt maar probeert de ingestelde temperatuur zo goed mogelijk vast te houden met weinig schommelingen.
Kunstmatige Intelligentie is de intelligentie waarmee machines software en apparaten zelfstandig problemen oplossen. Is dit een bedreiging voor de mens en tot hoever laten we die machines zelfstandig beslissingen nemen? Er zijn veel dilemma’s tot hoe ver willen we gaan. Ik vind de verkeerslicht schakelingen wel prettig als ik elke keer een groen licht krijg als ik er aan kom rijden, maar een ernstig verkeersongeluk van een zelfstandig tijden de Tesla vinden we minder acceptabel.
In Trouw stond onlangs een belangrijk artikel over de omvang van al die gegevensverzamelingen die plaats vinden – ook over ons ieder persoonlijk -. Als je dat leest dat krijg het er benauwd van. Sommige landen zijn vergevorderd in het gebruik van die gegevens voor het bereiken van politieke doelen en het uitschakelen van tegenstanders. De praktijken die in China worden gerealiseerd zijn daar goede voorbeelden van. Maar ook de beïnvloeding van verkiezingen (bijv Amerika) komt steeds meer voor. En al jaren weten we dat ons zoekgedrag op internet, ons doen en laten en onze verblijfplaatsen allemaal gebruikt worden om ons consumentengedrag te beïnvloeden.
De vraag dringt zich op wat doe je ermee en vooral wat doe je eraan. Ik denk dat we de voortgang van al deze data verzamelingen en data verwerkingen niet kunnen stoppen. De mens zal op zoek blijven naar meer weten, meer beïnvloeden, meer voorspellen. Maar de centrale vraag is, wie beslist en hoe wordt er beslist als het om keuzes gaat die het leven en samenleven van mensen en het beheren van hun leefomgeving beïnvloeden. Kristel van Teefelen citeert in TROUW van 3 januari Jarno Duursma die een boek schreef over Kunstmatige intelligentie. Hij schrijft ‘een van de grootste dreigingen zijn de algoritmische beslissingssystemen. We leggen altijd al beslissingen in handen van bedrijven, organisaties en de overheid, maar nu bepalen algoritmes bijvoorbeeld wie wel en niet fraudeert of wie wel of niet een lening kan krijgen. Waar blijft in dit verhaal de menselijke maat ?’ Van de kerk kun je niet verwachten dat zij ICT-er wordt en al die verwerkingstechnieken begrijpt. Wel heeft de kerk een rol in het zoeken naar regels voor goed en kwaad(ethiek) ook in het gebruik van digitale verwerkings-- en besluitvormingstechnieken. Daaruit kunnen immers belangrijke conclusies worden getrokken m.b.t. de oordeelsvorming over en beïnvloeden van het samenleven van mensen.
-----------------------------------------Henri Hoogendijk-----------------------------------
Robot als kerkelijk hulpje!
Aanvankelijk heette het thema, dat we als redactie kozen, ‘robotisering’, later werd het thema verbreed naar ‘Artificiële Intelligentie’(AI). Ik beperk me hier maar even tot robots die ook intelligent (lees: zelflerend) kunnen zijn.
Kunnen we als kerk iets met robots in de toekomst, vroeg ik me af. Ik denk dat robots in de eredienst niet zoveel kunnen bijdragen, of het zou al moeten zijn dat ze worden ingezet om bezoekers welkom te heten, te collecteren en wellicht het orgel te bespelen om de samenzang te begeleiden. De preek houden zie ik niet zo zitten, alhoewel…….. Je zou de inhoud van de bijbel uitstekend in het geheugen van een robot kunnen opslaan, om zo snel toepasselijke bijbelpassagen over het voetlicht te brengen bij bijvoorbeeld een interactieve viering. Al loop je dan misschien wel het risico dat de robot je met bijbelteksten om de oren gaat slaan, zoals ook wel in sommige orthodoxe kringen gebeurd! En dat wil je natuurlijk ook weer niet.
Bij het diaconale werk zie ik wel mogelijkheden. Een diaken, die gemeenteleden bezoekt, met in z’n achterbak een aantal robots. Aangekomen bij z’n eerste ‘klant’ stelt hij deze eerst op zijn / haar gemak met de introductie van een robothondje dat kan worden geknuffeld, zet vervolgens de robot stofzuiger en de robotgrasmaaier aan het werk, laat de koffierobot een lekker kopje koffie zetten om zo tijdens het koffiedrinken tijd te hebben voor een goed gesprek! Op die manier kan er aan velen aandacht worden besteed met een minimum aan capaciteit! In een later stadium zou de diaconie intelligente zelflerende robots kunnen aanschaffen, die bij bijvoorbeeld ouderen kunnen assisteren bij het aankleden, de maaltijden, de medicatie, de krant voorlezen etc. Ook zou zo’n intelligente robot op mooie dagen het robothondje kunnen uitlaten, om zo samen verse zonne-energie op te doen. Door gewoontes en gebruiken van het gemeentelid in het geheugen op te slaan en te verwerken kan de robot gedrag en behoeftes herkennen en daarop inspelen. Daarnaast zou de diaconie een aantal zelfrijdende elektrische auto’s kunnen aanschaffen om daarmee gemeenteleden naar de dokter, de tandarts of het ziekenhuis te brengen. De auto’s kunnen natuurlijk ook worden benut voor bezoek aan een winkelcentrum voor de wekelijkse boodschappen.
U denkt natuurlijk dat ik u voor het lapje hou. Ik begrijp ook wel dat het diaconale werk meer inhoudt, dan stofzuigen, koffiedrinken en een goed gesprek. Een column is toch altijd een beetje een karikatuur om zaken helder neer te zetten. Maar toch! Veel van de aangedragen voorbeelden zijn nu al realiteit. Je kunt natuurlijk denken: ‘Het zal wel weer overgaan’, maar ik vrees dat u zich dan vergist. Bang zijn hoeft ook niet. Het lijkt me beter om er op in te spelen en er maar eens over na te denken. Hoe kunnen we nieuwe technologie op een nuttige manier inzetten zonder de menselijk maat te verliezen? Wat willen we wel en wat willen we niet? Moet al het ‘doe-werk’ in de kerk wel worden uitbesteed aan robots? Een ieder heeft zo zíjn /haar eigen talenten. En zijn gewone steeds terugkerende activiteiten ook niet vaak uitstekende gelegenheden voor een fijn gesprek, een luisterend oor of een troostrijke schouder?
----------------------------------------Bernard van Weeghel-------------------------------
Hoop in een nieuw jaar
Het nieuwe jaar 2020 is al een paar weken begonnen. Ik wens u heel veel zegen toe in dit nieuwe jaar! Dat God met u gaat bij alles wat u doet.
Ook voor de PGE bidden we om een gezegend jaar. We hopen dat dit jaar de twee vacatures voor predikanten in Zuid en in Kruispunt worden ingevuld. En ik hoop van harte dat iemand het (technisch) voorzitterschap van de CvK op zich wil nemen. We hopen op vruchtbare gesprekken in de wijkgemeenten en in de verschillende gremia waar we elkaar ontmoeten. Zo organiseert de algemene kerkenraad op 4 april een heidag voor alle kerkenraadsleden in Eindhoven. We willen dan met elkaar in gesprek over ons geloof, hoe we dat in Eindhoven met elkaar beleven en hoe we naar de toekomst kijken. Als ‘casus’ willen we ook de regeling voor de bekostiging van huwelijken en uitvaarten met elkaar bespreken. Daar wordt namelijk door de wijken erg verschillend over gedacht. En wat doen verschillen dan met ons? Ik hoorde eens iemand zeggen: je overbrugt verschillen door naar de overeenkomsten te kijken. Ik hoop dat we dat kunnen doen met elkaar.
Anno 2020 zijn diverse manieren waarop informatie tot ons komt. Zoals via deze Samen, met interessante artikelen en met nieuws over wat ons beweegt in de PGE. Laatst wees iemand mij op een andere vorm, de zogenaamde “Ongelooflijke podcast”. Dit is een serie van inmiddels 18 afleveringen –in de vorm van een podcast- over de relevantie van geloof in een steeds ongeloviger Nederland. Journalist David Boogerd en de bekende theoloog/schrijver Stefan Paas voeren gesprekken met o.a. wetenschappers, journalisten, theologen over geloof, secularisatie en onze samenleving. Ik vind het inspirerende gesprekken, die ik beluister tijdens het (vele) autorijden. Ik kan dit zeer aanbevelen, omdat het aangeeft dat geloof in 2020 niet meer hetzelfde is als zeg vijftig tot honderd jaar geleden, maar dat geloof ook niet meer zo’n negatieve connotatie heeft als in de tweede helft van de vorige eeuw. Dat het christelijk geloof in het jaar 2020 relevant is, geeft hoop!
Tijdens de eerste vergadering van de algemene kerkenraad spraken we o.a. met twee broeders uit de PG St. Oedenrode, Son en Breugel. We hoorden dat de kennismakingsgesprekken met de verschillende commissies uit de Johannesgemeente goed lopen en nog wel een paar maanden zullen doorgaan. Rond de zomer zal een eerste soort van evaluatie plaatsvinden, zodat we kunnen kijken naar vervolgstappen. Tijdens de vergadering hebben we met elkaar wat overwegingen gedaan, onder andere ook kijkend naar ontwikkelingen in de regio.
Ik wens u een hoopvol jaar toe.
----------------------------------Hartelijke groet, Benjamin Jansen----------------
Gevlucht uit Somalië*
'Mijn broers en ik werkten in Somalië als kleermakers. Op een ochtend kwamen de mensen van El Shabaab onze winkel binnen en beschuldigden ons van het maken van moderne kleren. Dit mag niet volgens de strenge Islamistische kledingregels.
Toen ze ons dwongen om naar de moskee te gaan, antwoordde mijn broer: “Doe niet alsof je God bent!”. Ze hebben hem toen direct vermoord. Na dit incident werd de hele familie “niet religieus” verklaard. In Somalië betekent dat de doodstraf. We moesten vluchten. Toen we de Middellandse Zee overstaken verdronken 22 mensen die op onze boot zaten.
Vanwege de gevaarlijke tocht naar Nederland is mijn zevenjarige zoon nog steeds in Egypte. Hij verkeert in een onzekere situatie. Zijn moeder overleed toen hij zes maanden oud was. Hierdoor ben ik alles wat hij nog heeft en hij betekent alles voor mij. Omdat ik geen verblijfsvergunning heb, kan ik hem niet naar Nederland over laten komen. Het is moeilijk om hem te ondersteunen op afstand, omdat ik niet mag werken.
Mijn gelukkigste moment in Nederland was toen mijn vrouw zwanger werd. We krijgen een meisje. Ik ben nooit naar school gegaan, maar nu volg ik voor het eerst in mijn leven lessen, om Nederlands te leren. Ik wil graag begrijpen wat er om me heen gebeurt en ik wil kunnen spreken met de mensen op straat. Mijn droom is om mijn beide kinderen een ander leven te geven dan ik zelf had. Ik wil ze de mogelijkheid geven om te studeren.'
* Uit ONGEZIEN,
Afgewezen vluchtelingen vertellen hun verhaal (Vluchtelingen in de Knel)
Dag van de Migrant 18 december 2019
Veel vluchtelingen voelen zich eenzaam, terwijl onderzoek laat zien dat persoonlijk contact heel belangrijk is voor een succesvolle integratie. Kerk in Actie organiseert daarom jaarlijks samen met kerken, scholen en gezinnen de landelijke actie ‘Deel je tafel’, om vluchtelingen te laten weten dat ze welkom zijn en om hen te helpen zich hier thuis te voelen. Gevraagd is om op woensdag 18 december - Internationale Dag van de Migrant - mee te doen met de actie ‘Deel je Tafel’. Kom zo met ons in actie tegen eenzaamheid en voor integratie. Om vluchtelingen te laten weten dat ze welkom zijn! We hopen met alle tafels samen de langste tafel van Nederland te vormen en zo mogelijk een nog langere tafel dan vorig jaar. In 2017 en 2018 deden tientallen gemeenten mee en vormden we een tafel van 3,5 kilometer.
Hulp bij integratie
Uit onderzoek blijkt dat 94% van de vluchtelingen graag Nederlandse vrienden wil, maar dat het lastig is vrienden te maken. En dat terwijl andere onderzoeken laten zien dat vriendschappen heel belangrijk zijn voor een succesvolle integratie, het leren van Nederlands en het vinden van werk. Draag u steentje bij aan de integratie.
Het College van Diakenen heeft aan de oproep van Kerk in Actie invulling gegeven en heeft Tafels van Hoop laten organiseren door "De Huiskamer van Eindhoven" en de kosten hiervan gefinancierd. In de Huiskamer van Eindhoven. Lichtstraat 376, komen dagelijks ca. 70 vluchtelingen die gebruik maken van de faciliteiten die daar geboden worden. Veel van deze vluchtelingen hebben helaas geen verblijfsstatus. Ook waren uitnodigingen gestuurd naar Vluchtelingen Werk Nederland, Vluchtelingen in de Knel, Ervaring die Staat, Samen voor Eindhoven, Karoesel, het Woonbedrijf en Tint Eindhoven. Ook is Tafels van Hoop gepromoot op https://www.facebook.com/events/426850698256929/
Op 18 december hebben ongeveer 40 vluchtelingen ‘s middags deelgenomen aan de maaltijd. De tafel was ongeveer 18 meter lang waarmee we een waardevolle bijdrage hebben geleverd aan het vormen van de langste tafel in Nederland. Onze dank gaat uit naar de Huiskamer van Eindhoven en de vluchtelingen die de maaltijd hebben verzorgd en dat wij hierbij te gast mochten zijn.
---------------------------------Antje Dekker en Wim van Dijk---------------------
Landelijke Diaconale Dag
Begin november 2019 werd in Utrecht weer de landelijke diaconale dag gehouden. In het gezamenlijke ochtendprogramma sprak o.a. minister Hugo de Jonge. Ook was er aandacht voor één van de projecten van Kerk in Actie in Moldavië. Moldavië ( zo groot als België ) is het armste land in Europa. Doordat men er niet genoeg verdient om een gezin van te onderhouden, werkt de helft van de beroepsbevolking in het buitenland. Gevolg is dat kinderen en ouderen niet de zorg krijgen die ze nodig hebben. De directeur van de organisatie Bethania was aanwezig. Bethania heeft twee opvangcentra waar kinderen naschoolse opvang, huiswerkbegeleiding , een maaltijd en zo nodig psychosociale hulp krijgen. De ouderen komen naar de centra om te eten, te douchen en de was te laten doen. Dankzij Bethania zijn zij niet eenzaam meer.
Daarna was er 2 keer de gelegenheid om een workshop te volgen. Een hiervan wil ik er uitlichten :
”God in de supermarkt”. Deze workshop werd zeer enthousiast gegeven door Alfred Slomp, auteur van het boek ”Superwaar” , je volgende stap in duurzaam boodschappen doen. De nadelen van het huidige landbouw- en voedselsysteem gaan de voordelen steeds meer overheersen. Denk aan uitwassen als de uitputting van de bodem, een sterke achteruitgang van de biodiversiteit en ongezonde voedselpatronen met welvaartsziekten als gevolg. Maar denk ook aan voedselschandalen, uitzichtloze posities voor de boeren ( zowel de kleine boeren ver weg als de eenzijdig ontwikkelde boeren in ons land ) en aan de ongelijke machtsverhoudingen in de voedselketen.
Zonder bewuste en goed geïnformeerde consumenten zal de noodzakelijke landbouw- en voedseltransitie nog lang op zich laten wachten. In het boek ”Superwaar” worden alle aspecten van duurzaam eten besproken, maar ook de dilemma’s waar je tegen aan loopt als je anders wilt gaan eten. Met praktische tips en inspirerende voorbeelden.
-------------------------------------------Wim Wiggers-------------------------------------
Ondersteuning voor medewerkers
Het zal je maar gebeuren dat je morgens vroeg gebeld wordt met de mededeling dat je collega waarmee je die dag zou werken plotseling is overleden. Daar sta je dan te midden van de drukte van de zorg met de telefoon nog in je hand. In je zak gaat het sein voortdurend, tegelijkertijd moeten collega’s worden geïnformeerd en gaat er van alles in werking. Er gebeurt veel met een team op dat moment. Er is geschoktheid, verdriet, ongeloof en verslagenheid, maar In de drukte van de dag is daar eigenlijk geen tijd voor. Je ziet dan ook dat verpleegkundigen en artsen op de automatische piloot gaan om de meest dringende zorg te kunnen geven. Ik heb enorme bewondering voor hen. Met een zwaar hart geven zij liefdevolle zorg en voelen zich verantwoordelijk voor hun patiënten. Ondertussen worden verpleegkundigen van andere afdelingen ingelicht. Zij nemen de zorg over en het getroffen team zelf kan zich dan even terugtrekken. Meestal is dat ook het moment waarop ik als geestelijk verzorger wordt gebeld met een verzoek voor ondersteuning. Ik heb het net weer een paar keer meegemaakt en steeds weer ben ik onder de indruk van de impact van zo’n overlijden op een team. Als geestelijk verzorger ben ik aanwezig in de koffiekamer om teamleden bij te staan. Om koffie te geven, een arm om iemand heen te slaan of er gewoon te luisteren. Het team komt elkaar op zulke momenten heel na en vormen een hechte groep. Ik geef adviezen over het herdenkingshoekje en zorg dat er materiaal is om het in te richten. Meestal organiseer het afdelingshoofd samen met de geestelijk verzorger na een paar dagen een bijeenkomst voor het team. Het afdelingshoofd zorgt dat iedereen daarbij kan zijn en regelt vervanging. De geestelijk verzorger leidt deze bijeenkomst. Het karakter van zo’n bijeenkomst is heel verschillend. Een tijdje geleden was er sprake van zelfdoding. Dan is de bijeenkomst vooral bedoeld om de tegenstrijdige emoties en onbegrip ruimte te geven. Er is minder behoefte aan een ritueel of een tekst. Gewoon het met elkaar te delen is dan al voldoende.
Niet lang daarna was er sprake van een plotseling overlijden van een teamlid dat al een lange tijd op die afdeling werkte. Dan krijgt de bijeenkomst meer het karakter van herinneringen ophalen en met elkaar rouwen. Dan is er wel ruimte voor een kaars, een gedicht en een foto. De kunst is om aan te voelen wanneer wat nodig is ter ondersteuning. Het zijn geen gemakkelijke momenten in mijn werk, maar ik draag ze op handen. Het is heel fijn om er te zijn voor deze teams. Om ze te helpen een vorm te vinden waarin het verlies getoond mag worden. Hierin komt mijn geestelijke begeleiding tot volle wasdom en mijn ervaring is dat dit enorm wordt gewaardeerd. En hoe triest de aanleiding ook is, meestal leidt het tot meer waardering van geestelijk verzorging in het ziekenhuis. We zijn er niet alleen voor patiënten en naasten, maar zeker ook voor medewerkers. Gelukkig maar!
-----------------------------------------Ellen Enderlé-----------------------------------------
Dag van de Armoede in de Catharinakerk op 17 oktober 2019
In het kader van de dag van de armoede werden op 17 oktober 2019 in de Catharinakerk in Eindhoven lezingen aangeboden. De sprekers waren: Hub Crijns, landelijk katholiek diaconaal beraad en Alinda Scheepers, ervaringsdeskundige armoedebestrijding. Voor de inwendige mens werd gezorgd door medewerkers van het Open Huis ( Catharinakerk). Zij verzorgden de koffie/thee bij binnenkomst en na afloop van de ochtend werd door hen een solidariteitsmaaltijd met soep en broodjes aangeboden.
Een kort verslag van de lezingen van Huub Crijns en Alinda Scheepens.
Dhr. Crijns vertelde dat in 1 op de 12 huishoudens in Nederland armoede een bekend verschijnsel is, veel Nederlanders denken dat we al lang uit de economische crisis zijn. Als je goed naar de gezinnen kijkt, is dat niet het geval: de situatie is zelfs hopeloos. Alle aanwezigen schrokken enorm van de genoemde getallen: deze gezinnen moeten rondkomen met €1040 euro per maand of zelfs met minder. Het aantal gezinnen bedraagt ongeveer 750 000.
Het beeld dat armoede vooral mensen treft die dakloos zijn of kampen met psychische problemen behoeft volgens Crijns dan ook bijstelling. De crisis is meer doorgeschoven naar de huishoudens.
Over de rol van de kerken gaf hij tips en suggesties voor wat vrijwilligers van diaconale organisaties en kerken kunnen doen of doen aan bijdragen op het terrein van armoedebestrijding of het verzachten van armoede. Een voorbeeld hiervan is bv het SMA: Steunpunt voor materiële of maatschappelijke hulpverlening in de Catharinakerk.
Ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting: Alinda Scheepers vertelde vervolgens haar eigen, zeer persoonlijke verhaal.
Na haar scheiding, 20 jaar geleden, heeft zij zelf ervaren wat armoede betekent. In die periode was het open huis in de Catharina kerk voor haar een haven van rust, een plek waar je jezelf kon zijn en een plek waar je met respect werd behandeld. Hier kwam zij voor het eerst ook in contact met het Steunpunt; zij boden haar duidelijkheid en sociale ondersteuning.
Alinda schetste een aantal gevolgen van armoede: schaamte, afhankelijkheid van anderen, niet serieus genomen worden en afstand tot familie en vrienden. Armoede maakt klein en kwetsbaar!
Dank zij een sterke wil en het vragen van hulp kwam er verandering in haar situatie. Zij ging aan de slag, eerst als vrijwilliger en later als ervaringsdeskundige. Haar toekomst is gericht op het bestrijden van armoede: die bij de kern aangepakt moet worden. Ook voor de politiek ligt er een taak nl: werk moet lonen!
Veel mensen die in armoede leven willen hier later niet meer aan herinnerd worden, er niet meer over praten, maar Alinda doet het anders: zij zet haar ervaring juist in en dit maakte zij heel duidelijk met het vertellen van háár verhaal.
-hannie Wittgen en Tosca van den Heuvel,
----------------------------Vrijwilligers van het Open huis----------------------------
De boom der kennis
Waarom mag ik van die boom van kennis niet eten
klein beetje maar
één appel
omdat je met je big data en je zelfsturing en je algoritmes
denkt als God te zijn
en dat ben je niet
een heel klein beetje toch maar
kennisvermeerdering kent geen verbod
één appel
en toen was het paradijs weg………….
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Hebt u belangstelling voor dit kerkblad, maar bent u geen lid van de PGE?
Via de webshop kunt u zich inschrijven voor een abonnement.
Bent u, na het lezen van de bovenstaande artikelen, geprikkeld om zelf ook een stukje in Samen te schrijven lees dan eerst de "richtlijnen voor de auteur".
